Αφγανιστάν: Τα κορίτσια που έσπασαν τα μουσικά τους όργανα

Την ώρα που οι πρώτες ορδές των Ταλιμπάν έμπαιναν στην Καμπούλ, συμβολίζοντας το τέλος μιας εποχής και την επιστροφή σε ένα σκοτεινό παρελθόν, σε μια συνοικία της αφγανικής πρωτεύουσας συνέβαινε κάτι το εξαιρετικά επίπονο για τις πρωταγωνίστριες του σκηνικού: Τα μέλη της ορχήστρας στην οποία συμμετείχαν μόνο γυναίκες -σύμβολο της αλλαγής που συνέβαινε στη χώρα- είχαν αρχίσει να καταστρέφουν τα μουσικά τους όργανα, να καίνε τις παρτιτούρες κι όποιο άλλο έγγραφο πιστοποιούσε ότι συμμετείχαν σε κάτι που οι Ταλιμπάν απαγορεύουν με σιδηρά πυγμή.

Χρόνο πολύ δεν είχαν - η είσοδος των Ταλιμπάν στην Καμπούλ στα μέσα του περασμένου Αυγούστου σηματοδοτούσε πολλά, κατά βάση αρνητικά. Οι κοπέλες της ορχήστρας ήταν η «ανορθογραφία» που στα μάτια των νέων (επί της ουσίας παλαιών) ηγετών της χώρας είχαν διαπράξει μεγάλο αδίκημα- υπήρχαν ως γυναίκες, τρόπον τινά αυτεξούσιες. Κάποιες επιχείρησαν να αποχωρήσουν με κάθε τρόπο από τη χώρα, κάποιες έσπευσαν να  κρυφτούν.

Οι Ταλιμπάν, μέσω του εκπρόσωπου τους, υποσχέθηκαν ότι οι γυναίκες θα έχουν δικαιώματα και ότι δεν θα επιδιώξουν ετεροχρονισμένη εκδίκηση, δεν θα τιμωρήσουν κόσμο. Κανείς δεν τους πιστεύει, ωστόσο. Ειδικά οι γυναίκες στο Αφγανιστάν, οι οποίες μετά την αποχώρηση του αμερικανικού στρατού και την προέλαση των Ταλιμπάν είδαν τη γη να υποχωρεί κάτω από τα πόδια τους- ένιωσαν να γυρίζουν πίσω 20 χρόνια...

Η 24χρονη Νεγκίν Χάλγουακ, η μαέστρος της μπάντας έπαθε κρίση πανικού στο άκουσμα της είδησης ότι οι Ταλιμπάν βρίσκονται στα περίχωρα της πρωτεύουσας. Εκείνη ήταν μόλις 4 ετών όταν οι Ταλιμπάν έχασαν την εξουσία, μεγάλωσε σε συνθήκες πολέμου, αλλά έμαθε και το εξής: Οι φονταμενταλιστές που κυβερνούσαν πριν την χώρα της είχαν απαγορεύσει την μουσική, όπως επίσης το δικαίωμα της γυναίκας στην εργασία. Για την Νεγκίν η επιστροφή τους σηματοδοτεί ένα υπαρξιακό κενό: είναι γυναίκα που ζει από τη μουσική.

Οι στιγμές που ακολούθησαν ήταν σκοτεινές, η 24χρονη έδρασε αντανακλαστικά: Κατ' αρχάς πήρε μια μαντίλα και κάλυψε τα χέρια της. Έκρυψε ένα μικρό διακοσμητικό σετ με ντραμς. Κατόπιν μάζεψε όλες τις φωτογραφίες και τα λοιπά μεμοραμπίλια από τις μουσικές εμφανίσεις του συνόλου και.... τα έκαψε.

«Ένιωσα απαίσια, έβλεπα τη ζωή μου όλη να μετατρέπεται σε στάχτες», είπε στο Reuters. Η ίδια ήταν από τις τυχερές που κατάφερε να μπει σε αεροσκάφος μαζί με γυναίκες δημοσιογράφους και να πάει στις ΗΠΑ.

Η ορχήστρα που συμμετείχε λεγόταν Ζόχρα (Zohra), το όνομα της περσίδας θεάς της μουσικής. Τα περισσότερα από τα αρχικά του μέλη ήταν κορίτσια ηλικίας 13-20 ετών που ζούσαν σε ορφανοτροφείο της Καμπούλ. Το γκρουπ ιδρύθηκε το 2014 και κατάφερε να γίνει διεθνές σύμβολο ελευθερίας για τις νέες γυναίκες του Αφγανιστάν, παρά το βαθύ συντηρητισμό της μουσουλμανικής χώρας.

Τα κορίτσια της ορχήστρας, φορώντας φωτεινά χιτζάμπς, έδωσαν παραστάσεις από την Όπερα του Σίδνεϋ έως το Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός, παίζοντας ένα μείγμα από παραδοσιακή αφγανική μουσική και δυτικά κλασικά κομμάτια.

Σήμερα, ένοπλοι Ταλιμπάν βρίσκονται έξω από το Εθνικό Ινστιτούτο της Μουσικής, όπου η ορχήστρα έκανε τις πρόβες της. Ο ιδρυτής του Ινστιτούτου, Αχμάντ Σαρμάστ, δήλωσε στο Reuters ότι «δεν περιμέναμε να επιστρέψουν οι Ταλιμπάν και να μας γυρίσουν στην εποχή των σπηλαίων», σημειώνοντας ότι η Zohra εκπροσωπούσε την ελευθερία και την ενδυνάμωση των γυναικών στο Αφγανιστάν- τα μέλη δρούσαν ως άλλοι «πολιτιστικοί διπλωμάτες».

Ο ίδιος βρισκόταν στην Αυστραλία όταν αποχώρησαν οι Αμερικανοί και άλλαξε το καθεστώς στην χώρα του. Οι φίλοι του τον ενημέρωσαν να μην επιστρέψει. Μιλώντας στο Reuters, τόνισε ότι οι Ταλιμπάν δεν επιτρέπουν στο προσωπικό του Ινστιτούτου να εισέλθει στο κτίριο, προσθέτοντας ότι «τα κορίτσια της Zohra καθώς κι από άλλες ορχήστρες φοβούνται για την ζωή τους και έχουν κρυφτεί».

«Σπάστε τα όλα» - Η απόφαση των κοριτσιών-μελών της ορχήστρας Zohra στο Αφγανιστάν 

Την ώρα που η Νεγκίν Χάλγουακ έκαιγε -κατά κυριολεξία- όλες τις μουσικές της αναμνήσεις στις 15 Αυγούστου, στο Ινστιτούτο μέλη της ορχήστρας έκαναν πρόβα για μια μεγάλη διεθνή περιοδεία που είχαν προγραμματίσει για τον προσεχή Οκτώβριο. Στις 10 το πρωί οι άνδρες της ασφάλειας του Ινστιτούτου άρχισαν να τρέχουν- ξέπνοοι έφτασαν στο χώρο της πρόβας και φώναξαν στα κορίτσια ότι οι Ταλιμπάν πλησιάζουν. Επικράτησε πανικός. Πολλές, φοβούμενες ότι κουβαλώντας μουσικά όργανα θα κινήσουν υποψίες, τα άφησαν πίσω. Οι ίδιες είχαν δεχθεί απειλές και πριν τους Ταλιμπάν, είχαν αναγκαστεί να κρύβουν τη συμμετοχή τους στην ορχήστρα ακόμα και από τους γονείς τους. Κάποιες είχαν δεχθεί φραστικές επιθέσεις από αγόρια, που αδυνατούσαν να καταλάβουν πώς επιτρέπεται σε μια γυναίκα να ασχολείται με την μουσική...

Τα κορίτσια της ορχήστρας, το πρωί της 15ης Αυγούστου, διέλυσαν τα μουσικά τους όργανα και έσβησαν τα προφίλ τους από τα social media. Δεν ήθελαν να υπάρχει τίποτα που θα αποδεικνύει ότι ήταν μέλη της Zohra. Όσες δεν πρόλαβαν να αποχωρήσουν από την χώρα, παραμένουν κρυμμένες, έμφοβες ότι θα πληρώσουν για το «κακό» που έκαναν. Φοβούνται και κάτι ακόμα- ότι στο Αφγανιστάν δεν θα υπάρχει πλέον μουσική, το όχημα εκείνο που έδωσε στις ίδιες ώθηση να βγουν από το σκοτάδι και να διεκδικήσουν -ως γυναίκες- μια θέση στον ήλιο και να αναπνέουν ελεύθερα.