Γιουβάλ Νώε Χαράρι: Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι ενώπιον τoυ μεγαλύτερου κινδύνου από το 1948

Την ανάλυσή του «από την ισραηλινή πλευρά του φράχτη» και τις πιθανότητες για μια ειρήνη μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης παρουσιάζει ο ο Ισραηλινός ιστορικός και συγγραφέας Γιουβάλ Νώε Χαράρι (Yuval Noah Harari) σε άρθρο του στον Guardian.

Ξεκινώντας με τη διαπίστωση ότι «το Ισραήλ μόλις βίωσε τη χειρότερη μέρα στην ιστορία του, τη στιγμή του μεγαλύτερου πόνου του», ο γνωστός ιστορικός και συγγραφέας προχωράει καταρχάς σε μια ιστορική αναδρομή για το πώς μέσα από δοκιμές και λάθη Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι οδηγήθηκαν στη σύγκρουση.

Μια ιστορική αναδρομή

Αρχικά πηγαίνει πίσω στη δεκαετία του 1990, κατά την ειρηνευτική διαδικασία του Όσλο, όταν το Ισραήλ έδωσε μια ευκαιρία στην ειρήνη.

Τότε, το Ισραήλ παρέδωσε τον μερικό έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας στην Παλαιστινιακή Αρχή, κάτι που ο Χαράρι χαρακτηρίζει «ανεπαρκή και αλαζονική», αλλά συνάμα και «την πιο γενναιόδωρη προσφορά που έχει κάνει ποτέ το Ισραήλ».

«Το αποτέλεσμα για τους Ισραηλινούς ήταν η χειρότερη τρομοκρατική εκστρατεία που είχαν βιώσει μέχρι τότε. Οι Ισραηλινοί ακόμη στοιχειώνονται από τις αναμνήσεις της καθημερινής ζωής στις αρχές της δεκαετίας του 2000, με τα λεωφορεία και τα εστιατόρια να βομβαρδίζονται καθημερινά. Εκείνη η τρομοκρατική εκστρατεία σκότωσε όχι μόνο εκατοντάδες Ισραηλινούς πολίτες, αλλά και την ειρηνευτική διαδικασία και την ισραηλινή αριστερά. Ίσως η ειρηνευτική προσφορά του Ισραήλ δεν ήταν αρκετά γενναιόδωρη. Αλλά ήταν η τρομοκρατία η μόνη δυνατή απάντηση;» σχολιάζει ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι.

Επόμενος σταθμός τα μέσα της δεκαετίας του 2000, όταν το Ισραήλ αποσύρθηκε μονομερώς από ολόκληρη τη Λωρίδα της Γάζας, διέλυσε όλους τους οικισμούς εκεί και επέστρεψε στα διεθνώς αναγνωρισμένα προ του 1967 σύνορα.

«Είναι αλήθεια ότι συνέχισε να επιβάλλει μερικό αποκλεισμό στη Λωρίδα της Γάζας και να κατέχει τη Δυτική Όχθη. Όμως η αποχώρηση από τη Γάζα εξακολουθούσε να είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα του Ισραήλ και οι Ισραηλινοί περίμεναν με αγωνία να δουν ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα αυτού του πειράματος. Τα απομεινάρια της ισραηλινής αριστεράς ήλπιζαν ότι οι Παλαιστίνιοι θα έκαναν μια ειλικρινή προσπάθεια να μετατρέψουν τη Γάζα σε μια ευημερούσα και ειρηνική πόλη-κράτος, μια Σιγκαπούρη της Μέσης Ανατολής, δείχνοντας στον κόσμο και στην ισραηλινή δεξιά τι μπορούσαν να κάνουν οι Παλαιστίνιοι όταν τους δινόταν η ευκαιρία να αυτοκυβερνηθούν», συνεχίζει ο γνωστός ιστορικός και συγγραφέας.

Αντ' αυτού, διαπιστώνει ότι η Χαμάς κατέλαβε τη Λωρίδα της Γάζας και τη μετέτρεψε σε μια τρομοκρατική βάση από την οποία εξαπολύθηκαν επανειλημμένες επιθέσεις εναντίον ισραηλινών πολιτών. «Ένα άλλο πείραμα κατέληξε σε αποτυχία».

Το πείραμα της βίαιης συνύπαρξης

Στη συνέχεια, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έρχεται στην εξουσία στο Ισραήλ. Να διευκρινίσουμε σε αυτό το σημείο ότι ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι ανήκει στους επικριτές του ισραηλινού πρωθυπουργού και τις «κυβερνήσεις γερακιών» του.

«Ο Νετανιάχου πρωτοστάτησε σε ένα άλλο πείραμα. Εφόσον η ειρηνική συνύπαρξη είχε αποτύχει, υιοθέτησε μια πολιτική βίαιης συνύπαρξης. Το Ισραήλ και η Χαμάς αντάλλασσαν χτυπήματα σε εβδομαδιαία βάση και σχεδόν κάθε χρόνο γινόταν μια μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση, αλλά για μιάμιση δεκαετία, οι Ισραηλινοί πολίτες μπορούσαν να συνεχίσουν να ζουν σε απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων από τις βάσεις της Χαμάς στην άλλη πλευρά του φράχτη. Ακόμη και οι μεσσιανικοί ζηλωτές του Ισραήλ έδειξαν ελάχιστο ζήλο για την ανακατάληψη της Λωρίδας της Γάζας, και ακόμη και οι δεξιοί ήλπιζαν ότι οι ευθύνες που συνεπάγεται η διακυβέρνηση περισσότερων από 2 εκατομμυρίων ανθρώπων θα μαλάκωνε σταδιακά τη Χαμάς».

Ο Χαράρι επισημαίνει ότι πολλοί στην ισραηλινή δεξιά θεωρούσαν τη Χαμάς καλύτερο εταίρο από την Παλαιστινιακή Αρχή.

Και τώρα τι;

Ωστόσο, το πείραμα Νετανιάχου τέλειωσε με την ημέρα φρίκης που βίωσε το Ισραήλ το περασμένο Σάββατο. Τι ακολουθεί λοιπόν;

«Κανείς δεν ξέρει με βεβαιότητα, αλλά ορισμένες φωνές στο Ισραήλ στρέφονται προς την ανακατάληψη της Λωρίδας της Γάζας ή τον βομβαρδισμό της σε ερείπια», σημειώνει ο Χαράρι, τονίζοντας ότι το αποτέλεσμα μιας τέτοιας πολιτικής θα μπορούσε να είναι η χειρότερη ανθρωπιστική κρίση που έχει βιώσει η περιοχή από το 1948.

«Ειδικά αν η Χεζμπολάχ και οι παλαιστινιακές δυνάμεις στη Δυτική Όχθη συμμετάσχουν στη μάχη, ο αριθμός των νεκρών θα μπορούσε να φτάσει πολλές χιλιάδες, ενώ εκατομμύρια άλλοι θα εκδιωχθούν από τα σπίτια τους», υπογραμμίζει.

Ο Χαράρι προειδοποιεί ότι και στις δύο πλευρές υπάρχουν θρησκευτικοί φανατικοί και ζηλωτές, οι οποίοι είναι προσηλωμένοι στις θεϊκές υποσχέσεις και στον πόλεμο του 1948.

Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν τα πράγματα δεν φτάσουν σε τέτοια άκρα, «η τρέχουσα σύγκρουση είναι πιθανό να βάλει το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της ειρηνευτικής διαδικασίας μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων».

Και συνεχίζει: «Αυτό που έχει ήδη συμβεί δεν μπορεί να αναιρεθεί. Οι νεκροί δεν μπορούν να επανέλθουν στη ζωή και τα προσωπικά τραύματα δεν θα επουλωθούν ποτέ εντελώς. Αλλά πρέπει να αποτρέψουμε την περαιτέρω κλιμάκωση».

Παρέμβαση τρίτων και αποστρατιωτικοποίηση της Γάζας

Ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι δηλώνει υπέρ της παρέμβασης εξωτερικών δυνάμεων για αποκλιμάκωση της σύγκρουσης και έλεγχο των «ανεύθυνων θρησκευτικά φανατισμένων».

«Όποιος επιθυμεί την ειρήνη πρέπει να καταδικάσει απερίφραστα τις φρικαλεότητες της Χαμάς, να ασκήσει πίεση στη Χαμάς να απελευθερώσει αμέσως και άνευ όρων όλους τους ομήρους και να συμβάλει στην αποτροπή της Χεζμπολάχ και του Ιράν από την παρέμβαση. Αυτό θα έδινε στους Ισραηλινούς μια μικρή ανάσα και μια μικρή αχτίδα ελπίδας», σημειώνει.

Ο Χαράρι κάνει λόγο για έναν «συνασπισμό των προθύμων» - από τις ΗΠΑ και την ΕΕ μέχρι τη Σαουδική Αραβία και την Παλαιστινιακή Αρχή - ο οποίος θα πάρει την ευθύνη της Λωρίδας της Γάζας, θα την αποστρατιωτικοποιήσει και θα αφοπλίσει τη Χαμάς.

«Υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες να πραγματοποιηθούν αυτά τα βήματα. Αλλά μετά την πρόσφατη φρίκη, οι περισσότεροι Ισραηλινοί δεν πιστεύουν ότι μπορούν να ζήσουν με κάτι λιγότερο», καταλήγει ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι.