Politico: Ο Τραμπ θέλει να καταστρέψει την ΕΕ και να την ξαναχτίσει στα μέτρα του

Το μήνυμα είναι σαφές: ο Τραμπ θα παραγκωνίσει την ΕΕ και θα παίξει το «παιχνίδι» τού διαίρει και βασίλευε με τους ηγέτες των κρατών μελών της. Στην πρώτη του προεδρική θητεία στις ΗΠΑ ο Ντόναλντ Τραμπ προσπάθησε και απέτυχε να προκαλέσει ρωγμή στην ΕΕ μέσω ενός εμπορικού πολέμου. Αυτή τη φορά, όμως, εστιάζει σε ένα ευάλωτο σημείο της Ένωσης: την ασφάλεια, με δεδομένη την απόσυρση της αμερικανικής στρατιωτικής υποστήριξης από την Ουκρανία.

Όπως αναφέρει άρθρο του Politico για τον Τραμπ, η ΕΕ είναι ό,τι και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, στους οποίους έχει κηρύξει πόλεμο, επειδή «γδέρνουν» την Αμερική. Λίγα πράγματα θα μπορούσαν ίσως να τον ευχαριστήσουν περισσότερο. 

Μόνο τις πρώτες λίγες αγωνιώδεις εβδομάδες της δεύτερης θητείας του, η κυβέρνησή του έχει δείξει ότι θα δώσει μικρή σημασία στις Βρυξέλλες. Ο επικεφαλής του εμπορικού τμήματος της ΕΕ επισκέφθηκε την Ουάσινγκτον, μόνο και μόνο για να ανεβάσει ο Τραμπ τα σχέδια δασμών του - ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της σνομπάρεται βάναυσα από τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο- και οι κοινοβουλευτικοί της ΕΕ έπρεπε να πετάξουν στην πατρίδα τους με το παιδευτικό μήνυμα ότι η Αμερική θα αψηφήσει τους τεχνολογικούς κανόνες τους ως ευρωπαϊκή «λογοκρισία».

Το μήνυμα είναι σαφές: ο Τραμπ θα παραγκωνίσει την ΕΕ και θα παίξει το «διαίρει και βασίλευε» με τους εθνικούς ηγέτες. Αυτό δεν ήταν δυνατό στον εμπορικό πόλεμο της πρώτης θητείας του, όταν η Ευρώπη ενώθηκε για να του ανταποδώσει το χτύπημα. Και τώρα, οι διαιρέσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία θέτουν υπαρξιακά ερωτήματα για την ενότητα του μπλοκ.

Διχασμένη και χωρίς αντανακλαστικά η Ευρώπη

Η αντιευρωπαϊκή ώθηση της κυβέρνησης Τραμπ ευθυγραμμίζεται τώρα με τη μακροχρόνια εχθρότητα του Κρεμλίνου προς το μπλοκ και προκαλεί κρίση στα θεσμικά όργανα των Βρυξελλών. Η ΕΕ ως μπλοκ αγωνίζεται να αποδείξει τη σημασία της καθώς οι εθνικοί ηγέτες, όπως ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Κίρ Στάρμερ, βγαίνουν στο προσκήνιο για να αναλάβουν την ευθύνη της ευρωπαϊκής απάντησης στον Τραμπ.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου οι 27 εθνικοί ηγέτες υποτίθεται ότι λαμβάνουν μεγάλες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής με συναίνεση, εκτίθεται αγωνιωδώς ως υπερβολικά διχασμένο και ανεπαρκώς ευέλικτο για να ανταποκριθεί στην κλίμακα της καταιγίδας που ξεσηκώνει ο Τραμπ για την Ουκρανία.

Πράγματι, οι διπλωμάτες της ΕΕ υποβαθμίζουν ήδη τις προσδοκίες για σημαντικές ανακαλύψεις σε μια έκτακτη σύνοδο κορυφής του Συμβουλίου στις Βρυξέλλες αυτή την εβδομάδα, λόγω της αντίθεσης της Ουγγαρίας σε περαιτέρω βοήθεια για την Ουκρανία. Αντ' αυτού, ο Στάρμερ και ο Μακρόν πρέπει να δουλέψουν γύρω από την ΕΕ σε ad hoc διπλωματικά σχήματα, προσκαλώντας χώρες όπως η Τουρκία και ο Καναδάς, και επιδεικτικά δεν προσκαλούν τους φιλορώσους ηγέτες της ΕΕ.

Η κρίση «μετακινεί το κέντρο βάρους της Ευρώπης πίσω στις εθνικές πρωτεύουσες», δήλωσε ο Mujtaba Rahman, διευθύνων σύμβουλος για την Ευρώπη στο Eurasia Group, ένα think tank. «Ο ρόλος των θεσμών σε αυτό το πλαίσιο είναι σημαντικός αλλά όχι κρίσιμος για την αποστολή».

«Αυτή είναι η νέα ισορροπία και η νέα πραγματικότητα» στην οποία οι κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Αντόνιο Κόστα, “πρέπει να προσαρμοστούν”, πρόσθεσε. Η φον ντερ Λάιεν είναι επικεφαλής της εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΕ, ενώ ο Κόστα είναι πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Ένας διπλωμάτης της ΕΕ, ο οποίος, όπως και άλλοι σε αυτό το άρθρο, έμεινε ανώνυμος για να μιλήσει ελεύθερα, εξέφρασε την πεποίθηση ότι το μπλοκ θα μπορέσει να ξεπεράσει τον τυφώνα Τραμπ, έστω και λίγο. «Η ΕΕ κρατιέται με νύχια και με δόντια, αλλά, κάθε φορά, μας κάνει πιο δυνατούς», είπαν.

Ο Τραμπ κλονίζει το μπλοκ όχι μόνο με το να κάνει παρέα με το Κρεμλίνο και να ανατρέπει τη δυτική συμμαχία, αλλά και με το να παρεμβαίνει άμεσα στην εθνική πολιτική και να υποστηρίζει την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων.

Τι επιδιώκει ο Τραμπ

Οι πιο απαισιόδοξοι παρατηρητές στην Ευρώπη υποστηρίζουν ότι η διοίκηση Τραμπ είναι αποφασισμένη να προωθήσει λαϊκιστικές εθνικιστικές δυνάμεις στην Ευρώπη για να βοηθήσει στην καταστροφή της ΕΕ και να την επαναφέρει σε μια πολύ πιο χαλαρή συνομοσπονδία χωρών, οι οποίες θα είναι περισσότερο υπόχρεες στις Ηνωμένες Πολιτείες - ή, ίσως, στη Ρωσία.

«Αυτό που έκανε [ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Βανς στο Μόναχο ... δείχνει την επιθυμία να καταστραφεί η προοδευτική Ευρωπαϊκή Ένωση για να δημιουργηθεί μια νέα που θα είναι σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών και θα είναι μια Ευρώπη εθνών με συντηρητική τάση», δήλωσε ο Tanguy Struye de Swielande, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο UCLouvain και ειδικός στις σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ.

Προσβολές και ψυχρή αντιμετώπιση

Η χολή του Τραμπ για αυτό που αποκαλεί «πολύ άσχημη» ΕΕ δεν είναι κάτι καινούργιο. Εδώ και καιρό τον εξοργίζει ως ένα εμπορικό βαρίδι που έχει τσουχτερά πλεονάσματα σε αγαθά με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ βασίζεται στην Αμερική για στρατιωτική προστασία. Ως γνωστόν, έχει εκνευριστεί για τον αριθμό των πολυτελών γερμανικών αυτοκινήτων στην Πέμπτη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης. Το Βέλγιο, έδρα των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, είναι μία από τις «σκατότρυπες» χώρες του.

Όμως, είχε ακόμη να αντιμετωπίσει κορυφαίους αξιωματούχους της ΕΕ. Και κατά τη διάρκεια των διατλαντικών διαφωνιών, συμπάθησε ακόμη και κάποιους από αυτούς. Ο Μαργαρίτης Σχοινάς, ο οποίος ήταν επικεφαλής εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ, θυμάται ότι οι διατλαντικές σχέσεις ήταν τεταμένες, αλλά λειτουργικές και ενίοτε διασκεδαστικές στον εμπορικό πόλεμο της πρώτης θητείας.

«Υπήρχε πάντα ένα μικρό σόου», λέει ο Σχοινάς, ο οποίος ήταν επικεφαλής εκπρόσωπος υπό τον τότε πρόεδρο της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, πριν γίνει ο ίδιος επίτροπος υπό την φον ντερ Λάιεν. «Αλλά το γεγονός είναι ότι του άρεσε ο Γιούνκερ. Του άρεσε ο Τουσκ».

Όταν ο Γιούνκερ ταξίδεψε στην Ουάσινγκτον τον Ιούλιο του 2018, στο αποκορύφωμα των εμπορικών εντάσεων ΕΕ-ΗΠΑ, οι συνομιλίες μεταξύ του Τραμπ και του πολύγλωσσου Λουξεμβούργιου προέδρου της ΕΕ ήταν «πολύ πολύχρωμες», με «πολλά αστεία, υπονοούμενα, μικροπρεπείς φράσεις ... Ήταν αυτό το πολύ συναλλακτικό δούναι και λαβείν που λειτούργησε».

Αυτή τη φορά, ωστόσο, ο Τραμπ δεν φαίνεται να έχει καμία διάθεση να εμπλακεί με αξιωματούχους της ΕΕ. Από όλους τους ηγέτες της ΕΕ, μόνο ο εθνικιστής πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι και ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας εξασφάλισαν επίσημη πρόσκληση για την ορκωμοσία του προέδρου του, όπως και άλλοι ακροδεξιοί Ευρωπαίοι πολιτικοί που κατέκλυσαν το Καπιτώλιο για την εκδήλωση.

Ενώ η φον ντερ Λάιεν συναντήθηκε με τον Βανς - ο οποίος έχει προκαλέσει επανειλημμένα την ευρωπαϊκή οργή - στο Μόναχο, ούτε αυτή ούτε ο Κόστα έχουν πετύχει μια προσωπική συνάντηση με τον Τραμπ μετά την ορκωμοσία του.

Όσοι έχουν παραχωρήσει χρόνο με αξιωματούχους του Τραμπ δεν έχουν πολλά να επιδείξουν.Όταν ο επικεφαλής του εμπορικού τμήματος της ΕΕ Maroš Šefčovič πήγε στην Ουάσινγκτον τον Ιανουάριο, όχι μόνο επέστρεψε με άδεια χέρια, αλλά έμαθε μια εβδομάδα μετά την επιστροφή του ότι τα πράγματα κινδύνευαν να γίνουν ακόμη χειρότερα από την αρχική απειλή αμοιβαίων δασμών.

Πράγματι, διαφάνηκε ότι ο Τραμπ σκόπευε να επιβάλει δασμό 25 τοις εκατό σε όλες τις εισαγωγές από την ΕΕ, χωρίς να λάβει υπόψη του τις προσφορές που είχε ετοιμάσει ο Šefčovič για να αποφύγει έναν εμπορικό πόλεμο, συμπεριλαμβανομένης της αγοράς περισσότερου αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου και της μείωσης των δικών της δασμών στα αυτοκίνητα ώστε να αντιστοιχούν σε εκείνους των ΗΠΑ.

Σε αυτή τη νέα εποχή της πολιτικής της εξουσίας, οι αξιωματούχοι της ΕΕ που έχουν τον έλεγχο του χρήματος και της σκληρής πολιτικής θα τα πάνε πολύ καλύτερα από άλλους των οποίων ο ρόλος είναι λιγότερο σαφώς καθορισμένος.

Η φον ντερ Λάιεν, η Επιτροπή της οποίας διοικεί τον τεράστιο προϋπολογισμό της ΕΕ και ελέγχει το εμπόριο καθώς και την αντιμονοπωλιακή πολιτική, είναι πιθανό να τραβήξει την προσοχή του Τραμπ, είτε του αρέσει είτε όχι. Όταν ξεκινήσει τον εμπορικό του πόλεμο, οι ισχυροί στις Βρυξέλλες είναι αυτοί που θα επιβάλλουν δασμούς στο αμερικανικό μπέρμπον, τα τζιν και τις μοτοσικλέτες. Και είναι η Επιτροπή που μπορεί να χτυπήσει τους αμερικανικούς τεχνολογικούς κολοσσούς με πρόστιμα πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων για τον ανταγωνισμό.

Οι αξιωματούχοι της ΕΕ με λιγότερη απτή δύναμη, όπως ο πρόεδρος του Συμβουλίου Κόστα ή η κορυφαία διπλωμάτης Κάλλας, θα πρέπει να παλέψουν για την καταλληλότητά τους και να αναδείξουν τη δική τους επιρροή.

Σε τομείς όπου η ΕΕ δεν είναι πρόθυμη να χρησιμοποιήσει πλήρως τις εξουσίες της, όπως η εφαρμογή ορισμένων κανόνων τεχνολογίας, είναι πιθανή μια σιωπηλή υποχώρηση.

«Ακούμε συνεχώς ότι η ΕΕ δεν έχει επιρροή, ότι μετράμε λιγότερο από το τίποτα», δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ. «Αλλά αν ο Τραμπ και ο Πούτιν βρίσκουν κοινό έδαφος στο να μας προσδιορίζουν ως εχθρό τους, είναι μάλλον επειδή στο τέλος μετράμε πραγματικά για κάτι».

Ο Τραμπ μπορεί να μισεί την ΕΕ, αλλά η εμμονή του με αυτήν αποδεικνύει ότι την υπολογίζει. Αν τόσο ο Τραμπ όσο και ο Πούτιν τη θεωρούν αντίπαλο, τότε ίσως η ΕΕ έχει περισσότερη δύναμη από όση της αναγνωρίζουν οι επικριτές της.

Πηγή: Politico