Μικρή ξενάγηση στην Παναγία των Παρισίων

Η μεγάλη φωτιά της 15ης Απριλίου, μία δυσάρεστη αλλά ευτυχώς όχι ολοκληρωτικής καταστροφής είδηση, σοκάρισε όλο τον κόσμο και κίνησε πάλι το παγκόσμιο ενδιαφέρον για αυτόν τον εμβληματικό ναό στο κέντρο του Παρισιού. Συγκεντρώσαμε μερικές πληροφορίες για την Notre Dame που ίσως να μη γνωρίζατε:

• Notre-Dame de Paris, στα Γαλλικά σημαίνει: «Η Κυρά μας του Παρισιού».
• Η Παναγία των Παρισίων κτίστηκε πριν από 853 χρόνια και οι εργασίες διήρκεσαν 200 χρόνια. Έχει ύψος 69 μ., μήκος 130 μ., πλάτος 64 μ. και είναι ένα από τα εμβληματικά σημεία του Παρισιού και  από τα αρχιτεκτονικά αριστουργήματα του κόσμου.
• Το 2013 η εκκλησία γιόρτασε τα 850ά της γενέθλια με ένα ανακαινισμένο όργανο και καινούργιες καμπάνες.
• Βρίσκεται επάνω στη «νησίδα της πόλης», το Île de la Cité στον Σηκουάνα και εκτός από τόπος λατρείας είναι και τουριστικό αξιοθέατο εδώ και αιώνες. Άλλωστε, το σημείο αυτό ήταν «ιερός τόπος» από τη Ρωμαϊκή εποχή.
• Κατά τον Μεσαίωνα, το εκεί Ρωμαϊκό παλάτι αντικαταστήθηκε από το Βασιλικό παλάτι, το οποίο αργότερα έγινε το Παλάτι της Δικαιοσύνης και οι βωμοί αντικαταστάθηκαν από καθολικές εκκλησίες. Η Notre-Dame αργότερα, κτίστηκε επάνω στα απομεινάρια εκείνων των εκκλησιών.
• Κτίστηκε στη θέση του παλιού καθεδρικού ναού της πόλης, ο οποίος γκρεμίστηκε μετά από εντολή του Αρχιεπισκόπου των Παρισίων, Maurice de Sully.
• Βρισκόταν στο κέντρο του πολύ μικρότερου τότε, το 1163, Παρισιού. Η πλατεία μπροστά στην κύρια είσοδο της Notre Dame είναι το αποκαλούμενο Μηδενικό Χιλιόμετρο – το σημείο αναφοράς από όπου αρχίζουν να μετρούνται οι αποστάσεις του Παρισιού. Αυτό το  Zero Point εξάλλου είναι χαραγμένο, μαζί με μία πυξίδα, και σε μία πλάκα στο έδαφος στο κέντρο της πλατείας.
• Η πρώτη πέτρα τοποθετήθηκε από τον Πάπα Αλέξανδρο Γ 'παρουσία του βασιλιά Λουδοβίκου VII, με την πλειονότητα των εργασιών να γίνονται επί του Maurice de Sully και του διαδόχου του, Odon de Sully.
• Οι δύο πύργοι ολοκληρώθηκαν στα μέσα του 13ου αιώνα ενώ το κτήριο ολοκληρώθηκε πλήρως τον 14ο αιώνα.
• Ένα στοιχείο που προκαλεί έκπληξη για ένα τέτοιο μεγαθήριο, είναι ότι η κατασκευή της στέγης του, από τον 12ο αιώνα, αποτελείται  εξ’ολοκλήρου από ξύλο. Χρησιμοποιήθηκαν περισσότερα από 1300 δέντρα, για αυτό και ο ναός πήρε το παρατσούκλι «Το Δάσος».
• Το κεντρικό κωδωνοστάσιο προστέθηκε κατά την περίοδο της 25ετούς ανακαίνισης της εκκλησίας, τον 19ο αιώνα.
• Οι δίδυμοι πύργοι στεγάζουν την 13 τόνων καμπάνα Emmanuel – η παλαιότερη καμπάνα που σώζεται στον ναό, που χρονολογείται από τον 15ο αιώνα και αναδιαμορφώθηκε το 1861. Άλλες καμπάνες του ναού, έλιωσαν για να γίνουν κανόνια κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης.
• Όπως συμβαίνει συχνά στους ναούς, έτσι και στην Notre-Dame οι καμπάνες της έχουν ονομασίες. Οι κυριότερες είναι: Emmanuel, Marie, Gabriel, Anne-Geneviève, Denis, Marcel, Etienne, Benoît-Joseph, Maurice, και Jean-Marie.
• Η κάθε καμπάνα ζύγιζε 2 με 3 τόνους χαλκού και, πραγματικά, έμοιαζαν να έχουν ζωή από μόνες τους. Οι σημερινές καμπάνες της εκκλησίας δεν είναι οι ίδιες με εκείνες της αναστήλωσης, πριν 600 χρόνια.
• Ο ναός παίζει τον κεντρικό ρόλο στο μυθιστόρημα «Ο Καμπούρης της Παναγίας των Παρισίων» που έγραψε ο Βίκτωρ Ουγκό το 1831. Ο κλασικός ήρωάς του, ο Κουασιμόδος, ένας παρίας που τρόμαζε τους ανθρώπους με το παρουσιαστικό του και είχε βρει καταφύγιο στον ναό, ήταν και ο καμπανοκρούστης.
• Το δημοφιλές βιβλίο του Ουγκό στάθηκε η αφορμή για να ξεκινήσουν οι εργασίες αναστήλωσης που διήρκεσαν 20 χρόνια, υπό την επίβλεψη του αρχιτέκτονα Eugene Viollet-le-Duc.
• Το περίφημο γοτθικό «βέλος» της Παναγίας των Παρισίων το οποίο κατέρρευσε κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς της 15/4, χρονολογείται από τον 12ο αιώνα. Είχε υποστεί αρκετές αλλαγές στην ιστορία του κτηρίου - συμπεριλαμβανομένης και της αποσυναρμολόγησής του κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, και της ανοικοδόμησής του αργότερα στη δεκαετία του 1860.
• Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, ο καθεδρικός ναός, ως σύμβολο του Καθολικισμού, βεβηλώθηκε, με αγάλματα βιβλικών βασιλέων να αποκεφαλίζονται, το καμπαναριό να διαλύεται και οι θησαυροί να λεηλατούνται.
• Το εξαγριωμένο πλήθος θεώρησε ότι τα 28 αγάλματα των Ιουδαίων βασιλέων που αποκεφάλισαν, ήταν Γάλλοι βασιλείς. Τα κεφάλια αυτά δεν βρέθηκαν ποτέ ενώ 21 από εκείνα τα αγάλματα βρίσκονται σήμερα στο Μεσαιωνικό Μουσείο του Cluny στην αριστερή όχθη.
• Ο ναός επέζησε των καταστροφικών δύο παγκόσμιων πολέμων του 20ού αιώνα και έχει μείνει ιστορική η στιγμή που οι καμπάνες του ήχησαν την απελευθέρωση του Παρισιού από τη Γερμανική κατοχή, στις 24 Αυγούστου 1944.
• Η Notre-Dame είναι το πιο πολυσύχναστο από τουρίστες, μνημείο του Παρισιού (και όχι ο Πύργος του Άιφελ). Και η Γαλλία είναι η πιο συχνά επισκεπτόμενη από τουρίστες, χώρα του κόσμου.
• Περισσότεροι από 13 εκατομμύρια επισκέπτες περνούν την είσοδο της εκκλησίας κάθε χρόνο. Δηλαδή περίπου 35 χιλιάδες επισκέπτες ανα ημέρα. Στη Γαλλία, το 99% των πόλεών της έχουν μικρότερο πληθυσμό από αυτό το νούμερο.
• Η Notre Dame είναι δημοφιλής προορισμός και για πολλά ζευγάρια από όλο τον κόσμο που θέλουν να δώσουν όρκους αιώνιας αγάπης κάτω από τις γοτθικές αψίδες της.
• Πέντε θρησκευτικές τελετές τελούνται στον ναό καθημερινά και επτά τις Κυριακές. Συνολικά, περισσότερες από 2000 τελετές κάθε χρόνο.
• Οι πόρτες για τους επισκέπτες ανοίγουν στις 7:45 το πρωί. Είναι η καλύτερη ώρα για να επισκεφθεί κανείς τον ναό, γιατί κατά τις 9 αρχίζουν να έρχονται τα πλήθη των τουριστών. Προς το παρόν, βέβαια, και μέχρι να ολοκληρωθούν οι εργασίες αναστήλωσης, δεν θα επιτρέπεται η είσοδος σε επισκέπτες.
• Οι δύο γοτθικοί πύργοι στη δυτική πρόσοψη του ναού είναι η πιο χαρακτηριστική του εικόνα. Και οι δύο πύργοι είναι ύψους 68 μέτρων και οι τουρίστες αφού ανέβουν 387 σκαλοπάτια απολαμβάνουν πανοραμική θέα του Παρισιού. Οι υπάλληλοι δήλωσαν ότι και τα δύο καμπαναριά παραμένουν άθικτα από την πυρκαγιά.
• Ένα τυπικό στοιχείο της γοτθικής τέχνης, οι χίμαιρες και οι δαίμονες, υπάρχουν και στους τοίχους της Notre Dame. Οι δαίμονες είναι κοίλα αγάλματα που βρίσκονται τοποθετημένα στα σωστά σημεία ώστε να εξασφαλίζουν την αποστράγγιση του νερού ενώ οι χίμαιρες είναι καθαρά διακοσμητικές.

• Μία από τις πιο κλασικές φωτογραφίες που μπορεί να τραβήξει κάποιος τουρίστας στο Παρίσι είναι σε πρώτο πλάνο οι δαίμονες στους πύργους της Notre Dame και στο βάθος την πόλη να απλώνεται.
• Στις αρχές του 19ου αιώνα βρίσκουμε την Notre Dame παραμελημένη, να χρησιμοποιείται κυρίως για αποθήκη. Στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και στην υπόληψη του κόσμου την έφερε ξανά, το 1804, ο Ναπολέων που αποφάσισε η στέψη του ως αυτοκράτορας να γίνει στον Καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων.
• Ο ναός στις διαστάσεις του αλλά και στις διακοσμητικές του λεπτομέρειες, ακολουθεί τον κανόνα της Χρυσής Τομής. Στην αρχιτεκτονική, η Χρυσή Τομή είναι ορατή σε οποιοδήποτε σχήμα αποτελείται από ένα τετράγωνο και ένα ορθογώνιο των οποίων οι συνδυασμένες διαστάσεις αντιστοιχούν κατά προσέγγιση σε αναλογία 1: 1,61. Αυτή η αναλογία είναι γνωστή ως η διάσταση της τελειότητας στην τέχνη. Στην αρχιτεκτονική, μερικά από τα πιο σπουδαία μνημεία στον κόσμο ακολουθούν αυτόν την αναλογία, όπως ο Παρθενώνας στην Αθήνα ή το Ταζ Μαχάλ στην Agra.
• Στους θησαυρούς - κειμήλια της Παναγίας των Παρισίων, κορυφαία θέση κατέχει και το Ιερό Ακάνθινο Στεφάνι που, μάλιστα, σώθηκε από τη μεγάλη πυρκαγιά της 15ης Απριλίου. Είναι ένα έργο τέχνης που περιέχει το Ακάνθινο Στεφάνι που φόρεσε ο Ιησούς κατά το μαρτύριό του (αν και πολλά από τα αγκάθια του έχουν αποσπασθεί και βρίσκονται σε διάφορα μέρη του κόσμου), ένα κομμάτι από το ξύλο του σταυρού και ένα καρφί. Αυτά είναι προφυλαγμένα μέσα σε μία γυάλινη σωληνωτή θήκη, καλυμμένη από χρυσό. Το έφερε από το Βυζάντιο στη Γαλλία ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΧ που, αργότερα, ανακηρύχθηκε άγιος. Είναι ένα από τα εκθέματα του ναού που μπορούσε να θαυμάσει κανείς κάθε πρώτη Παρασκευή του μήνα, κατά τη διάρκεια ειδικής τελετής, όπως και στην περίοδο της νηστείας και τη Μεγάλη Παρασκευή.
• Ο καθεδρικός ναός  έχει  τρία βιτρό παράθυρα σε σχήμα ρόδακα (ρόδου) που χρονολογούνται από τον 13ο αιώνα. Το πρώτο και μικρότερο, στη δυτική πρόσοψη, ολοκληρώθηκε γύρω στο 1225 και ξεχωρίζει για το πως το γυαλί αναδεικνύει την πέτρινη δομή γύρω του. Ο νότιος ρόδακας έχει διάμετρο περίπου 13 μέτρα και αποτελείται από 84 πάνελ, ωστόσο δεν διατηρεί το πρωτότυπο βιτρό του καθώς αυτό καταστράφηκε σε προηγούμενες φωτιές. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το βόρειο βιτρό παράθυρο φαίνεται να έχει διασωθεί από την πυρκαγιά.
• Πολλοί οργανίστες από όλο τον κόσμο επιθυμούν διακαώς να παίξουν στο μεγάλο εκκλησιαστικό όργανο της Παναγίας των Παρισίων (η λίστα αναμονής, πριν τη φωτιά, έφτανε τα δύο με δυόμισι χρόνια). Το μεγαλύτερο από τα τρία όργανα του ναού, το οποίο διαθέτει πέντε πληκτρολόγια και σχεδόν 8.000 σωλήνες, γλίτωσε από την πλήρη καταστροφή αλλά υπέστη ζημιές από τα συντρίμμια, τη σκόνη και το νερό, όπως δήλωσε ο οργανίστας του ναού, Philippe Lefèvre.
• Στο κυρίως σώμα του ναού υπήρχαν τεράστιοι πίνακες, πολύ μεγάλων διαστάσεων για να μπορέσουν να αφαιρεθούν κατά της διάρκεια της πυρκαγιάς.  Αφαιρέθηκαν το επόμενο πρωί. Πρόκειται για μεγάλους καμβάδες προς τιμήν της Παναγίας που προσφέρθηκαν τον 17ο αιώνα από τη συντεχνία των χρυσοχόων. Οι πίνακες δεν έχουν καεί αλλά έχουν πληγεί από τον καπνό και τα νερά.
• Σπουδαίο έργο τέχνης είναι και το άγαλμα του προστάτη άγιου της πόλης του Παρισιού, του Αγίου Διονυσίου, έργο του μπαρόκ Γάλλου γλύπτη Nicolas Coustou που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του ναού.
• Ο χιτώνας του Αγίου Λουδοβίκου λέγεται ότι ανήκε στον Λουδοβίκο IX, βασιλιά της Γαλλίας από το 1226 έως το 1270 όταν και πέθανε σε σταυροφορία. Ο Λουδοβίκος ανακηρύχθηκε σε άγιο το 1297 και ο χιτώνας του θεωρήθηκε ιερό κειμήλιο και φυλάχτηκε στο θησαυροφυλάκιο της Notre Dame.
• Πολλά από τα έργα τέχνης, πίνακες, γλυπτά και ταπισερί, τη νύχτα της τελευταίας πυρκαγιάς, μεταφέρθηκαν στο Δημαρχείο της πόλης και από εκεί θα μεταφερθούν στο Μουσείο του Λούβρου το συντομότερο δυνατό, αφού συντηρηθούν από την ταλαιπωρία που υπέστησαν.
• Μέχρι πριν την πυρκαγιά, η Γαλλική κυβέρνηση ξόδευε περισσότερα από 2 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο για έργα συντήρησης ενώ η λίστα των επισκευών σε εκκρεμότητα μεγάλωνε συνέχεια.
• Οι καμπάνες της Παναγίας των Παρισίων ήχησαν πένθιμα και το 2015, την ημέρα της τρομοκρατικής επίθεσης στα γραφεία του σατιρικού περιοδικού Charlie Hebdo, προς τιμήν των θυμάτων.
• Το 2016, στην Notre Dame συγκεντρώθηκαν κορυφαίοι πολιτικοί και θρησκευτικοί αξιωματούχοι για μία τελετή προς τιμήν προς τιμήν του Ζακ Χάμελ, του γάλλου ιερέα που δολοφονήθηκε από ισλαμιστές στη μητρόπολη της πόλης της Ρουέν.
• Τον Σεπτέμβριο του 2016 ανακαλύφθηκε κοντά στον καθεδρικό ναό ένα αυτοκίνητο γεμάτο δοχεία με αέριο. Τρεις γυναίκες που πιστεύεται ότι είχαν υποκινηθεί από το Ισλαμικό κράτος κατηγορήθηκαν στη συνέχεια για τρομοκρατικά αδικήματα.
• Τον Ιούνιο του 2017, έξω από την Notre Dame, ένας Αλγερινός προσπάθησε να επιτεθεί με σφυρί σε έναν αστυνομικό, φωνάζοντας «Αυτό είναι για τη Συρία». Τελικά ο δράστης τραυματίστηκε από πυροβολισμό.
• Στη στέγη του ναού βρίσκονταν ολόκληρη αποικία μελισσών (υπολογίζεται σε 180.000 μέλισσες) που διατηρούνταν σαν μία ένδειξη ευγνωμοσύνης προς αυτά που προσφέρει η Γη και η Φύση και βέβαια για το μέλι τους και το κερί τους, από το οποίο εξασφάλιζαν τα κεριά της εκκλησίας. Τα μελίσσια βρίσκονταν στην ταράτσα του πρώτου ορόφου του ναού και σώθηκαν από τη φωτιά.