HΠΑ: Άνοδος τιμών και αύξηση ενοικίων

Στις περισσότερες αμερικανικές πολιτείες δεν υπάρχει νομοθεσία που να προστατεύει τους ενοικιαστές από αλλεπάλληλες αυξήσεις ενοικίων και εξώσεις. Το ύψος των ενοικίων ρυθμίζει η προσφορά και η ζήτηση. Έτσι, το «μεσαίο» ενοίκιο στις ΗΠΑ είναι σήμερα 1.940 δολάρια: από την αρχή του 2022 έχει αυξηθεί κατά 17% και από την αρχή του 2021 κατά 36%. Ανάμεσα στις αιτίες της αύξησης είναι ο πληθωρισμός −ο οποίος τρέχει με 5% φέτος− η έλλειψη κοινωνικής στέγης (ένα παλιό πρόβλημα) και η έλλειψη νομοθεσίας ελέγχου των ενοικίων.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian, οι αυξήσεις των ενοικίων γίνονται εντελώς αυθαίρετα, χωρίς, για παράδειγμα, παράλληλη ανακαίνιση του σπιτιού ή επιδιόρθωση ζημιών. Υπολογίζεται ότι ο μέσος Αμερικανός ενοικιαστής δίνει το μισό του εισόδημα στο ενοίκιο: αν και το μέσο εισόδημα έχει αυξηθεί κατά 35% από το 1985 μέχρι το 2020, το μέσο ενοίκιο έχει αυξηθεί κατά 149% με ανάλογη αύξηση των τιμών των ακινήτων − πράγμα που δυσχεραίνει την απόκτηση ιδιωτικής κατοικίας.

Σε πολλές πολιτείες υπάρχει ο θεσμός της κρατικής βοήθειας για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων των ενοικιαστών, αλλά οι διαδικασίες είναι πολύ αργές και μπορεί να χαθεί κανείς μέσα στη γραφειοκρατία. Τις τελευταίες εβδομάδες αναρτήθηκαν βίντεο στο TikTok όπου ενοικιαστές διαμαρτύρονταν για αυξήσεις ενοικίων που έφταναν το 300% μέσα σε ένα χρόνο: μερικοί από αυτούς επιστρέφουν στο σπίτι των γονιών τους ενώ άλλοι υφίστανται έξωση. Αλλά το ζήτημα είναι ευρύτερο και βαθύτερο: καθώς στις ΗΠΑ δεν υπάρχει, εξ ορισμού, νομοθεσία εναντίον της κερδοσκοπίας, στον χώρο των ακινήτων γίνεται πάρτι με τους επιχειρηματίες να αγοράζουν και να πουλάνε με τεράστια κέρδη αφού κάνουν ψευτοεπισκευές. Αντιθέτως, στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, ο φόρος στην υπεραξία αποθαρρύνει την κερδοσκοπία και είναι δύσκολο για τους επιχειρηματίες να μετατραπούν σε ιδιοκτήτες ολόκληρων συνοικιών. Στις ΗΠΑ η επιχειρηματική ελευθερία έχει καταλήξει στη δημιουργία μιας κάστας ιδιοκτητών σπιτιών και εμπορικών χώρων που ελέγχουν ολόκληρες πόλεις.

Έλεγχος ενοικίων ασκείται στην περιοχή της Ουάσιγκτον, στη Νέα Υόρκη, στο Νιου Τζέρσεϊ, στην Καλιφόρνια και στο Μέριλαντ − σε όλες αυτές τις πολιτείες το μέσο ενοίκιο είναι μεγαλύτερο του εθνικού μέσου όρου (γύρω στα 3.000 δολάρια: στο ποσό πρέπει να προστίθεται το κόστος των κοινοχρήστων που υπερβαίνει τα 500 δολάρια μηνιαίως). Επέκταση του ελέγχου των ενοικίων προβλέπεται στην Αριζόνα, τη Φλόριντα, τη Χαβάη, το Ιλινόις, το Κεντάκι και τη Μασαχουσέτη, αλλά, όπως δηλώνουν οι ακτιβιστές εναντίον των εξώσεων, το πρόβλημα δεν θα λυθεί αν δεν μπει φρένο στην κερδοσκοπία των πολυϊδιοκτητών real estate.