Σαν σήμερα: Η αιφνίδια παράλυση που δεν έκαμψε το ηθικό του Franklin D. Roosevelt

Ο Franklin D. Roosevelt θεωρείται ευρέως ως μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών και του 20ού αιώνα γενικότερα. Οι ιστορικοί τον κατατάσσουν μαζί με τους Τζορτζ Ουάσινγκτον και Αβραάμ Λίνκολν στους τρεις σημαντικότερους προέδρους των ΗΠΑ. Κατάφερε με μοναδικό τρόπο να καθοδηγήσει τις ΗΠΑ μέσα από τη Μεγάλη Ύφεση και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο σε ένα μέλλον ευημερίας. Και όλα αυτά, τα πέτυχε ενώ έπασχε από παράλυση των κάτω άκρων.

Το γεγονός ότι όχι μόνο δεν πτόησε τον Franklin D. Roosevelt η αιφνίδια παράλυση που υπέστη το καλοκαίρι του 1921, ενώ μόλις είχε αρχίσει να απογειώνεται η πολιτική καριέρα του, αλλά αντίθετα ενδυνάμωσε το πείσμα και τη θέλησή του, με αποτέλεσμα να πετύχει πολύ περισσότερα από την συντριπτική πλειοψηφία των Αμερικανών προέδρων, τον έχει καταστήσει ιστορικό παράδειγμα συναισθηματικής ανθεκτικότητας, ασυμβίβαστης αισιοδοξίας και ατσάλινης αποφασιστικότητας.

Η παράλυση του Franklin D. Roosevelt

Ήταν σαν σήμερα, 10 Αυγούστου, το 1921 όταν ο Franklin D. Roosevelt παρουσίασε υψηλό πυρετό και άρχισε η σταδιακή παράλυση των μυών του, ενώ βρισκόταν για οικογενειακές διακοπές στο εξοχικό του στο νησί Campobello του Καναδά. Γιατροί έσπευσαν να τον εξετάσουν για να διαπιστώσουν ότι είχε αφόρητους πόνους στα κάτω άκρα, τα οποία είχαν παραλύσει εντελώς, αν και αρχικά τα συμπτώματα παράλυσης ήταν ακόμη πιο εκτεταμένα. Αν και η διάγνωση δεν ήταν μία και καθαρή, ως πιθανότερη αιτία της παράλυσης αναδείχθηκε η πολιομυελίτιδα.

Ήταν ήδη γνωστό ότι η πολιομυελίτιδα είναι παιδική νόσος που μεταδίδεται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο και μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, μέχρι και παράλυση σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών. Και υπό αυτήν την έννοια, ο Franklin D. Roosevelt υπήρξε εξαιρετικά άτυχος. Λίγα 24ωρα πριν εκδηλωθούν τα συμπτώματα της νόσου είχε επισκεφθεί μια κατασκήνωση προσκόπων. Οι ιστορικοί θεωρούν ότι κάποιο από τα παιδιά που νοσούσε -ενδεχομένως ήπια ή ασυμπτωματικά- κόλλησε τον FDR.

Η πολιομυελίτιδα έπληξε τον Roosevelt τη στιγμή που είχε αρχίσει να ανατέλλει το πολιτικό του αστέρι: ήταν ο υποψήφιος Αντιπρόεδρος εκ μέρους των Δημοκρατικών. Πολλοί θεώρησαν ότι αυτό το χτύπημα θα ήταν το τέλος της πολιτικής του καριέρας, αλλά έκαναν λάθος. Επί μακρό χρονικό διάστημα ο Roosevelt ήταν πεπεισμένος ότι η κατάσταση της υγείας του θα μπορούσε να βελτιωθεί και έκανε ό,τι μπορούσε γι’ αυτό. Καμία βελτίωση δεν υπήρξε όμως. Ήταν αναγκασμένος να κινείται είτε με αναπηρικό καροτσάκι, είτε με πατερίτσες και να στέκεται με τη βοήθεια σιδερένιων στηριγμάτων που κούμπωναν στα γόνατα και τους γοφούς του. Ο ίδιος ωστόσο δεν επέτρεψε στα ΜΜΕ να εκμεταλλευθούν την εικόνα του ως ανάπηρου.

Πώς αντιμετώπισε την αναπηρία του

Δεν ήθελε να καθορίσει το πολιτικό του μέλλον κάποια ταμπέλα τύπου «σακάτης». Έτσι αποφάσισε να κρύψει την έκταση της αναπηρίας του. Δημοσίως εμφανιζόταν όρθιος, στις ομιλίες του είχε πάντα ένα αναλόγιο μπροστά του για να μπορεί να στηρίζεται και σε εξαιρετικές περιπτώσεις έκανε κάποια βήματα, με τη βοήθεια κάποιου που τον κρατούσε από το ένα μπράτσο και μιας μαγκούρας στο άλλο χέρι. Κάμερες δεν επιτρεπόταν να τον καταγράψουν καθώς έμπαινε ή έβγαινε από το αυτοκίνητο. Ωστόσο, αυτό δεν ήταν από άρνηση, αλλά αποφασιστικότητα να στηρίξει και να καθοδηγήσει με σταθερότητα ένα έθνος που δοκιμαζόταν από τη Μεγάλη Ύφεση και εν συνεχεία από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Την ίδια ώρα, συγκέντρωνε κεφάλαια για την ανάπτυξη εμβολίου κατά της πολιομυελίτιδας. Στις 30 Ιανουαρίου 1934, στις αρχές της προεδρίας του, συγκέντρωσε το ασύλληπτο τότε 1 εκατομμύριο δολάρια σε ένα μόνο βράδυ, στον χορό για τα 52α γενέθλιά του. Έμοιαζε με θαύμα, και ο Roosevelt ευχαρίστησε με ραδιοφωνικό μήνυμά του τον αμερικανικό λαό «ως εκπρόσωπος εκατοντάδων χιλιάδων ανάπηρων παιδιών» και έκανε λόγο για «τα πιο χαρούμενα γενέθλια που έχω ζήσει ποτέ».

Ο Franklin D. Roosevelt μίλησε πιο ανοιχτά για την αναπηρία του έπειτα από σχεδόν 20 χρόνια, περίπου ένα μήνα πριν από τον θάνατό του. Ήταν 1η Μαρτίου 1945 λίγο αφότου είχε κερδίσει για άλλη μια φορά (την 4η) την προεδρία των ΗΠΑ, όταν από το βήμα του Κογκρέσου ανέφερε: «Ελπίζω ότι θα με συγχωρήσετε που κάθομαι, αλλά ξέρω ότι κατανοείτε πως με διευκολύνει πολύ να μην χρειάζεται να κουβαλάω περίπου δέκα κιλά χάλυβα στο κάτω μέρος των ποδιών μου».

Η μάχη κατά της πολιομυελίτιδας

Η πολιομυελίτιδα υπήρχε για χιλιάδες χρόνια ως ενδημικό παθογόνο μέχρι το 1880, όταν άρχισαν μεγάλες επιδημίες να εμφανίζονται στην Ευρώπη και στη συνέχεια στις ΗΠΑ. Μέχρι το 1910, ένα μεγάλο μέρος του κόσμου παρουσίασε δραματική αύξηση των κρουσμάτων πολιομυελίτιδας και παρατηρούνταν συχνές, πρωτίστως στις πόλεις κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών. Αυτές οι επιδημίες, που άφησαν χιλιάδες παιδιά και ενήλικους με παράλυση, έδωσαν την ώθηση για έναν μεγάλο αγώνα για την ανάπτυξη ενός εμβολίου.

Αναπτυγμένα στη δεκαετία του '50, τα εμβόλια πολιομυελίτιδας πιστώνονται με τη μείωση του συνολικού αριθμού κρουσμάτων πολιομυελίτιδας ετησίως από πολλές εκατοντάδες χιλιάδες σε περίπου χίλιες. Η μάχη κατά της εξαφάνισης της πολιομυελίτιδας συνεχίζεται ακόμη και σήμερα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η UNICEF, η Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλοι οργανισμοί εργάζονται για τη διεύρυνση του εμβολιασμού, εστιάζοντας τις προσπάθειές τους ιδιαίτερα στο Πακιστάν, με στόχο την οριστική εξαφάνιση της νόσου από τον πλανήτη.