Baraye: Ο ύμνος της ιρανικής εξέγερσης

Το περασμένο Σάββατο το εμβληματικό γήπεδο της Ρίβελ Πλέιτ, το Μονουμεντάλ στο Μπουένος Άιρες, είναι ασφυκτικά γεμάτο - εξελίσσεται συναυλία των Coldplay. Ο Κρις Μάρτιν καλεί στη σκηνή την Ιρανή ηθοποιό (και πλέον ακτιβίστρια) Γκολσίφτε Φαραχάνι - η φωνή της είναι διαπεραστική, σε ταξιδεύει. Από τα μάτριξ προβάλλεται η εικόνα του Ιρανού τραγουδιστή Σερβίν Χατζιπούρ - ένα βίντεο με τον ίδιο να τραγουδάει το Baraye από το σπίτι του, συνοδεία μίας κιθάρας.

Ο Κρίς Μάρτιν απευθυνόμενος στο ογκώδες πλήθος στην πρωτεύουσα της Αργεντινής, λέει ότι το γκρουπ του επιθυμεί να κάνει κάτι προκειμένου να στηρίξει «όλες τις γυναίκες που αγωνίζονται για την ελευθερία στο Ιράν, αλλά και όπου γης. Νέες και νέοι αγωνίζονται για την ελευθερία τους, για το δικαίωμα να είναι ο εαυτός τους».

Το Baraye στα ιρανικά σημαίνει «επειδή» ή «για...» - το τραγούδι καταλήγει μετά από μία σειρά στίχων-αιτημάτων ως εξής: «...για την ελευθερία». Η Φαραχάνι, απευθυνόμενη στους Αργεντινούς, φωνάζει «Liberta». Η ελευθερία, σε κάθε γλώσσα, έχει το ίδιο νόημα, παρά τις όποιες πολιτισμικές αποχρώσεις.

Την ίδια ώρα, σε ένα εντελώς διαφορετικό σημείο του ορίζοντα, στην πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα, μερικές δεκάδες Ιρανοί, κατ' εξοχήν νέοι άνθρωποι, πιάνουν σφιχτά ο ένας το χέρι του άλλου, όλοι μαζί τα σηκώνουν σε γροθιές, σχηματίζοντας μία αλυσίδα. Τραγουδάνε το Baraye, καταλήγουν με τη λέξη ελευθερία, φωνάζουν στα ελληνικά - «γυναίκα, ζωή, ελευθερία». Το Σάββατο το Baraye ακούστηκε σε όλο τον κόσμο, όπου υπήρχαν Ιρανοί που διαδήλωσαν. Στο Βερολίνο, όπου υπάρχει έντονη ιρανική διασπορά, η διαδήλωση ήταν ογκώδης - οι διαδηλωτές τραγουδούσαν το Baraye με αναφιλητά...

Σερβίν Χατζιπούρ: Ο ποιητής της εξέγερσης

Ο Σερβίν Χατζιπούρ ήταν μέχρι πρότινος ένας όχι ιδιαιτέρως γνωστός Ιρανός τραγουδιστής. Μετά το θάνατο της 22χρονης Μάχσα Αμίνι και τις πρώτες σπίθες της εξεγερσιακής φωτιάς, Ιρανοί χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ειδικά στο Twitter, άρχισαν να ευαισθητοποιούνται σχετικά με το γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί χιλιάδες Ιρανοί διαδηλώνουν στους δρόμους παρά το γεγονός ότι οι ένοπλες δυνάμεις του καθεστώτος τους ξυλοκοπούν, τους συλλαμβάνουν και τους πυροβολούν. Γιατί σκοτώνονται καθημερινά τόσοι άνθρωποι συνεχίζοντας τη διαμαρτυρία; Τι θέλουν πραγματικά;

Στο Twitter έγινε τάση, πολλοί Ιρανοί έδιναν τις δικές τους απαντήσεις - επί της ουσίας ξεκαθάριζαν τους λόγους για τους οποίους διαδηλώνουν. Άρχισε να διαδίδεται το hashtag «Baraye…» που σημαίνει «επειδή…» ή «για...» και συνοψίζεται στο «διαμαρτυρόμαστε λόγω…». Κάπως έτσι, χιλιάδες tweets εξηγούσαν γιατί εξαπλώνονται οι διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα μεταξύ των διαφορετικών γενεών και κοινωνικών τάξεων - μεταξύ διαφορετικών ανθρώπων.

Ο Σερβίν συγκέντρωσε μερικά tweets και τα έκανε στίχους - έγραψε ένα τραγούδι και το τραγούδησε στο στούντιο του σπιτιού του. Το ανέβασε στον λογαριασμό του στο Instagram και μέσα σε μία ημέρα το βίνεο προβλήθηκε σχεδόν 40 εκατομμύρια φορές. Τα shares έπεφταν βροχή. Τη στιγμή εκείνη δεν γνώριζε ότι έχει συνθέσει τον ύμνο της εξέγερσης της ιρανικής νεολαίας εναντίον του Ισλαμικού καθεστώτος.

Δύο ημέρες αργότερα, η υπηρεσία πληροφοριών του Ιράν τον συνέλαβε και αφαίρεσε το τραγούδι του από τον λογαριασμό του. Ήταν πολύ αργά, καθώς το Baraye ακουγόταν παντού: σε καφετέριες, εστιατόρια, αυτοκίνητα. Οι Ιρανοί το τραγουδούσαν δυνατά. 

Το καθεστώς του Ιράν δεν μπορούσε να κρατήσει περαιτέρω τον Σερβίν, καθώς ήδη υπήρχε διεθνής κινητοποίηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την απελευθέρωση του. Λίγες ημέρες μετά, ο τραγουδιστής αναρτά βίντεο όπου κάνει μια αναγκαστική ομολογία, δηλώνοντας ότι το τραγούδι δεν σήμαινε κάτι ιδιαίτερο και ότι δεν σκόπευε να προκαλέσει την κοινή γνώμη. Λυπάται, μάλιστα, που οι «εξωτερικοί εχθροί το χρησιμοποιούν εναντίον της χώρας και της κυβέρνησης». Αυτή η δήλωση γίνεται μέσω ενός βίντεο που αναρτά στο Instagram - την καταγράφει μέσα σε ένα αυτοκίνητο, λέγοντας ότι μόλις αφέθηκε ελεύθερος από τη φυλακή. Στο πίσω κάθισμα βρίσκονται δύο άτομα, που ξεχωρίζουν στιγμιαία στο τέλος...

Σύμφωνα με πληροφορίες από Ιρανούς ακτιβιστές, ο Σερβίν Χατζιπούρ απελευθερώθηκε τρεις ημέρες αργότερα, αλλά βρίσκεται σε κατ' οίκον περιορισμό και δεν μπορεί να επικοινωνήσει με κανέναν με ελεύθερη βούληση.

Ο νεαρός τραγουδιστής όμως είχε ήδη βάλει κάτι παραπάνω από ένα λιθαράκι στην εν εξελίξει εξέγερση. Το τραγούδι μεταφράστηκε στα αγγλικά και σ' άλλες γλώσσες από Ιρανούς της διασποράς, ακούγεται σε κάθε πλατεία όπου υπάρχει διαδήλωση. Οι στίχοι του εξαπλώθηκαν κι έγιναν ο ύμνος των Ιρανών που μάχονται για τη γυναίκα, τη ζωή, την ελευθερία.

Οι στίχοι

Για χορό στο σοκάκι.
Για το σπάσιμο του ταμπού των φιλιών δημοσίως.
Για τις αδερφές μας, τις δικές μου και τις δικές σου.
Για μια αλλαγή στο μυαλό των φανατικών.
Για την ντροπή του πατέρα για τις άδειες τσέπες.
Για τη λαχτάρα για μια κανονική ζωή.
Για τα όνειρα των παιδιών στα σκουπίδια.
Για αυτή την επιβεβλημένη οικονομία.
Για αυτόν τον μολυσμένο αέρα.
Για τα δέντρα-ορόσημα της Τεχεράνης που πεθαίνει.
Για το περσικό τσιτάχ που πρόκειται να εξαφανιστεί.
Για την αδικία στην απαγόρευση των σκυλιών του δρόμου.
Για αυτά τα ασταμάτητα δάκρυα.
Για την απώλεια των επιβατών που καταρρίφθηκαν.
Για τα πρόσωπα που δεν χαμογελούν πια.
Για τους μαθητές, για το μέλλον.
Για αυτόν τον με το ζόρι δρόμο προς τον παράδεισο.
Για τις φυλακισμένες ελίτ.
Για τα παραμελημένα προσφυγόπουλα από το Αφγανιστάν.
Για αυτήν τη λίστα που συνεχίζεται και συνεχίζεται.
Για αυτά τα ανούσια εχθρικά άσματα.
Για τα ερείπια των σπιτιών που χτίστηκαν με δωροδοκία.
Για να αισθάνεστε ηρεμία.
Για την ανατολή του ήλιου μετά από νύχτες μεγάλης διάρκειας.
Για τα ηρεμιστικά και την αϋπνία.
Για τον άνθρωπο, την πατρίδα, την ευημερία.
Για το κορίτσι που θα ήθελε να ήταν αγόρι.
Για τη γυναίκα, τη ζωή, την ελευθερία.