Σαν Σήμερα: Ο IRA παραδίδει τα όπλα του βάζοντας τέλος στην αιματηρή σύρραξη δεκαετιών

Σαν Σήμερα 25 Σεπτεμβρίου 2005 ο Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός ολοκληρώνει τον αφοπλισμό του βάζοντας τέλος σε μια αιματηρή πορεία 20 και πλέον ετών. 

Μεταξύ του υλικού που παρέδωσε ο IRA ξεχώρισαν εκατοντάδες κιβώτια πυρομαχικών, επιθετικά τουφέκια, πολυβόλα, όλμοι, αντιαρματικές ρουκέτες, πιστόλια και εκρηκτικά. Ολα τα όπλα καταστράφηκαν από υπαλλήλους της επιτροπής αφοπλισμού. Τον αφοπλισμό του IRA χαιρέτισε ο Βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ, ενώ η ιστορική οργάνωση της B. Ιρλανδίας εξέδωσε  λακωνική ανακοίνωση, που έλεγε: «H ηγεσία του IRA μπορεί σήμερα να επιβεβαιώσει ότι ο οπλισμός της οργάνωσης έχει αποσυρθεί οριστικά».

Η ύστατη πράξη

Ο αφοπλισμός του IRA σηματοδότησε την ύστατη πράξη τριάντα ετών ένοπλης σύγκρουσης στη B. Ιρλανδία. «Πρόκειται για μία ιστορική ημέρα, όχι μόνο για τους καθολικούς, αλλά για κάθε μέλος της κοινωνίας», έλεγε τότε ο εκπρόσωπος του Σιν Φέιν, Αλεξ Μάσκεϊ. Ο IRA είχε δηλώσει τον Ιούλιο του 2005 ότι δεν θα επεδίωκε να καταργήσει με τη βία την κυρίως προτεσταντική επικράτεια της Βόρειας Ιρλανδίας, μια πολιτική 35 ετών που στοίχισε σχεδόν 1.800 ζωές από το 1970 έως την κατάπαυση του πυρός από τον IRA το 1997. Ανέφερε ότι είχε διατάξει τα μέλη του να «πετάξουν τα όπλα», αλλά ήταν ασαφής σχετικά με το αν αυτό σήμαινε κάθε ένα από αυτά. Αυτό άφηνε περιθώρια για τη διατήρηση πυροβόλων όπλων για εγκλήματα, εκφοβισμό και αυτοπροστασία.

Η Βρετανία απαίτησε για πρώτη φορά τον «παροπλισμό» των όπλων του IRA -ένας σκοπίμως ασαφής όρος που σχεδιάστηκε για να δώσει στον IRA τη μέγιστη δυνατή ευελιξία να αποφασίσει πώς τα όπλα θα πρέπει να απορριφθούν- το 1993, χρεώνοντάς το ως τον καλύτερο πρακτικό τρόπο για να αποδείξει ο IRA ότι είχε αποκηρύξει τη βία.

Οι Βρετανοί επικεντρώθηκαν ιδιαίτερα στα όπλα επειδή ο Λίβυος δικτάτορας Μοαμάρ Καντάφι έστειλε στον IRA περισσότερους από 130 τόνους όπλων στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Ο IRA δεν θα μπορούσε να παραιτηθεί, έλεγε το σκεπτικό, όταν ήταν πολύ καλύτερα οπλισμένος από ποτέ.

Πώς φτάσαμε εκεί

Παρά το γεγονός ότι ο ΙRΑ απολάμβανε την υποστήριξη μεγάλης μερίδας Βορειοϊρλανδών στη δεκαετία του ’70, οι μεταρρυθμίσεις που εισήγαγαν οι Βρετανοί στη χώρα θα βελτίωνε την οικονομική κατάσταση των ιρλανδών εθνικιστών της Βόρειας Ιρλανδίας, μειώνοντας καθοριστικά την υποστήριξη στους αντιφρονούντες.

Στη δεκαετία του ’90, με τον ΙRΑ σχεδόν απομονωμένο και αποκομμένο από την ευρεία κοινωνική συναίνεση, θα ξεκινήσει μια σειρά συνομιλιών με τη βρετανική κυβέρνηση. Η κατάπαυση του πυρός που υποσχέθηκε ο ΙRΑ τέθηκε σε ισχύ το 1997, ενώ την επόμενη χρονιά οι κύριες πολιτικές δυνάμεις της Βόρειας Ιρλανδίας, περιλαμβανομένης της πολιτικής πτέρυγας του ΙRΑ, Σιν Φέιν, θα αποκήρυσσαν τη βία. Το τέλος του τρομοκρατικού ΙΡΑ είχε έρθει: το 2005 ο ΙΡΑ θα αφοπλιστεί μια για πάντα, όχι ωστόσο χωρίς παρατράγουδα.

Η προσέγγιση του ΙRΑ με τη βρετανική κυβέρνηση θα οδηγήσει σε διασπαστικές κινήσεις στο εσωτερικό του, με νέες εξτρεμιστικές ομάδες να ξεπηδούν (όπως ο Real IRA και ο Continuity IRA) από την οργάνωση, αποφασισμένες να συνεχίσουν τον ένοπλο αγώνα και να ανατρέψουν τα αποτελέσματα της συνεχιζόμενης πολιτικής διαπραγμάτευσης.

Οι αναλυτές και οι υπηρεσίες της αντιτρομοκρατικής συμφωνούν ότι ο Real IRA και ο Continuity IRA ασπάζονταν τις ίδιες ιδέες και, παρά τη φαινομενική τους αντιπαλότητα, είχαν συνεργαστεί στον σχεδιασμό και την εκτέλεση μιας σειράς βίαιων επιθέσεων. Ο Real ΙRA μάλιστα θα εκτελέσει τη βομβιστική επίθεση του 1998 στο Omagh, το χειρότερο μεμονωμένο χτύπημα στην ιστορία των ιρλανδικών μπελάδων, με 29 ανθρώπους να χάνουν τη ζωή τους.

Τον Μάρτιο του 2009, οι δύο νέες πτέρυγες του ΙRΑ θα αναλάβουν την ευθύνη σε μια σειρά δολοφονιών που θα βυθίσουν στο πένθος τη Βόρεια Ιρλανδία και θα ξυπνήσουν μνήμες του παρελθόντος: ο Real IRA κρυβόταν πίσω από την επίθεση που θα άφηνε δύο βρετανούς στρατιώτες νεκρούς στις 8 Μαρτίου, ενώ ο Continuity IRA έστειλε τους εκτελεστές του να δολοφονήσουν έναν αστυνομικό μέσα στο περιπολικό του δύο μέρες αργότερα.

Προσπάθεια συμφιλίωσης

Παρά το γεγονός ότι οι διασπαστικές ομάδες υπονόμευαν ανοιχτά τις συνομιλίες του -άοπλου πλέον- ΙRΑ με τη βρετανική κυβέρνηση, οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν. Τον Ιούνιο του 2012, η βασίλισσα Ελισάβετ θα επισκεφτεί τη Βόρεια Ιρλανδία ως μέρος των εορτασμών των 60 χρόνων της στον θρόνο της Βρετανίας. Κι ενώ η βασίλισσα δεν διαθέτει επίσημη πολιτική δύναμη, η συμβολική της επίσκεψης ήταν τεράστιας σημασίας για τη συμφιλίωση των δύο κρατών.

Σε μια πράξη μάλιστα που λίγα χρόνια πριν θα φαινόταν αδιανόητη, η βασίλισσα έσφιξε στο Μπέλφαστ το χέρι του Martin McGuinness, του αλλοτινού διοικητή του ΙRΑ. Η χειρονομία αντιπροσώπευσε ένα αξιοσημείωτο σημάδι συμφιλίωσης και για τις δύο πλευρές, καθώς η βασίλισσα είναι ο (τιμητικός) αρχηγός των βρετανικών στρατευμάτων.

Από την εποχή της κατάπαυσης του πυρός του ΙRΑ, ο πρώην διοικητής McGuinness έχτισε σιγά σιγά μια πολιτική καριέρα, και εκτελεί πλέον καθήκοντα αναπληρωτή πρωθυπουργού στην κυβέρνηση της Βόρειας Ιρλανδίας. Ο Gerry Adams, ο πρόεδρος του Σιν Φέιν, του πολιτικού βραχίονα του ΙRΑ πριν από τη διάλυσή του, χαιρέτισε τη χειραψία βασίλισσας και McGuinness ως «το σωστό πράγμα να έπρεπε να κάνουν, στη σωστή εποχή και για τους σωστούς λόγους».