Διάσκεψη της Γιάλτας: Φράνκλιν Ρούσβελτ, Γουίνστον Τσόρτσιλ και Ιωσήφ Στάλιν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων
Σαν σήμερα, πριν από 80 χρόνια ολοκληρώθηκε η Διάσκεψη της Γιάλτας (4-11 Φεβρουαρίου 1945), μια από τις σημαντικότερες συναντήσεις των Συμμάχων τις τελευταίες ημέρες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Οι ηγέτες των τριών μεγάλων δυνάμεων —ο Φράνκλιν Ρούσβελτ (ΗΠΑ), ο Γουίνστον Τσόρτσιλ (Ηνωμένο Βασίλειο) και ο Ιωσήφ Στάλιν (Σοβιετική Ένωση)— συναντήθηκαν σ’ αυτή τη μικρή πόλη της Κριμαίας, θέρετρο ήδη από την εποχή των Τσάρων, για να συζητήσουν τη μεταπολεμική τάξη πραγμάτων.
Ανάμεσα στις αποφάσεις που ελήφθησαν ήταν η διαίρεση της Γερμανίας: μετά την ήττα της, η Γερμανία θα χωριζόταν σε τέσσερις ζώνες κατοχής (αμερικανική, σοβιετική, βρετανική, γαλλική). Το ίδιο θα ίσχυε και για το Βερολίνο που βρισκόταν στην ανατολική περιοχή της χώρας. Επίσης, αποφασίστηκε η διεξαγωγή δικών για τα στελέχη των Ναζί, οι οποίες οδήγησαν αργότερα στις Δίκες της Νυρεμβέργης (20 Νοεμβρίου 1945-1 Οκτωβρίου 1946) όπου καταδικάστηκαν 24 κορυφαίοι Ναζί (Γκέρινγκ, Χες, Ρίμπεντροπ κ.τ.λ.) με κατηγορίες για εγκλήματα κατά της ειρήνης (επιθετικός πόλεμος), εγκλήματα πολέμου (μαζικές εκτελέσεις, βασανιστήρια), εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας (Ολοκαύτωμα) και συνωμοσία για τη διάπραξη εγκλημάτων.
Μια από τις σημαντικές αποφάσεις στη Γιάλτα ήταν η ίδρυση των Ηνωμένων Εθνών: συμφωνήθηκε η δημιουργία του ΟΗΕ ως διεθνής οργανισμός για τη διατήρηση της ειρήνης.
Τέλος, συμφωνήθηκε να συνεχιστεί ο πόλεμος εναντίον της Ιαπωνίας μέχρι την τελική παράδοση των Ιαπώνων. Αυτή η απόφαση οδήγησε στη ρίψη των ατομικών βομβών εκ μέρους των ΗΠΑ τον Αύγουστο του 1945.
Η διάσκεψη θεωρείται ορόσημο για τη διαμόρφωση του Ψυχρού Πολέμου, εφόσον οι αποφάσεις κατέληξαν στη διαίρεση της Ευρώπης σε δυτική και σοβιετική σφαίρα επιρροής. Ο Τσόρτσιλ και άλλοι δυτικοί πολιτικοί δέχτηκαν κριτική ότι έκαναν υπερβολικές υποχωρήσεις στις απαιτήσεις του Στάλιν, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορούσε την Ανατολική Ευρώπη, ενώ οι Σοβιετικοί δέχτηκαν κριτική επειδή αθέτησαν την υπόσχεση για ελεύθερες εκλογές, κάτι που κατέληξε στη δημιουργία εγκάθετων κομμουνιστικών καθεστώτων στην Πολωνία, στην Ανατολική Γερμανία, στην Ουγγαρία, στην Τσεχοσλοβακία, στη Βουλγαρία και στη Ρουμανία.
Συχνά, η Γιάλτα συγκρίνεται με τη Διάσκεψη της Τεχεράνης (1943) και τη Διάσκεψη του Πότσνταμ (Ιούλιος 1945), όπου ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις για τη φυσιογνωμία της μεταπολεμικής Ευρώπης. Αν και η διάσκεψη ήταν απαραίτητη μετά από τις φρικαλεότητες του Β’ παγκοσμίου πολέμου, η Γιάλτα κατηγορήθηκε ως κυνικό «μοίρασμα του κόσμου» ενώ οι σοβιετόφιλοι εξακολουθούν να αμφισβητούν το ότι ο Στάλιν συμμετείχε στο «μοίρασμα».
