Τι μας έμαθαν τα κρουαζιερόπλοια για τον COVID-19

Όσο περισσότεροι άνθρωποι βρίσκονται περιορισμένοι σε έναν χώρο, τόσο πιο εύκολη είναι η διασπορά του ιού. Ταυτόχρονα όμως αυτές οι συνθήκες δημιουργούν το ιδανικό περιβάλλον για τη μελέτη και την κατανόηση της συμπεριφοράς του ιού.

Όταν επιβάτες του κρουαριερόπλοιου Diamond Princess βρέθηκαν θετικοί στον κορωνοϊό, το ίδιο το πλοίο μετατράπηκε σε μια μοναδική ευκαιρία για τους επιστήμονες ώστε να μελετήσουν στοιχεία του ιού που δύσκολα μπορούσαν να εντοπίσουν στον γενικότερο πληθυσμό. Κάποια από τα πρώτα συμπεράσματα στο πλοίο –όπου περίπου 700 επιβάτες είχαν μολυνθεί– έδειξαν πόσο εύκολα και γρήγορα μεταδίδεται ο ιός αυτός και τη σοβαρότητά του, και επέτρεψαν στους ερευνητές να μελετήσουν τις ασυμπτωματικές περιπτώσεις.

Οι πληροφορίες που αντλούνται από το ξέσπασμα μιας ασθένειας είναι σημαντικές για τους ανθρώπους που λαμβάνουν τις αποφάσεις ή για τους τρόπους με τους οποίους διαχειρίζονται μια επιδημία, λένε οι ειδικοί. «Τα κρουαζιερόπλοια είναι μια κλειστή κοινωνία σε ένα τέλειο πείραμα. Ξέρεις ακριβώς ποιοι και πόσοι είναι σε κίνδυνο και μπορείς να εξετάσεις τον καθένα ξεχωριστά» λέει ο John Ioannidis, επιδημιολόγος στο Stanford University της Καλιφόρνια. Αυτό διαφέρει κατά πολύ από το να προσπαθείς να μελετήσεις την εξάπλωση στον ευρύτερο πληθυσμό, όπου μόνο μια μερίδα ανθρώπων, κυρίως εκείνοι που νοσούν βαρύτερα, ελέγχονται και παρακολουθούνται.

Diamond Princess
Την 1η Φεβρουαρίου, ένας επιβάτης που είχε αποβιβαστεί από το Diamond Princess λίγες μέρες νωρίτερα στο Χονγκ Κονγκ, διαγνώστηκε θετικός στον COVID-19. Το πλοίο, με 3.711 επιβάτες και πλήρωμα, τέθηκε σε καραντίνα αμέσως μόλις έφτασε στα ιαπωνικά νερά, στις 3 Φεβρουαρίου. Μέσα στον επόμενο μήνα περισσότεροι από 700 άνθρωποι πάνω στο κρουαζιερόπλοιο είχαν μολυνθεί –συμπεριλαμβανομένης και μιας νοσοκόμας– και για εβδομάδες το πλοίο ήταν ο «τόπος» με τη μεγαλύτερη έξαρση του ιού εκτός Κίνας.

Η διασπορά του ιού είναι πολύ εύκολη πάνω στα πλοία λόγω του «περιορισμένου» χώρου και της πληθώρας ηλικιωμένων ανθρώπων κυρίως, οι οποίοι είναι και πιο ευάλωτοι στην ασθένεια. Μετά το Diamond Princess, τουλάχιστον 25 ακόμη κρουαζιερόπλοια επιβεβαίωσαν περιπτώσεις ασθενών με COVID19 – όπως το Grand Princess με 78 επιβεβαιωμένα κρούσματα, το οποίο είχε δέσει στις ακτές της Καλιφόρνια.

Οι υγειονομικές αρχές της Ιαπωνίας έκαναν περισσότερους από 3.000 ελέγχους πάνω στο Diamond Princess, ξεκινώντας από τους μεγαλύτερους σε ηλικία επιβάτες και εκείνους που είχαν εμφανίσει συμπτώματα. Κάποιοι επιβάτες ελέγχθηκαν περισσότερες από μια φορές προσφέροντας πληροφορίες για την εξάπλωση του ιού, σε βάθος χρόνου. Ελέγχοντας σχεδόν όλους τους επιβάτες και το πλήρωμα βοήθησε τους ερευνητές να κατανοήσουν το «τυφλό» σημείο-κλειδί των επιδημιών – πόσοι άνθρωποι μολύνονται, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν ήπια συμπτώματα ή και καθόλου, περιπτώσεις δηλαδή που συνήθως περνούν απαρατήρητες στον γενικότερο πληθυσμό.

Χρησιμοποιώντας τα στοιχεία από το Diamond Princess, ομάδα ερευνητών αναφέρει στον Eurosurveillance1 πως έως τις 20 Φεβρουαρίου, το 18% των ανθρώπων που είχαν μολυνθεί πάνω στο πλοίο, δεν είχαν εμφανίσει κανένα σύμπτωμα. «Αυτό είναι ένα μεγάλο ποσοστό» λέει ο Gerardo Chowell, μέλος της ομάδας, αναλυτής-επιδημιολόγος στο Georgia State University στην Ατλάντα. «Οι επιβάτες όμως ήταν σε μεγάλο ποσοστό ηλικιωμένοι, που είναι πιθανότερο να νοσήσουν βαρύτερα από τον ιό, έτσι ο αριθμός των ασυμπτωματικών περιπτώσεων στον ευρύτερο πληθυσμό μιας χώρας είναι πιθανό να είναι πολύ μεγαλύτερος» συμπληρώνει.

Η σοβαρότητα της ασθένειας

Άλλη ομάδα χρησιμοποίησε δεδομένα από το πλοίο για να υπολογίσει πως η αναλογία θανάτων και επιβεβαιωμένων περιπτώσεων στην Κίνα, το CFR, ήταν περίπου 1,1% – πολύ χαμηλότερη από το 3,8% που υπολόγιζε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Ο ΠΟΥ διαίρεσε τον συνολικό αριθμό θανάτων στην Κίνα με τον συνολικό αριθμό επιβεβαιωμένων κρουσμάτων, λέει ο Timothy Russell, αναλυτής-επιδημιολόγος στο London School of Hygiene and Tropical Medicine. «Η μέθοδος αυτή δεν λαμβάνει υπόψη της πως μόνο ένα μικρό κομμάτι ανθρώπων που έχουν μολυνθεί έχει ελεγχθεί, έτσι κάτι τέτοιο κάνει την ασθένεια να φαίνεται πιο θανατηφόρα από ότι είναι» υποστηρίζει.

Αντίθετα, ο Russell και η ομάδα του χρησιμοποίησαν τα δεδομένα από το πλοίο –όπου σχεδόν όλοι είχαν ελεγχθεί και είχαν καταγραφεί και οι 7 θάνατοι– και τα συνδύασε με τις περισσότερες από τις 72.000 επιβεβαιωμένες περιπτώσεις της Κίνας, αντλώντας ένα πιο χειροπιαστό CFR.

Η ομάδα επίσης υπολόγισε πως το ποσοστό θνησιμότητας από τη νόσο (IFR) στην Κίνα –το μέγεθος όλων των περιπτώσεων μόλυνσης, ακόμη και των ασυμπτωματικών, που οδήγησαν στον θάνατο– ήταν ακόμη πιο χαμηλό, μόλις 0,5%. Το ποσοστό IFR είναι πιο δύσκολο να υπολογιστεί και είναι παραπλανητικό όταν αφορά στον γενικότερο πληθυσμό, καθώς κάποιοι θάνατοι δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη εάν ο άνθρωπος δεν είχε δείξει συμπτώματα ή δεν είχε ελεγχθεί.

Ο Ioannidis συμπληρώνει πως οι μελέτες των δεδομένων από το Diamond Princess λαμβάνουν επίσης σημαντικά υπόψη και το ιατρικό ιστορικό των επιβατών, όπως εάν ήταν καπνιστές ή όχι. «Γνωρίζουμε πως όχι μόνο η ηλικία, αλλά και η ύπαρξη υποκείμενων νοσημάτων όπως καρδιοπάθειες, αναπνευστικά προβλήματα, διαβήτης και άλλα, αυξάνουν τον κίνδυνο για αρνητική πορεία της νόσου».

Η καραντίνα στην καμπίνα

Ο Gerardo Chowell μελέτησε επίσης πόσο αποτελεσματικά αποδείχθηκαν τα μέτρα περιορισμού που έλαβε το Diamond Princess για να μειωθεί η διασπορά του ιού. Από τις 5 Φεβρουαρίου οι επιβάτες του κρουαζιερόπλοιου έμειναν κλεισμένοι στις καμπίνες τους για δυο εβδομάδες ή και παραπάνω.

Αναφέρει λοιπόν πως την ημέρα που ξεκίνησε η καραντίνα, ένας άνθρωπος θα μπορούσε να είχε μολύνει περισσότερους από 7 συνεπιβάτες του. Το ποσοστό μετάδοσης ήταν σίγουρα πολύ υψηλό καθώς είναι αναπόφευκτη η στενή επαφή μέσα σε ένα πλοίο, όπως και η επαφή με αντικείμενα που έχει αγγίξει ένας φορέας του ιού.

Αφού όμως περιορίστηκαν στις καμπίνες τους οι επιβάτες, ο μέσος αριθμός εκείνων που μπορούσαν να μεταδώσουν τον ιό σε κάποιον άλλον έπεσε κατακόρυφα. Αυτό υποδεικνύει ότι η καραντίνα απέτρεψε τη συνέχιση της μετάδοσης. Πάντα όμως υπήρχε ο κίνδυνος οι επιβάτες να κολλήσουν τους συγκατοίκους τους ή κάποιο μέλος του πληρώματος.

Φυσικά, παρόλο που τα δεδομένα από το πλοίο σχετικά με την εξάπλωση του ιού και τη σοβαρότητά του είναι αξιόλογα, είναι πολύ δύσκολο να προσαρμοστούν απόλυτα στις περιπτώσεις μιας χώρας που προχωρά στα ανάλογα δραστικά μέτρα μιας καραντίνας, λέει ο Ioannidis. «Μια ολόκληρη χώρα σίγουρα δεν μπορεί να παρομοιαστεί με ένα κρουαζιερόπλοιο».

Με πληροφορίες από το nature.com