Ποιος κατέστρεψε το φράγμα στη Νόβα Καχόβκα;

Στην περιοχή της Χερσώνας, η Ρωσία κατέχει την αριστερή ή νότια όχθη, ενώ η Ουκρανία ελέγχει τη δεξιά ή βόρεια όχθη. Η πόλη Νόβα Καχόβκα βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή και το φράγμα στην περιοχή συγκρατεί έναν τεράστιο ταμιευτήρα, τον οποίο οι ντόπιοι αποκαλούν θάλασσα, καθώς σε ορισμένα σημεία δεν μπορεί να δει κανείς την άλλη όχθη. Πρόκειται για το φράγμα που ανατινάχθηκε, προκαλώντας ανυπολόγιστη ανθρωπιστική και περιβαλλοντική καταστροφή.

Ο στρατός της Ουκρανίας και το ΝΑΤΟ κατηγόρησαν τη Ρωσία ότι ανατίναξε το φράγμα, ενώ η Ρωσία κατηγόρησε την Ουκρανία. Ο επικεφαλής της ανθρωπιστικής βοήθειας του ΟΗΕ Μάρτιν Γκρίφιθς προειδοποίησε για σοβαρές και εκτεταμένες συνέπειες. Ποιός, όμως, ευθύνεται πραγματικά για την καταστροφή;

Τι γνωρίζουμε

Βίντεο έδειξε ένα τεράστιο ρήγμα στο φράγμα, με το νερό να ξεχειλίζει μέσα από αυτό και να πλημμυρίζει προς την κατεύθυνση της Χερσώνας. Δεν είναι σαφές πότε ακριβώς το φράγμα καταστράφηκε για πρώτη φορά, αλλά οι δορυφορικές εικόνες υποδηλώνουν ότι η κατάστασή του επιδεινώθηκε κατά το πέρας πολλών ημερών, χωρίς και αυτό να είναι δεδομένο.

Ο ουκρανικός φορέας εκμετάλλευσης του φράγματος UkrHydroEnerho δήλωσε ότι ο σταθμός Νόβα Καχόβκα «καταστράφηκε πλήρως» και δεν μπορεί να αποκατασταθεί. Καθώς το νερό από τον τεράστιο ταμιευτήρα Καχόβκα χύνεται μέσα από το κατεστραμμένο φράγμα, η γεωργική γη και δεκάδες χωριά και πόλεις πλημμύρισαν γρήγορα. Χιλιάδες άνθρωποι και από τις δύο πλευρές του ποταμού απομακρύνθηκαν από τα σπίτια τους, αλλά η πλήρης έκταση της καταστροφής δεν είναι ακόμη σαφής. Επιπλέον, το ποτάμι έχει μολυνθεί με 150 τόνους βιομηχανικού λιπαντικού, κατι που αποτελεί οικολογική καταστροφή.

Ποιος προκάλεσε το ρήγμα στο φράγμα

Δεν είναι ακόμη σαφές τι προκάλεσε το ρήγμα στο φράγμα, αλλά ο στρατός της Ουκρανίας κατηγόρησε τη Ρωσία ότι το ανατίναξε σκόπιμα. Μια θεωρία είναι πως η Μόσχα μπορεί να φοβήθηκε ότι οι ουκρανικές δυνάμεις θα χρησιμοποιούσαν τον δρόμο πάνω από το φράγμα για να περάσουν στρατεύματα μέσω του ποταμού σε ρωσικά εδάφη, στο πλαίσιο μιας αντεπίθεσης. Η περιοχή της Χερσώνας θεωρείται εδώ και καιρό πιθανός στόχος για το Κίεβο και το περιστατικό σημειώθηκε λιγότερο από 48 ώρες αφότου η Μόσχα ισχυρίστηκε ότι το Κίεβο είχε ξεκινήσει την πολυαναμενόμενη αντεπίθεσή του.

Σύμφωνα με το NBC News, η αμερικανική κυβέρνηση διαθέτει πληροφορίες που τείνουν προς την κατεύθυνση ότι η Ρωσία βρίσκεται πίσω από την επίθεση, σύμφωνα με δύο Αμερικανούς αξιωματούχους και έναν δυτικό αξιωματούχο. Η Ουκρανία είχε προειδοποιήσει προηγουμένως ότι η Ρωσία ενδέχεται να σχεδιάζει να ανατινάξει το φράγμα, γεγονός που θα καθιστούσε αδύνατη οποιαδήποτε ουκρανική προσπάθεια να διασχίσει τον ποταμό με κάποια σημαντική δύναμη, ενώ παράλληλα μειώνεται το εύρος της περιοχής που χρειάζεται να υπερασπιστεί ο στρατός του Κρεμλίνου.

«Με την ανατίναξη του φράγματος, η Ρωσία θα αφαιρέσει έναν βασικό επιθετικό φορέα από την εξίσωση», δήλωσε ο κ. Horowitz, αναλυτής γεωπολιτικής και ασφάλειας, ο οποίος είναι επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών της εταιρείας συμβούλων Le Beck.

Ο Christopher Tuck, ειδικός σε θέματα συγκρούσεων και ασφάλειας στο King’s College του Λονδίνου δήλωσε: «Η Ρωσία θα μπορούσε να κερδίσει τα περισσότερα. Η επίθεση θα είχε στρατιωτικό νόημα για την Ουκρανία μόνο όσο η Ρωσία βρισκόταν στη δυτική πλευρά, κάτι που τώρα δεν συμβαίνει».

Ο Mykola Kalinin, επικεφαλής μηχανικός σε μια εταιρεία μηχανικών έργων υδροηλεκτρικής ενέργειας και διαχείρισης υδάτων στην Ουκρανία, την Ukrhydroproject, υποστήριξε ότι η αιτία ήταν μια έκρηξη. Το φράγμα, δήλωσε στον ουκρανικό ιστότοπο δημοσιογραφίας δεδομένων Texty, ήταν «κατασκευασμένο για να αντέχει μια υπερδύναμη πρόσκρουση από το εξωτερικό». Ο κ. Kalinin καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ναρκοθετήθηκε από το εσωτερικό.

Εναλλακτικές θεωρίες

Ορισμένοι αναλυτές αναρωτήθηκαν αν η πράξη ήταν σκόπιμη ή μάλλον αποτέλεσμα αμέλειας των ρωσικών δυνάμεων που την ελέγχουν. Τους μήνες πριν από τη καταστροφή οι ειδικοί εξέφραζαν ανησυχίες για ζημιές στο φράγμα και προειδοποιούσαν ότι ο ταμιευτήρας πίσω από αυτό ήταν πολύ γεμάτος από τις έντονες βροχοπτώσεις και το λιώσιμο του χιονιού. «Σε αυτή την περίπτωση, είναι μια καταστροφή για όλους», δήλωσε ο Frank Ledwidge, λέκτορας στρατιωτικής στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ στη Βρετανία και πρώην αξιωματικός των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών.

Οι μάχες στην περιοχή θα μπορούσαν να έχουν επηρεάσει τη δομή, δήλωσε στο BBC ο Mark Mulligan, καθηγητής Φυσικής Γεωγραφίας στο University College του Λονδίνου. «Η δομική ανεπάρκεια ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων προηγούμενων ζημιών που σχετίζονται με τον πόλεμο παραμένει μια πιθανότητα», σημείωσε ο καθηγητής Mulligan.

Σύμφωνα με την ανάλυση δορυφορικών εικόνων που πραγματοποίησε η Αμερικανική Υπηρεσία Εξωτερικής Γεωργίας, τα επίπεδα των υδάτων αυξήθηκαν απότομα τους τελευταίους μήνες. «Η πολύ υψηλή στάθμη του νερού στον ταμιευτήρα σε συνδυασμό με προηγούμενες ζημιές, που οδηγούν σε ανεξέλεγκτες ροές νερού μέσω του φράγματος, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε καταστροφική δομική αστοχία», δήλωσε ο κ. Mulligan.

Ωστόσο, η καταστροφή του φράγματος είναι δύσκολο να εκτιμηθεί μόνο με βάση δορυφορικές εικόνες, καθώς μεγάλο μέρος της ζημιάς είναι υποβρύχιο. «Σε αυτό το στάδιο κανείς δεν γνωρίζει παρά μόνο όσοι βρίσκονται εκεί, όλα τα άλλα είναι εικασίες», πρόσθεσε ο καθηγητής Mulligan.