Explainer: Τι ψάχνει ο Τζο Μπάιντεν στη Μέση Ανατολή;

Πόσο καιρό έχει να επισκεφθεί Αμερικανός πρόεδρος τη Μέση Ανατολή;

Η τελευταία επίσκεψη ήταν του Ντόναλντ Τραμπ τον Δεκέμβριο του 2018 – άρα τέσσερα και πλέον χρόνια. Ο Τζο Μπάιντεν, που πραγματοποιεί την πρώτη του επίσκεψη ως πρόεδρος, έχει ξεκαθαρίσει πως η Μέση Ανατολή δεν περιλαμβάνεται στις προτεραιότητές του. Τα καυτά θέματα της προεδρικής ατζέντας εξάλλου είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία, η Κίνα και οι ενδιάμεσες εκλογές του ερχόμενου Νοεμβρίου. Στη Μέση Ανατολή πάντως ο Αμερικανός πρόεδρος θα βρει έναν κόσμο που αλλάζει με τρομερή ταχύτητα. Κι αυτό από μόνο του έχει τη σημασία του.

Γιατί πηγαίνει όμως ο Μπάιντεν στη Μέση Ανατολή;

Ο βασικός στόχος είναι να πείσει τους Σαουδάραβες να αυξήσουν τα αποθέματα πετρελαίου ώστε να αντιμετωπιστεί και με αυτόν τον τρόπο η ενεργειακή κρίση που έχει προκαλέσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Εδώ ωστόσο αξίζει να προσέξει κανείς το εξής: Το Air Force One θα πετάξει απευθείας στη Τζέντα έπειτα από τη διήμερη επίσκεψη στο Ισραήλ και τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. Κι αυτό το γεγονός πιστοποιεί, σύμφωνα με τους αναλυτές, πως το Ισραήλ δεν είναι πια ο ανεπιθύμητος της περιοχής αλλά σύμμαχος πολλών αραβικών κρατών.

Ισραήλ και Άραβες πώς και τα βρήκαν;

Τα βρήκαν επειδή απέκτησαν έναν κοινό εχθρό: το Ιράν και εκείνους που ενεργούν για λογαριασμό του στην περιοχή. Να φανταστεί κανείς πως, θεωρητικά, κράτη όπως το Μπαχρέιν, η Ιορδανία, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ δεν έχουν διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ. Όπως έγινε γνωστό όμως συμμετείχαν σε μυστικές συνομιλίες αμυντικής συνεργασίας με το Ισραήλ στο αιγυπτιακό θέρετρο Σαρμ Ελ Σεΐχ που βρίσκεται στην Κόκκινη Θάλασσα.

Οι ΗΠΑ τι ρόλο έχουν παίξει σε αυτή τη σχέση;

Ο ρόλος τους, επί προεδρίας Τραμπ, ήταν αποφασιστικός στην υπογραφή των λεγόμενων «Συμφωνιών του Αβραάμ» ανάμεσα στο Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και το Σουδάν, η οποία και σηματοδότησε τη νέα εποχή στις σχέσεις των δυο πλευρών. Η συμφωνία επέτρεψε στις ΗΠΑ να περιορίσει τον ρόλο της σε μια περιοχή όπου επί δεκαετίας εμφανιζόταν ως εγγυητής της ασφάλειας. Το Ισραήλ μιλάει μάλιστα για «Μεσανατολική Συμμαχία Αεροπορικής Αμυνας», η οποία φέρεται να κατέρριψε και ένα ιρανικό drone που μπήκε στο Ισραήλ από το Ιράν.

Δεν ήταν όμως ο Μπάιντεν που είχε χαρακτηρίσει προεκλογικά τη Σαουδική Αραβία «παρία» με αφορμή τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι; Πώς τώρα πηγαίνει εκεί;

Κατ’ αρχάς να σημειωθεί πως από την εποχή του Νίξον δεν υπάρχει πρόεδρος που να μην έχει επισκεφθεί τη Σαουδική Αραβία. Ο Μπάιντεν όχι μόνο πηγαίνει αλλά θα συναντηθεί και με τον Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, τον πανίσχυρο Σαουδάραβα πρίγκιπα και διάδοχο που διέταξε τη δολοφονία του Κασόγκι στην Κωνσταντινούπολη. Είναι ο λόγος για τον οποίο οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έβαλαν τον Αμερικανό πρόεδρο στη γωνία. Ο ίδιος πάντως φρόντισε να υπερασπιστεί την επιλογή του με ένα άρθρο στην Ουάσινγκτον Ποστ: «Ως πρόεδρος, έχω καθήκον να κρατώ τη χώρα μας ισχυρή και ασφαλή» έγραψε σε αυτό το μικρό μανιφέστο της ρεάλ πολιτίκ, αν και κατά τα λοιπά διαβεβαίωνε πως «οι θεμελιώδεις ελευθερίες βρίσκονται πάντα στην ημερήσια διάταξη όταν ταξιδεύω στο εξωτερικό».

Κι εκείνοι οι έρημοι οι Παλαιστίνιοι; Πάλι θα μείνουν οι ριγμένοι της υπόθεσης;

Είναι ένα ερώτημα που θα μπορούσε να απευθύνει κανείς πρώτα στους υπόλοιπους Άραβες, οι οποίοι, αν δεν τους εγκατέλειψαν, έθεσαν σίγουρα άλλες προτεραιότητες. Ο Μπάιντεν θα συναντηθεί πάντως και με τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς, ενώ οι πληροφορίες θέλουν η ατζέντα της συνάντησης να περιλαμβάνει και σειρά μέτρων για την ενίσχυση της Παλαιστινιακής Αρχής.