Κοσμος

Σαν σήμερα 2 Νοεμβρίου: Το 1975, η άγρια δολοφονία του Πιερ Πάολο Παζολίνι

Οι τελευταίες στιγμές του εμβληματικού ποιητή και σκηνοθέτη και η στενή σχέση του με τη Μαρία Κάλλας

Newsroom
23’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
UPD

Σαν σήμερα 2 Νοεμβρίου, 48 χρόνια από τη δολοφονία του Πιερ Πάολο Παζολίνι - Η ζωή και το έργο του, η σχέση με τη Μαρία Κάλλας, η συνεργασία τους στη «Μήδεια».

«Θες να πάμε μια βόλτα;», ρώτησε σαν σήμερα το 1975 ο ποιητής και μαέστρος του ιταλικού κινηματογράφου το αγόρι, σύμφωνα με την ομολογία του τελευταίου στην αστυνομία. «Έλα μαζί μου και θα σου κάνω ένα δώρο».

Έτσι ξεκίνησαν τα γεγονότα που οδήγησαν στη δολοφονία του Πιερ Πάολο Παζολίνι, λαμπρού διανοούμενου, ποιητή, σκηνοθέτη και ομοφυλόφιλου του οποίου το πολιτικό όραμα, βασισμένο σε ένα μοναδικό μείγμα ερωτισμού, καθολικισμού και μαρξισμού σημάδεψε την ιταλική ιστορία μετά το θάνατό του και προφήτευσε την άνθηση του παγκόσμιου καταναλωτισμού. Ήταν ένας φόνος που, πάνω από τέσσερις δεκαετίες αργότερα, παραμένει τυλιγμένος σε πυκνό μυστήριο.

Ο Παζολίνι δολοφονήθηκε στις 2 Νοεμβρίου του 1975 στην Όστια, κοντά στη Ρώμη. Μία δολοφονία που συνεχίζει ακόμη και σήμερα να προκαλεί ερωτηματικά, για το αν δολοφόνος ήταν πράγματι ο Πίνο Πελόζι, ένας εκπορνευόμενος 17χρονος, ή μια ομάδα νεοφασιστών. Πατήθηκε αρκετές φορές με το δικό του αυτοκίνητο, ενώ μέρος του σώματός του κάηκε με βενζίνη μετά το θάνατό του.

Ο Πελόζι απέσυρε την ομολογία του το 2005, ισχυριζόμενος ότι δεχόταν απειλές για τον ίδιο και την οικογένειά του, ώστε να μην αποκαλύψει τους πραγματικούς ενόχους.

Άλλωστε, δεν ήταν λίγες οι αναφορές που υποστήριζαν ότι το έγκλημα διέπραξε ομάδα νεοφασιστών, που φώναζαν «θάνατο στο βρωμοκομμούνι». Όπως ήταν αναμενόμενο, οι έρευνες πάγωσαν λόγω έλλειψης στοιχείων και η υπόθεση παρέμεινε στη σφαίρα των θρυλικά ανεπίλυτων γρίφων.

Η άγρια δολοφονία του Παζολίνι ωστόσο ακόμη και σήμερα αφυπνίζει συνειδήσεις και αναδεικνύει το σκοτεινό πρόσωπο του φασισμού. Είναι θαμμένος στην Καζάρσα, στο αγαπημένο του Φριούλι.

Ο Παζολίνι το 1960 στο σετ της ταινίας «Ακατόνε» © EPA/Ansa Files

O Παζολίνι και η μεταμόρφωση του ιταλικού σινεμά

Ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι γεννήθηκε στην Μπολόνια στις 5 Μαρτίου του 1922, χρονιά που ανεβαίνει στην εξουσία ο Μουσολίνι.

Πολύπλευρη προσωπικότητα, γιος ενός αυταρχικού αξιωματικού, ο Παζολίνι θα έχει μία υπερβολικά συντηρητική παιδεία και θα φύγει από το σπίτι του σε νεαρή ηλικία, για να γνωρίσει τον κόσμο του προλεταριάτου και του περιθωρίου.

Καθοριστικό πρόσωπο στη ζωή του είναι η μητέρα του. Μόνιμο αντικείμενο λατρείας, θα της αφιερώσει ορισμένους από τους αρτιότερους στίχους του. Στο σινεμά θα μπει το 1961 με το «Ακατόνε», ένα φιλμ που συνδυάζει τον νεορεαλισμό με τις δικές του ιδέες για το υποπρολεταριάτο.

Τον επόμενο χρόνο θα γυρίσει τη φημισμένη «Μάμα Ρόμα», συνεχίζοντας να διεισδύει στον κόσμο του υποπρολεταριάτου, αυτή τη φορά προσθέτοντας το φροϋδικό στοιχείο, δηλαδή τον άτυπο και υπολανθάνοντα ερωτισμό ενός εφήβου για την πόρνη μητέρα του, την οποία υποδύεται η συγκλονιστική Άννα Μανιάνι, που πάνω της προβάλλεται το καταραμένο κομμάτι της Ρώμης, μιας κοινωνίας που τρώει τα παιδιά της.

Ανάμεσα στις κορυφαίες ταινίες του συμπεριλαμβάνονται «Το Θεώρημα», γυρισμένο το 1968 με μια άλλη τεράστια φυσιογνωμία του σινεμά, την Σιλβάνα Μάγκανο, «Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» του 1964, η «Μήδεια» του 1969, η οποία σηματοδότησε τη συνεργασία αλλά και την προσωπική σχέση του με τη Μαρία Κάλλας.

Σαν να είχε προβλέψει το τέλος του, μερικούς μήνες πριν τον θάνατό του είχε ολοκληρώσει την πιο διαβόητα προκλητική ταινία του, «Σαλό ή 120 Μέρες στα Σόδομα».

Ένα φιλμ για την ωμή καταβύθιση στη φύση του φασισμού, με σκληρές σκηνές βίας, οργίων, σεξουαλικής υποταγής, βασανιστηρίων και δολοφονιών, που από τη μια αμφισβητήθηκε και από την άλλη αγρίεψε περισσότερο τα κατάλοιπα του θλιβερού παρελθόντος. Όπως προφητικά είχε δηλώσει για το «Σαλό», «η επιδίωξή μου ήταν να εξοργίσω, να θυμώσω το θεατή. Στην αρχή θα στραφεί εναντίον της ταινίας, εναντίον μου. Μερικοί όμως μπορεί να το ξανασκεφτούν. Ο φασισμός δεν καίει μόνο σάρκες, μας σπρώχνει στον ολοκληρωτικό αφανισμό».

Ο Παζολίνι στον τάφο του Αντόνιο Γκράμσι © Public Domain

Ποιος σκότωσε τον Παζολίνι;

Στη 1.30 τα ξημερώματα της 2ης Νοεμβρίου 1975, τρεις ώρες μετά το ραντεβού στον σταθμό, μια ομάδα καραμπινιέρων σταμάτησε μια Alfa Romeo που έτρεχε με ταχύτητα κοντά στον άχρηστο παράκτιο χώρο περιπάτου Ιντροσκάλο στην Όστια, κοντά στη Ρώμη.

Ο οδηγός, Τζουζέπε (Πίνο) Πελόζι, 17 ετών, προσπάθησε να διαφύγει και συνελήφθη για την κλοπή του αυτοκινήτου, που ταυτοποιήθηκε ότι ανήκε στον Παζολίνι. Δύο ώρες αργότερα, το σώμα του σκηνοθέτη ανακαλύφθηκε ξυλοκοπημένο, αιμόφυρτο και πατημένο από το αυτοκίνητο, δίπλα σε ένα γήπεδο ποδοσφαίρου. Θραύσματα ματωμένου βρέθηκαν επίσης στη σκηνή του εγκλήματος.

Παζολίνι και Φεντερίκο Φελίνι στα τέλη της δεκαετίας του 1950 © Public Domain

Ο Πελόζι ομολόγησε: αυτός και ο Παζολίνι είχαν γευματίσει στο εστιατόριο Biondo Tevere κοντά στη βασιλική του Αγίου Παύλου, όπου ο σκηνοθέτης ήταν γνωστός. Ο Πίνο έφαγε μακαρόνια με λάδι και σκόρδο, ο Παζολίνι ήπιε μια μπίρα. Στις 23.30 οδήγησαν προς την Όστια, όπου ο Παζολίνι ζήτησε «κάτι που δεν ήθελα»: Να σοδομίσει το αγόρι με ένα ξύλινο ραβδί.

Ο Πελόζι αρνήθηκε, ο Παζολίνι τον χτύπησε. Ο Πελόζι έτρεξε, μάζεψε δύο κομμάτια από ένα τραπέζι, άρπαξε ένα ραβδί και χτύπησε τον Παζολίνι μέχρι θανάτου. Καθώς διέφευγε με το αυτοκίνητο, πέρασε πάνω από κάτι που νόμιζε ότι ήταν εξόγκωμα στον δρόμο. «Εγώ σκότωσα τον Παζολίνι», είπε στον συγκρατούμενό του στο κελί αλλά και στην αστυνομία.

O Πιερ Πάολο Παζολίνι με τον Ιταλό πρωθυπουργό Άλντο Μόρο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας το 1964 © Public Domain

Ο Πελόζι καταδικάστηκε το 1976, μαζί με «άλλους αγνώστους». Η ιατροδικαστική εξέταση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι "« Παζολίνι έπεσε θύμα επίθεσης που πραγματοποιήθηκε από περισσότερα από ένα άτομα».

Στην έφεση ωστόσο, οι «άλλοι» διαγράφηκαν από την ετυμηγορία. Ο Πελόζι είχε ενεργήσει μόνος του και ο Παζολίνι έπεσε νεκρός σε ένα ραντεβού που πήγε στραβά. Αλλά η λατρεία του κοινού για τον Παζολίνι και τις ταινίες και τα γραπτά του αυξήθηκε, όπως και το μυστήριο γύρω από τις τελευταίες στιγμές του.

Η δολοφονία του Παζολίνι ως πλεκτάνη

Στον απόηχο της δολοφονίας το 1975, όσοι ήταν κοντά στον Παζολίνι είδαν το χέρι της εξουσίας πίσω από το έγκλημα. Δεν θα ήταν η πρώτη φορά: Εξέχοντες αριστεροί δέχονταν συχνά επιθέσεις ή σκοτώνονταν. Η φεμινίστρια Φράνκα Ράμε, που θα παντρευόταν τον θεατρικό συγγραφέα Ντάριο Φο, βιάστηκε ομαδικά από νεοφασίστες, με προτροπή των καραμπινιέρων.

Μέλη της οικογένειας και του φιλικού κύκλου του Παζολίνι, καθώς και οι συγγραφείς Οριάνα Φαλάτσι και Έντζο Σιτσιλιάνο έθεσαν πιθανά πολιτικά κίνητρα για τη δολοφονία και προσκόμισαν στοιχεία που έρχονται σε αντίθεση με την ομολογία του Πελόζι, όπως ένα πράσινο πουλόβερ που βρέθηκε στο αυτοκίνητο που δεν ανήκε ούτε στο θύμα ούτε στον φερόμενο δράστη, μαζί και το ματωμένο αποτύπωμα του χεριού του Παζολίνι στην οροφή του οχήματος. Αναβάτες μοτοσικλετών και ένα άλλο αυτοκίνητο είχαν επίσης θεαθεί να ακολουθούν την Alfa Romeo.

Ο Παζολίνι στο σετ της ταινίας «Ακατόνε». Στα δεξιά, ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι © EPA/Ansa Files

Τον Ιανουάριο του 2001, εμφανίστηκε ένα άρθρο στη La Stampa που μετέτρεψε τη θεωρία συνωμοσίας σε στοιχείο έρευνας. Αφορούσε τον θάνατο του Ενρίκο Ματέι το 1962 σε αεροπορικό δυστύχημα, επικεφαλής του ενεργειακού γίγαντα ENI, που έγινε διάσημη ταινία από τον Φραντσέσκο Ρόζι, με τον οποίο είχε συνεργαστεί ο Παζολίνι. Ο σκηνοθέτης είχε δείξει ενδιαφέρον για την υπόθεση και ο θάνατός του συνδέθηκε με την έρευνα που διεξήχθη για το θέμα.

Στη συνέχεια, το 2005, ένα νέο γαϊτανάκι εικασιών απασχόλησε τη δημοσιότητα. Σε συνέντευξή του στην τηλεόραση, ο Πελόζι ανακάλεσε την ομολογία του ισχυριζόμενος ότι δύο αδέρφια και ένας άλλος άνδρας σκότωσαν τον Παζολίνι, αποκαλώντας τον «αδελφή» και «βρώμικο κομμουνιστή» καθώς τον ξυλοκοπούσαν μέχρι θανάτου.

Σύχναζαν, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, στο τμήμα Tiburtina του νεοφασιστικού κόμματος MSI. Τρία χρόνια αργότερα, ο Πελόζι έδωσε περισσότερα ονόματα σε ένα δοκίμιο με τίτλο «Βαθύ μαύρο», που κυκλοφόρησε από τον ριζοσπαστικό εκδότη Chiarelettere, αποκαλύπτοντας διασυνδέσεις με ακόμη πιο ακραίους φασιστικούς θύλακες, που συνδέονται με τις κρατικές μυστικές υπηρεσίες, λέγοντας ότι δεν είχε τολμήσει προηγουμένως να μιλήσει, μετά από απειλές προς την οικογένειά του.

Ένας από τους πιο στενούς φίλους του Παζολίνι, ο βοηθός σκηνοθέτη Σέρτζιο Τσίτι, ήρθε στη συνέχεια στο προσκήνιο για να πει ότι οι δικές του έρευνες είχαν εντοπίσει εντελώς αγνοημένα στοιχεία: Ματωμένα κομμάτια του ραβδιού που πετάχτηκαν κοντά στο γήπεδο ποδοσφαίρου, καθώς και ένας μάρτυρας που αποκλείστηκε από την επίσημη έρευνα, ο οποίος είχε δει πέντε άνδρες να σέρνουν τον Παζολίνι από το αυτοκίνητο.

Tοιχογραφία αφιερωμένη στον Ιταλό ποιητή και σκηνοθέτη στην περιοχή Σκάμπια στη Νάπολη © EPA/Cessare Abbate

Ο Τσίτι εισήγαγε μια νέα θεωρία: την κλοπή μαγνητοταινιών από την τελευταία ταινία του Παζολίνι, το «Salò», την επιστροφή των οποίων είχε προσπαθήσει να διαπραγματευτεί. Η συμμορία των κλεφτών σύχναζε, όπως προέκυψε, στο ίδιο μπιλιαρδάδικο με τον Πελόζι και είχε τηλεφωνήσει στον Παζολίνι την τελευταία μέρα της ζωής του, για να οργανώσει συνάντηση.

Μια άλλη έρευνα, του συγγραφέα Φούλβιο Αμπάτε συνέδεσε τους δολοφόνους με την περίφημη εγκληματική συμμορία Magliana στα παράκτια περίχωρα της Ρώμης.

Ωστόσο, η υπόθεση παραμένει κλειστή, και υπάρχουν ορισμένοι στον κύκλο του Παζολίνι καθώς και στην πολιτική σκηνή που το προτιμούν. Ο συγγραφέας Εντοάρντο Σανγουϊνέτι χαρακτηρίζει τον θάνατο «κατ' εξουσιοδότηση αυτοκτονία», από έναν αυτοκαταστροφικό σαδομαζοχιστή.

Ο ξάδελφος του Παζολίνι, Νίκο Ναλντίνι, επίσης ομοφυλόφιλος ποιητής, έγραψε στη «Σύντομη ζωή του Παζολίνι» για τις «φετιχιστικές τελετουργίες» του σκηνοθέτη και «την έλξη για τα αγόρια που τον έκαναν να χάνει την αίσθηση του κινδύνου».

To 2014, o Έιμπελ Φεράρα κυκλοφόρησε το φιλμ «Pasolini», για τις τελευταίες ημέρες του σκηνοθέτη, με πρωταγωνιστή τον Γουίλεμ Νταφό.

Παζολίνι και Κάλλας: Η συνεργασία στη «Μήδεια» και η στενή φιλία τους

Ο Παζολίνι ήταν στενός φίλος µε τη Μαρία Κάλλας, µε την οποία επισκεπτόταν συχνά την Ελλάδα, κυρίως τα καλοκαίρια. Η περίοδος που τους συνέδεσε περισσότερο ήταν το καλοκαίρι του 1969. Η Κάλλας, τσακισµένη από τον γάµο του Ωνάση µε την Τζάκι Κένεντυ τον προηγούµενο χρόνο, βρίσκει παρηγοριά στη συντροφιά του καλού της φίλου. Περνούν µαζί δυο εβδοµάδες στο ιστιοφόρο «Βασιλιάς Οιδίπους».

Στην παρέα τους βρίσκεται και η Οριάνα Φαλάτσι, φίλη του Παζολίνι µέχρι το τέλος της ζωής του. Ο Παζολίνι επρόκειτο μάλιστα να προλογίσει τις δύο ποιητικές συλλογές του Αλέκου Παναγούλη, συντρόφου της Φαλάτσι, που εκδόθηκαν κατά τη µεταπολίτευση.

Μετά την κρουαζιέρα µε το «Βασιλιάς Οιδίπους», Παζολίνι και Κάλλας θα αποβιβαστούν στους Πεταλιούς, ένα µικρό ιδιωτικό νησί κοντά στην Εύβοια του εφοπλιστή Πέρη Εµπειρίκου, για να περάσουν το υπόλοιπο του καλοκαιριού. Οι παπαράτσι καιροφυλακτούσαν και ο Τύπος μιλούσε για ειδύλλιο. Στην πραγματικότητα, οι δύο καλλιτέχνες διατήρησαν αποκλειστικά φιλική σχέση.

Μαρία Κάλλας και Πιερ Πάολο Παζολίνι στα γυρίσματα της «Μήδειας» © San Marco/Les Films Number One/Janus Film und Fernsehen/Sunset Boulevard/Corbis via Getty Images

Ένα ακόµη σηµείο σύνδεσης των δύο τους, ήταν η ολοκλήρωση της συνεργασίας τους για την κινηµατογραφική «Μήδεια», με τη µοναδική εµφάνιση της σπουδαίας σοπράνο στη µεγάλη οθόνη, σε ένα ρόλο που γράφτηκε με τον Παζολίνι να έχει από την αρχή εκείνη στο µυαλό του, κάτι που δεν συνήθιζε. Θα ταξιδέψουν πολύ µαζί για την προώθηση της ταινίας, η οποία παρά την υψηλή καλλιτεχνική της αξία, απέτυχε εµπορικά.

Η στενή σχέση ανάµεσα στον Παζολίνι και την Κάλλας φαίνεται σε επιστολή της Φαλάτσι προς τον Παζολίνι: «Είχες έρθει για διακοπές µε τη Μαρία Κάλλας, οι εφηµερίδες έγραφαν πως ήσασταν εραστές. Ήσασταν; Ξέρω πως δύο φορές στη ζωή σου δοκίµασες να αγαπήσεις µια γυναίκα και δεν τα κατάφερες. Αλλά νοµίζω πως δεν ήταν η Μαρία µια από τις δυο. Ήσασταν πολύ διαφορετικοί χαρακτήρες, άλλη η αισθητική του ενός, άλλη του άλλου. Και όµως δείχνατε τόσο ενωµένοι. Κάτι σας έδενε. Μια συνέργεια. Μια µυστήρια συνενοχή.

»Υποψιάζοµαι πως εσύ την έβλεπες σαν αδελφή σου κι έκανες ό,τι µπορούσες για να ξεχάσει τον Ωνάση. ∆εν τη βαριόσουνα ποτέ. Τη βοηθούσες ακόµη και να βάλει ή να βγάλει τα ρούχα της. Στην παραλία την περιποιόσουν αλείφοντας την πλάτη της µε λάδι. Στα εστιατόρια δεχόσουν ήρεµος και µε συγκατάβαση όλα της τα καπρίτσια, σαν υποµονετικός νοσηλευτής δηµόσιου νοσοκοµείου. Ναι, είχες µέσα σου τον ηρωισµό του ιεραπόστολου που βοηθάει λεπρούς, την καλοσύνη του αγίου που υποµένει µε χαρά το µαρτύριο».

Πιερ Πάολο Παζολίνι, Μαρία Κάλλας, ο παραγωγός ταινιών Φράνκο Ροσελίνι και ο διευθυντής παραγωγής Σέρτζιο Γκαλιάνο στην πρεμιέρα της «Μήδειας», Παρίσι, 29 Ιανουαρίου 1970 © Michel Ginfray/Sygma/Sygma via Getty Images

Το καλοκαίρι του 1969 ήταν το τελευταίο που ο Παζολίνι και η Κάλλας επρόκειτο να περάσουν µαζί. Συνέχισαν να αλληλογραφούν συχνά, αλλά οι καλλιτεχνικές τους υποχρεώσεις δεν θα τους επέτρεπαν να κάνουν ξανά κοινές διακοπές. Έξι χρόνια έπειτα από εκείνο το καλοκαίρι, ο Πιερ Πάολο Παζολίνι θα δολοφονηθεί.

(Με πληροφορίες του Guardian)

Γεγονότα σαν σήμερα 2 Νοεμβρίου

1789: Κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, εθνικοποιείται η περιουσία της Γαλλικής Εκκλησίας.

1868: Η Νέα Ζηλανδία υιοθετεί επίσημα συγκεκριμένη ζώνη ώρας, η οποία πρέπει να τηρείται σε εθνικό επίπεδο.

1889: Η Βόρεια και η Νότια Ντακότα γίνονται αντίστοιχα η 39η και η 40η πολιτείες των ΗΠΑ.

1903: Εκδίδεται το πρώτο φύλλο της αγγλικής εφημερίδας «Daily Mirror».

1912: Η ελληνική σημαία υψώνεται στο Άγιο Όρος. Το αντιτορπιλικό «Θύελλα» αποβιβάζει άγημα στη Δάφνη, που κινείται προς Καρυές. Από το θωρηκτό «Αβέρωφ» και τα αντιτορπιλικά «Ιέραξ» και «Πάνθηρ», άγημα 200 ανδρών καταλαμβάνει τη Διώρυγα του Ξέρξη. Ο Άθως απελευθερώνεται.

1917: Ο υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας, Άρθουρ Τζέιμς Μπάλφουρ, δηλώνει ότι «ήρθε η ώρα, οι Εβραίοι να αποκτήσουν κράτος στην Παλαιστίνη». Θα μείνει στην ιστορία ως «Διακήρυξη Μπάλφουρ», πάνω στην οποία θα βασιστεί η ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948.

1934: Ιδρύεται ο νομός Κιλκίς και καθορίζονται λεπτομερώς τα όριά του.

1940: Ο Ελληνικός Στρατός καταδιώκει τους Ιταλούς στο αλβανικό έδαφος. Ο απολογισμός των αεροπορικών βομβαρδισμών των Ιταλών σε Θεσσαλονίκη, Κέρκυρα, Λάρισα, Βόλο, Χανιά και Κόρινθο είναι 90 νεκροί και 209 τραυματίες.

1946: Ιδρύεται η ομάδα μπάσκετ των Μπόστον Σέλτικς, που προήλθε από τη συγχώνευση των ομάδων Πρόβιντενς και Στιμ Ρόλερς.

1948: Ο Δημοκρατικός, Χάρι Τρούμαν, εκλέγεται 33ος πρόεδρος των ΗΠΑ.

1949: Ύστερα από σκληρές διαβουλεύσεις στη Χάγη, η Ινδονησία γίνεται ανεξάρτητο κράτος.

1960: Ο εκδοτικός οίκος «Penguin» αθωώνεται από την κατηγορία της προσβολής της δημοσίας αιδούς στην υπόθεση με το μυθιστόρημα του Ντέιβιντ Χ. Λόρενς «Ο εραστής της Λαίδης Τσάτερλι».

1963: Για πρώτη φορά γίνονται δεκτές στο Βατικανό από τον Πάπα πέντε γυναίκες ως αντιπρόσωποι στη 2η Σύνοδο του Βατικανού.

1967: Πραγματοποιείται στον «Ευαγγελισμό» η πρώτη επιτυχημένη εγχείριση ανοιχτής καρδιάς στην Ελλάδα.

1977: Πρωτοφανής νεροποντή πλήττει την Αττική, με 22 νεκρούς, εκτεταμένης διάρκειας συσκότιση και ανυπολόγιστες ζημιές στις δυτικές συνοικίες της Αθήνας.

1982: Εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Αθήνα ο δακτύλιος, προκειμένου να καταπολεμηθεί το νέφος.

1991: Ένας αστυνομικός σκοτώνεται και άλλοι έξι τραυματίζονται μετά από εκτόξευση ρουκέτας σε λεωφορείο των ΜΑΤ στα Εξάρχεια. Την ευθύνη αναλαμβάνει, με προκήρυξή της, η 17 Νοέμβρη.

1994: Στην Αίγυπτο πεθαίνουν 500 άτομα, στην πόλη Ντουρούνκα, στην περιοχή Ασιούτ, 400 χλμ. νότια του Καΐρου, από έκρηξη σε δεξαμενή καυσίμων.

1995: Αρχίζει το πειραματικό πρόγραμμα χορήγησης μεθαδόνης σε χρήστες ναρκωτικών ουσιών.

1998: Ο ΟΤΕ γίνεται η πρώτη ελληνική επιχείρηση που φιγουράρει στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης.

1999: Το Μαυροβούνιο υιοθετεί ως 2ο επίσημο νόμισμα το γερμανικό μάρκο.

2000: Κλείνει το ιστορικό στάδιο του Γουέμπλεϊ, στο Λονδίνο. Θα γκρεμιστεί και θα ξαναχτιστεί για να φιλοξενήσει μεταξύ άλλων και τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012.

2000: Το πρώτο πλήρωμα (ένας Αμερικανός αστροναύτης και δύο Ρώσοι κοσμοναύτες) φτάνει στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.

2002: Διεξάγονται κοινοβουλευτικές εκλογές στη Γεωργία. Η καταμέτρηση των αποτελεσμάτων, που δίνει προβάδισμα στον κυβερνητικό συνασπισμό του προέδρου Σεβαρντνάντζε, διακόπτεται από καταγγελίες της αντιπολίτευσης για νοθεία. Τις επόμενες ημέρες οι δρόμοι της Τιφλίδας γίνονται θέατρο μαζικών διαδηλώσεων, αλλά και βίαιων επεισοδίων, με αποκορύφωμα την κατάληψη της Βουλής, στις 22 του μηνός, από τους υποστηρικτές της αντιπολίτευσης. Ο Έντουαρντ Σεβαρντνάντζε υποχρεώνεται σε φυγή και την επόμενη ημέρα υποβάλλει την παραίτηση του. Οι εκλογές ακυρώνονται και οι πολίτες της Γεωργίας κλείνουν νέο ραντεβού με τις κάλπες 45 ημέρες αργότερα.

2002: Σε επίθεση κατά ανταρτών στο Μπουρούντι, βρίσκουν το θάνατο 51 άνθρωποι.

2003: Από κατάρριψη μεταγωγικού ελικοπτέρου Σινούκ από ιρακινούς αντάρτες στη Φαλούτζα του Ιράκ, σκοτώνονται 16 Αμερικανοί στρατιώτες και άλλοι 21 τραυματίζονται. Πρόκειται για τη φονικότερη επίθεση κατά Αμερικανών στο Ιράκ.

2004: Επανεκλογή στην προεδρία των ΗΠΑ για τον Τζορτζ Μπους, που συγκεντρώνει ποσοστό 51% έναντι 48% του αντιπάλου του Τζον Κέρι.

Γεννήσεις σαν σήμερα 2 Νοεμβρίου

1428 – Γιολάντα του Ανζού, δούκισσα της Λωρραίνης
1470 – Εδουάρδος Ε’, βασιλιάς της Αγγλίας
1699 – Ζαν Μπατίστ Σιμεόν Σαρντέν, Γάλλος ζωγράφος
1709 – Άννα, πριγκίπισσα της Οράγγης
1755 – Μαρία Αντουανέτα, βασίλισσα της Γαλλίας
1795 – Τζέιμς Νοξ Πολκ, 11ος πρόεδρος των Η.Π.Α.
1808 – Ζυλ Μπαρμπέ ντ’ Ορεβιγί, Γάλλος συγγραφέας
1815 – Τζορτζ Μπουλ, Άγγλος μαθηματικός και φιλόσοφος
1844 – Μωάμεθ Ε’, Οθωμανός σουλτάνος
1861 – Γκεόργκι Λβοφ, Ρώσος πολιτικός
1865 – Ουόρεν Χάρντινγκ, 29ος πρόεδρος των ΗΠΑ
1881 – Πολύβιος Κορύλλος, Έλληνας ιατρός
1885 – Χάρλοου Σάπλεϋ, Αμερικανός αστρονόμος
1893 – Μπαττίστα Πινινφαρίνα, Ιταλός επιχειρηματίας
1906 – Λουκίνο Βισκόντι, Ιταλός σκηνοθέτης
1911 – Οδυσσέας Ελύτης, Έλληνας ποιητής
1913 – Μπαρτ Λάνκαστερ, Αμερικανός ηθοποιός
1936 – Τζακ Στάριτ, Αμερικανός ηθοποιός και σκηνοθέτης
1938 – Σοφία, βασίλισσα της Ισπανίας
1944 – Λίζελ Βέστερμαν, Γερμανίδα δισκοβόλος
1944 – Κιθ Έμερσον, Άγγλος μουσικός
1945 – Γιώργος Κολοκυθάς, Έλληνας καλαθοσφαιριστής
1951 – Βασίλης Λεβέντης, Έλληνας πολιτικός
1959 – Νότης Σφακιανάκης, Έλληνας τραγουδιστής
1963 – Μπόρουτ Πάχορ, Σλοβένος πολιτικός
1977 – Κωνσταντίνος Οικονομίδης, Έλληνας αντισφαιριστής
1982 – Σαρλ Ιτάνζ, Καμερουνέζος ποδοσφαιριστής
1990 – Κένταλ Σμιτ, Αμερικανός ηθοποιός και τραγουδιστής

Θάνατοι σαν σήμερα 2 Νοεμβρίου

1083 – Ματθίλδη της Φλάνδρας, βασίλισσα της Αγγλίας
1171 – Βαλδουίνος Δ’, κόμης του Αινώ
1217 – Φίλιππος του Ντρε, Γάλλος επίσκοπος
1220 – Ουρράκα της Καστίλης, βασίλισσα της Πορτογαλίας
1327 – Ιάκωβος Β’, βασιλιάς της Αραγωνίας
1618 – Μαξιμιλιανός Γ’, αρχιδούκας της Αυστρίας
1664 – Γεώργιος Γκίκας, πρίγκιπας της Βλαχίας
1930 – Βίγκο Γιένσεν, Δανός αθλητής
1950 – Τζορτζ Μπέρναρντ Σο, Ιρλανδός θεατρικός συγγραφέας
1960 – Δημήτρης Μητρόπουλος, Έλληνας διευθυντής ορχήστρας και συνθέτης
1971 – Μάρθα Βίκερς, Αμερικανίδα ηθοποιός
1973 – Αντώνιος Μπερνάρης, Έλληνας πολιτικός
1975 – Πιερ Πάολο Παζολίνι, Ιταλός σκηνοθέτης
1979 – Μανώλης Καστρινός, Έλληνας χορευτής
1997 – Ζήσης Παπαλαζάρου, Έλληνας πολιτικός
1999 – Δημήτριος Λάκας, πρόεδρος του Παναμά
2004 – Γκέρι Κνέτεμαν, Ολλανδός ποδηλάτης
2007 – Φάμπιουλους Μούλαχ, Αμερικανίδα παλαίστρια
2008 – Αχμέτ αλ-Μιργκανί, Σουδανός πολιτικός
2008 – Ελίγια Μουντέντα, πρωθυπουργός της Ζάμπιας
2008 – Σταύρος Ξενίδης, Έλληνας ηθοποιός
2014 – Βέλικο Καντίεβιτς, Κροάτης στρατηγός και πολιτικός
2016 – Γιώργος Βασιλείου, Έλληνας ηθοποιός
2017 – Αμπουμπακάρ Σομπαρέ, πολιτικός από τη Γουινέα