Χριστούγεννα στην Κούβα: Η απαγόρευση των εορτών από τον Φιντέλ Κάστρο και οι γιορτές στα χρόνια της οικονομικής κρίσης
Τα Χριστούγεννα ήταν μια απαγορευμένη γιορτή στην κομμουνιστική Κούβα, παρά τους στενούς δεσμούς της χώρας με τον καθολικισμό. Ο Φιντέλ Κάστρο δεν ήθελε θρησκευτικές γιορτές και από το 1969 έσβησε την ημερομηνία από το εορτολόγιο της χώρας, ώστε οι γιορτές να μην εμποδίζουν τη συγκομιδή της ζάχαρης.
Επίσημα η Κούβα δεν είχε θρησκεία, ο Άγιος Βασίλης δεν σταματούσε για να αφήσει τα δώρα του. Αλλά για να τιμήσει τον τότε Πάπα Ιωάννη Παύλο τον Β' που επισκέπτονταν τη χώρα τον Ιανουάριο του 98, ο Κάστρο ήρε την απαγόρευση τον Δεκέμβριο του 97, μόνο για εκείνη τη χρονιά. Αλλά η αλλαγή παρέμεινε.
26 χρόνια αργότερα οι φτωχικές προθήκες των καταστημάτων είναι στολισμένες απέριττα, τα ράφια μισοάδεια και το πορτοφόλι των Κουβανών δεν επιτρέπει «ακρότητες», όπως ένα γεύμα με ψητό χοιρινό, μαύρα φασόλια και μανιόκα, τα παραδοσιακά κουβανέζικα φαγητά των γιορτών. «Βλέπεις στις ταινίες να απολαμβάνουν αλλού τα Χριστούγεννα, να δημιουργούν φιλίες και με στενοχωρεί γιατί δεν το βλέπεις αυτό εδώ», λέει η Μέλανι Ράμος, πωλήτρια τουριστικών ειδών. «Και έρχομαι στη δουλειά και με ρωτάνε για είδη Χριστουγέννων, αλλά δεν έχουμε τίποτα, κι αυτό με στενοχωρεί περισσότερο. Είναι μια πολύ ήρεμη μέρα εδώ, μια μέρα που θα έπρεπε να σημαίνει ενότητα, ελπίδα και οικογένεια, αλλά είναι πολύ μοναχική». H οικονομία της Κούβας, που έχει πληγεί από τις αμερικανικές κυρώσεις, την έλλειψη τουρισμού και τις παρατεταμένες επιπτώσεις της πανδημίας, βρίσκεται στο όριο της κατάρρευσης με ελλείψεις στα καύσιμα, τα τρόφιμα και τα φάρμακα, τις δημόσιες συγκοινωνίες να υπολειτουργούν και τις εντάσεις στα ύψη.
Ιδιαίτερα η κατάσταση με τα τρόφιμα στο κομμουνιστικό νησί αυτές τις γιορτές είναι οριακή για πολλούς. Ο πληθωρισμός έχει ανεβάσει τις τιμές ακόμα και σε βασικά είδη όπως τα αυγά, ενώ οι μισθοί των κρατικών υπαλλήλων παραμένουν στάσιμοι. «Πόσες κουβανικές οικογένειες θα κάνουν Χριστούγεννα αυτή τη φορά; Λίγες οικογένειες» λέει και ο Ρομπέρτο Λιμόντα. «Όχι μόνο λόγω του εμπάργκο αλλά και επειδή αυτή τη στιγμή υπάρχουν τέσσερα πράγματα που μπορείς να αγοράσεις. Αλλά η οικονομία καταστρέφει τον κουβανικό πληθυσμό και αυτό που πληρώναμε σε μια συγκεκριμένη τιμή είναι τώρα πέντε ή έξι φορές πιο ακριβό. Επομένως, πρέπει να είναι δύσκολο για πολλούς ανθρώπους».
Η κρίση, η χειρότερη από τη δεκαετία του 1990, έχει οδηγήσει τους κατοίκους της Κούβας στη μετανάστευση σε επίπεδα ρεκόρ. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της αμερικανικής κυβέρνησης, σχεδόν μισό εκατομμύριο άνθρωποι βρίσκονται στα σύνορα των ΗΠΑ. «Γιορτάζουμε κάθε χρόνο και είναι πάντα οι ίδιοι άνθρωποι, η μαμά μου, ο μπαμπάς μου, τα δύο παιδιά μου και εγώ», λέει η Ζακλίν Αρέθες. «Ο αδελφός μου είναι 27 ετών και δεν είναι πλέον μαζί μας. Μετανάστευσε για να αναζητήσει μια καλύτερη ζωή. Μεγάλωσε εδώ, εγώ ήμουν 16 ετών και είμαι πέντε χρόνια μεγαλύτερη. Ήταν 11 ετών όταν αγόρασα το πρώτο μας δέντρο. Αυτό το δέντρο έχει μια όμορφη ιστορία και θα προσπαθούμε πάντα να το στήνουμε στο σπίτι και να βάζουμε διαφορετικά πράγματα πάνω του κάθε χρόνο, ώστε να συνεχίσει να είναι κάτι που φέρνει την οικογένεια κοντά σε μια τόσο όμορφη μέρα όπως τα Χριστούγεννα».
Αλλά για μερικούς Κουβανούς η διατήρηση του πνεύματος των Χριστουγέννων είναι πολύ σημαντική, παρά τις δυσκολίες, όπως λέει η Ρακέλ Κοντρέρας βάζοντας το τελευταίο στολίδι στο χριστουγεννιάτικο δένδρο. «Για μένα, αυτό το δεντράκι είναι πολύ πολύτιμο. Για μένα είναι ιερό γιατί είναι η ημέρα της γέννησης του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Αυτό είναι το νόημα των Χριστουγέννων για μένα και την οικογένειά μου. Δεν έχω σταματήσει ποτέ να το δείχνω, ποτέ». Όλο και περισσότεροι άνθρωποι πηγαίνουν τώρα στην εκκλησία, στη μεταμεσονύκτια λειτουργία, αφού φάνε το παραδοσιακό γεύμα τους. Όσοι μπορούν.
13°
