Ποδηλατικός Γύρος της Γαλλίας: Όλα έτοιμα για τον σπουδαιότερο ποδηλατικό αγώνα παγκοσμίως

Σήμερα ξεκινάει ο Γύρος της Γαλλίας (Tour de France). Ο πιο σημαντικός και διάσημος αγώνας ποδηλάτου παγκοσμίως. Συμμετέχουν 18 ομάδες UCI (Union Cycliste Internationale) WorldTeams με αυτόματη πρόσκληση, δύο ομάδες UCI ProTeams ως κορυφαίες του 2024 και τρεις UCI ProTeams κατόπιν προσκλήσεως (wildcards) από την ASO (Amaury Sport Organisation), τη διοργανώτρια εταιρεία του Tour de France και πολλών ακόμα διεθνών αγώνων. Η ASO ανήκει στον ίδιο εκδοτικό όμιλο που εκδίδει και την εφημερίδα "L’Équipe", μια από τις πιο γνωστές αθλητικές εφημερίδες του κόσμου. Ιδρύθηκε το 1946 ως διάδοχος της παλαιότερης L’Auto που συνδέεται με το Tour de France από τη χρονιά της εκκίνησης του, το 1903. Η Διεθνής Ποδηλατική Ένωση UCI (Union Cycliste Internationale) ιδρύθηκε στις 14 Απριλίου 1900 στη Παρίσι, από αντιπροσώπους πέντε εθνικών ποδηλατικών ομοσπονδιών: της Γαλλίας, του Βελγίου, της Ιταλίας, της Ελβετίας και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.

Ποδηλατικός Γύρος της Γαλλίας (Tour de France): Η διεθνής αθλητική διοργάνωση της ποδηλασίας

Ο περιβόητος «Γύρος της Γαλλίας» αποτελείται από 21 ειδικές διαδρομές σε όλη τη χώρα. Συνήθως η αρχή του γίνεται σε μία πόλη εκτός της χώρας, αλλά φέτος θα είναι ένας καθαρά γαλλικός αγώνας σε ό,τι αφορά την χωροθέτησή του. Από τις συνολικά 23 ομάδες έχουμε πέντε γαλλικές, τέσσερις βελγικές, δύο αμερικανικές, δύο ολλανδικές και από μία για τις Ισπανία, Νορβηγία, Ισραήλ, Γερμανία, Αυστραλία, Ελβετία, Καζακστάν, Μ. Βρετανία, Μπαχρέιν και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, νικήτρια χώρα του περσινού Γύρου. Έχει στις τάξεις της τον 26χρονο Σλοβένο ποδηλάτη Tadej Pogačar (Ταντέι Μπογκάτσαρ), τρεις φορές νικητή (2020,2021,2024) του Tour de France και φετινό φαβορί. Πέρσι τερμάτισε σε 83 ώρε, 38 λεπτά και 56 δευτερόλεπτα. Φυσικά, κανείς από τους ποδηλάτες, της τύποις αραβικής ομάδας δεν είναι Άραβας, από τους συνολικά 29 που ανήκουν στην επαγγελματική ομάδα. Οκτώ εξ' αυτών συμμετέχουν στον αγώνα. Ακούγεται λογικό ο Μπογκάτσαρ να είναι και ο πιο ακριβοπληρωμένος ποδηλάτης.

Οι βασικές απολαβές του είναι 8.300.000 ευρώ ετησίως. Ο δεύτερος, ο Φλαμανδός Remco Evenepoel (Ρέμκο Εύβενεπουλ) της βελγικής Soudal‑Quick Step παίρνει 5.000.000. Ο δύο φορές νικητής του Γύρου (2022, 2023) και ουσιαστικός αντίπαλος του Σλοβένου, ο 28χρονος Δανός Jonas Vingegaard (Γιόνας Βίνγκεγκορ) της ολλανδικής Team Visma|Lease a Bike έχει βασικό μισθό τεσσάρων εκατομμυρίων ευρώ. Πέρσι ήρθε δεύτερος. Υπολείπετο του νικητή κατά 6 λεπτά και 17 δευτερόλεπτα. Ο έτερος Σλοβένος, ο 35χρονος Primož Roglič (Πρίμοζ Ρόγκλιτς) της γερμανικής Red Bull–BORA–hansgrohe συμπληρώνει την τετράδα των καλύτερα αμειβόμενων ποδηλατών, στην τρίτη θέση με 4,5 εκατομμύρια. Η πλειονότητα των 184 ποδηλατών αμείβεται με σαφώς μικρότερα ποσά, με κατώτερο μισθό για τους βετεράνους επαγγελματίες τα 44.150 ευρώ/έτος και για τους πρωτοεμφανιζόμενους τα 35.721 ευρώ/έτος.

Ο αγώνας διαρκεί τρεις εβδομάδες και αποτελείται από 21 ειδικές διαδρομές (étapes ή stages) με επτά εξ’ αυτών να είναι επίπεδες (flat), έξι λοφοειδείς (hilly), δύο ατομικών χρονομετρήσεων (individual time trial), έξι έντονες αναβάσεις (mountain) και δύο ημέρες ξεκούρασης. Οι συνηθέστερες διαδρομές ξεπερνούν τα 150 χιλιόμετρα και διαρκούν 4-5 ώρες. Ο αγώνας είναι εξοντωτικός και κερδίζει αυτός που διακρίνεται για την αντοχή του, η οποία δοκιμάζεται κυρίως στις αναβάσεις. Οι νικητές των ποδηλατικών αγώνων είναι αυτοί που αντέχουν τον πόνο, το «κάψιμο» στα πόδια, τη ζέστη, τον αέρα και το πλήθος των ανθρώπων που τους αγγίζουν όταν περνούν μέσα από τα χωριά, αλλά κυρίως όταν οδηγούν με ένταση προς τον τερματισμό. Ο πιο γρήγορος ποδηλάτης φοράει την κίτρινη φανέλα (yellow jersey), o πιο ταχύς - που διακρίνεται στα flat stages - φοράει την πράσινη φανέλα (green jersey), o καλύτερος στις αναβάσεις φοράει την πουά φανέλα (Polka Dot Jersey) και ο καλύτερος νέος αναβάτης φοράει τη λευκή φανέλα (white jersey). Ο νικητής της γενικής κατάταξης θα έχει στο τέλος την κίτρινη φανέλα.

Πέραν της καθαρής χρονομέτρησης, υπάρχουν βραβεία πόντων και χρόνου. Είναι κάπως πολύπλοκα και δεν είναι σταθερά, εκτός από τα μπόνους χρόνου ανάμεσα στους τρεις πρώτους σε κάθε ετάπ, που είναι η αφαίρεση 10, 6 και 4 δευτερολέπτων κατά σειρά από τον πρώτο. Αυτό που πρέπει να προσέξει κάποιος είναι ότι όλοι οι ποδηλάτες που τερματίζουν μέσα στο ίδιο γκρουπ, χωρίς εμφανές κενό μεταξύ τους, λαμβάνουν τον ίδιο χρόνο. Τι σημαίνει το ίδιο γκρουπ; Ένα γκρουπ θεωρείται ενιαίο όταν δεν υπάρχει καθαρό οπτικό διάστημα ανάμεσα σε ποδηλάτες μεγαλύτερο από 1 δευτερόλεπτο (ή περίπου 1-2 μέτρα) για τερματισμούς. Ορισμένες φορές εφαρμόζεται ειδικό φωτογραφικό φινίρισμα για ακριβή μέτρηση. Η σειρά κατάταξης καταγράφεται, αλλά ο χρόνος είναι ο ίδιος για όλους σε αυτό το γκρουπ. Φυσικά δεν τερματίζουν όλοι οι ποδηλάτες. Εάν δεν αποχωρήσουν λόγω τραυματισμού, ασθενείας, υπερκόπωσης ή τακτικής, μπορούν να αποκλειστούν εάν δεν τερματίσουν εντός ενός χρόνου που προκαθορίζεται πριν από κάθε ετάπ. Συνήθως, οι ταχείς ποδηλάτες (sprinters) απειλούνται από κάτι τέτοιο. Φυσικά, υπάρχουν οι περιπτώσεις αποκλεισμών από παράτυπη ενέργεια ή εξαπάτηση. Αυτά σε ό,τι αφορά στο τυπικό μέρος των αγώνων, δηλαδή τις διαδικασίες και τους κανόνες.

Ποιο είναι το ουσιαστικό μέρος της αγωνιστικής ποδηλασίας; Πώς ονομάζεται με μια λέξη; Ονομάζεται Πελοτόν, γαλλιστί Peloton και σημαίνει «το κύριο σώμα των ποδηλατών σε έναν αγώνα». Η λέξη κυριολεκτικά μεταφράζεται ως «μικρή σφαίρα» ή «συσσωμάτωμα», από το υποκοριστικό του pelote (κουβάρι, μπάλα, που με τη σειρά του προέρχεται από τη λατινική λέξη pilotta, και αυτή από το pila = μπάλα.) Στην ποδηλασία, αυτό αποδίδει την εικόνα πολλών ποδηλατών «μπλεγμένων» ή συγκεντρωμένων σε σφιχτό σχηματισμό. Γιατί επιδιώκουν μια μαζική κίνηση και δεν αυτονομούνται, αναλαμβάνοντας ο καθένας τη μοίρα του; Μα γιατί μόνον έτσι μπορούν να εξοικονομήσουν ενέργεια λόγω αεροδυναμικής, να προστατευτούν από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες και να αναπτύξουν τις τακτικές τους απέναντι στους αντιπάλους και σύμφωνα με τον στρατηγικό τους στόχο. Δεν είναι τυχαίο ότι η αγγλική λέξη platoon (διμοιρία), που σημαίνει ένα οργανωμένο στρατιωτικό τμήμα προέρχεται από τη γαλλική. Και οι δύο όροι μοιράζονται στρατιωτική καταγωγή και την έννοια του συνόλου σε τακτική διάταξη. Η βασική λοιπόν σταθερά των αγώνων είναι ότι «το πελοτόν συνεχίζει, δεν σταματάει ποτέ. Εάν είσαι στο πελοτόν ζεις. Εάν δεν είσαι κινδυνεύεις να πεθάνεις», όπως χαρακτηριστικά λέει ο αθλητικός διευθυντής μιας εκ των γαλλικών ομάδων. Μπορεί κάποιος για λόγους τακτικής να βγει από το πελοτόν για να προηγηθεί, να μείνει πίσω για να εφοδιάσει τον αρχηγό του, να οδηγήσει την ομάδα σε μεγαλύτερη ταχύτητα, να πέσει και να σηκωθεί, αλλά η τελική αναφορά όλων των εμπλεκομένων παραμένει αυτή η συμπαγής μάζα ανθρώπων και ποδηλάτων που θα φτάσει έως τον τερματισμό.

Εντός αυτού ή σε αναφορά με αυτό οι ποδηλάτες, ανάλογα με την ειδικότητά τους, επιδίδονται στα καθήκοντα που τους έχουν ανατεθεί. Οχι πάντα με πειθαρχία και σταθερότητα. Οι Sprinters - διεκδικώντας αποκλειστικά τις επίπεδες διαδρομές - πρέπει να είναι ψυχολογικά ατρόμητοι. Όταν πηγαίνεις με 60 χιλιόμετρα την ώρα στις στροφές βλέπεις τις σκιές, ακούς τους ήχους, παρατηρείς το δρόμο με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Είναι σαν να είσαι σε μποτιλιάρισμα που τρέχει με 200 χιλιόμετρα την ώρα. Οι Domestiques δίνουν ρυθμό στον Sprinter ή φροντίζουν ως καλοί «υπηρέτες» τον αρχηγό της ομάδας - συνήθως είναι ο διεκδικητής της κίτρινης φανέλας - έτσι ώστε να μην ταλαιπωρείται από τον αέρα και τους άλλους ποδηλάτες. Πολλές φορές του φέρνουν νερό και τροφή ενώ, μερικές φορές, του δίνουν το ποδήλατο τους εάν έχει πάθει ζημιά το δικό του. Ειδικά σε διαδρομές με λιθόστρωτο, όπου μπορεί μεν να μην νικάς τον Γύρο σε αυτές αλλά μπορεί να τον χάσεις. Οι ποδηλάτες πέφτουν συχνά, τραυματίζονται, καταστρέφουν τα ποδήλατα, όχι σπάνια σκοτώνονται.

Ο Κώστας Τσιαμπάος, αρχιτέκτονας και αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) όπου διδάσκει Ιστορία και Θεωρία της Αρχιτεκτονικής, είναι ερασιτέχνης ποδηλάτης από πολύ νεαρή ηλικία. Μας εξηγεί χαρακτηριστικά:

«Είναι επίπονη και σκληρή η προπόνηση. Ξεκινάς από μικρή ηλικία και βγαίνεις στο δρόμο. Είσαι εκτεθειμένος στα στοιχεία της φύσης, ζέστη, βροχή και κρύο. Επίσης είναι και επικίνδυνο διότι είσαι εκτεθειμένος στα αυτοκίνητα. Δεν υπάρχει προστατευμένο περιβάλλον, έχουν σκοτωθεί ακόμα και κορυφαίοι επαγγελματίες αθλητές σε προπόνηση. Δεν είναι ένα άθλημα που θα το κάνει κάποιος που προέρχεται από την ανώτερη τάξη. Οι αθλητές συνήθως ανήκουν σε χαμηλά ή μεσαία κοινωνικά στρώματα. Στην ουσία το ποδήλατο ήταν ένα μεταφορικό μέσο της εργατικής τάξης. Το ποδήλατο φτιάχνεται στα μέσα του 19ου αιώνα και το 1885 ο John Kemp Starley συνδέει με αλυσίδα τα πετάλια με τον πίσω τροχό. Τα πρώτα ποδήλατα δεν είχαν ταχύτητες. Μετά το μεσοπόλεμο εδραιώθηκαν οι ταχύτητες. Ο Ποδηλατικός Γύρος της Γαλλίας ξεκινάει στις αρχές του 20ου αιώνα και ήταν πιο σκληρός, με βαριά ατσάλινα ποδήλατα χωρίς ταχύτητες».

Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σου με το ποδήλατο;
Ξεκίνησαν όλα από κάποιους φίλους, όταν ήμασταν έφηβοι, στον Παγκράτι όπου υπάρχει και ποδηλατικός όμιλος. Καβαλάγαμε το ποδήλατο και πηγαίναμε οπουδήποτε στην Αττική: Στα Μεσόγεια, στην Παραλιακή, στον Υμηττό, στην Πάρνηθα, στην Πεντέλη. Προσωπικά δεν συμμετείχα σε αγώνες. Το να βγαίνω με το ποδήλατο στον δρόμο το είχα πάντα σαν ευχαρίστηση.

Τι τύπου ευχαρίστηση σου προσφέρει η ποδηλασία; Πώς αισθάνεσαι;
Την ευχαρίστηση που σου δίνουν όλα τα δίτροχα που είναι η ελευθερία της κίνησης. Το γεγονός ότι «κυλάς» μέσα στο τοπίο. Το ότι νιώθεις άμεσα συνδεδεμένος με το περιβάλλον. Η αθόρυβη κίνηση πάνω στο ποδήλατο σε ηρεμεί.

Υπάρχει κάποια σύνδεση του ποδηλάτου με την Αρχιτεκτονική;
Ο σχεδιασμός του ποδηλάτου έχει μεγάλη ιστορία και παράδοση. Είναι ένα αντικείμενο απλό στο σχεδιασμό και αποδοτικό με τη δική σου δύναμη και ενέργεια. Μια απλή μηχανή που περιλαμβάνει θεμελιώδεις τεχνολογίες: το τιμόνι, την αλυσίδα, το τρίγωνο ακαμψίας και φυσικά τον τροχό. Υπάρχει και μια σύνδεση με την πόλη που είναι σημαντική: το ποδήλατο ως βιώσιμο μέσο μετακίνησης. Ο ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ Θάνος Βλαστός, ο οποίος είναι και αρχιτέκτονας, έχει ασχοληθεί με το θέμα εκτενώς.

Στην πόλη της Αθήνας είναι δύσκολη η μετακίνηση με το ποδήλατο, δεν έχει επίπεδα μέρη, υπάρχουν λόφοι και επιπλέον κακή οδηγική συμπεριφορά.
Τώρα με τα ηλεκτρικά ποδήλατα είναι πιο εφικτή η κίνηση των ποδηλάτων μέσα στην Αθήνα λόγω της υποβοήθησης. Είναι ένας τύπος υβριδικού ποδηλάτου που δικαίως έχει γίνει δημοφιλής.

Πόσο όμως σε απομακρύνει από την αίσθηση του ποδηλάτου, εσένα που είσαι ερασιτέχνης ποδηλάτης;
Εγώ είμαι «πουριστής», οπότε φιλοσοφικά με «χαλάει» η ηλεκτρική υποβοήθηση.

Πότε θεωρείται κάποιος επαγγελματίας ποδηλάτης;
Όταν έχει συμβόλαιο με κάποια επαγγελματική ομάδα (UCI Pro Team). Στην Ελλάδα δεν υπάρχει καμία και γενικά στον κόσμο είναι λίγες.

Πόσο στοιχίζει το επάγγελμα του ποδηλάτου;
Υπάρχει ένας κανονισμός που δεν επιτρέπει τη χρήση ποδηλάτων τα οποία δεν βρίσκονται σε ενεργή παραγωγή στους αγώνες, δεν μπορούν τα ποδήλατα να είναι custom made. Τα επαγγελματικά ποδήλατα κοστίζουν 10.000 με 15.000 ευρώ, είναι προσιτά σε γενικές γραμμές. Έτσι διατηρείται και ο χαρακτήρας της ποδηλασίας ως κάτι προσιτό στο ευρύ κοινό.
Αυτό που έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια δεν είναι μόνο η τεχνολογία των ποδηλάτων, αλλά και η τεχνική της προπόνησης όπου τώρα χρησιμοποιούνται σύνθετα βιομετρικά εργαλεία, έχει γίνει η προπόνηση πιο επιστημονική.

Ποιο συναίσθημα σου προκαλεί η παρακολούθηση του Γύρου της Γαλλίας;
Επειδή είναι κάτι που παρακολουθώ από μικρός προκαλείται καταρχάς το συναίσθημα της οικειότητας. Τα τελευταία χρόνια είναι πιο ενδιαφέροντες οι αγώνες γιατί συμμετέχουν αθλητές όπως ο Μπογκάτσαρ που τολμούν και είναι ενθουσιώδεις και θεαματικοί.

Ποια είναι η τακτική που ακολουθούν;
Η τακτική παίζει πολύ μεγάλο ρόλο. Η ποδηλασία είναι ομαδικό άθλημα. Ο αρχηγός και οι βοηθοί του, οι Domestiques. Αυτοί έχουν σκοπό να προστατέψουν τον αρχηγό τους και να τον βοηθήσουν να καταναλώσει λιγότερη ενέργεια. Δεν τερματίζει μαζί όλη η ομάδα εννοείται.

Από πού προκύπτει αυτή η βάρβαρη συμπεριφορά των αθλητών μεταξύ τους; Σπρώχνουν ο ένας τον άλλον.
Είναι επιθετικό άθλημα και θεωρώ ότι είναι μια ανθρώπινη τυπική συμπεριφορά.

Ένα άλλο πράγμα που μου κάνει εντύπωση είναι η συμπεριφορά των θεατών. Δεν κρατούν καμία απόσταση από του αθλητές, τους αγκαλιάζουν ή μπορεί και να τους βρίζουν. Από που προκύπτει αυτό το πάθος και η κουλτούρα κατά τη γνώμη σου;
Θυμάμαι την εκκίνηση του Γύρου Ιταλίας στην Αθήνα το 1996 και τη διαδρομή στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 που περνούσε από το Λυκαβηττό, την Ακρόπολη και το κέντρο της Αθήνας. Υπάρχει μεγάλη ένταση όταν βλέπεις τους αθλητές από κοντά, οι ταχύτητες είναι πολύ μεγάλες κάτι που δεν φαίνεται αν δεν είσαι εκεί. Και οι περισσότεροι θεατές της ποδηλασίας ταυτίζονται με τους αθλητές γιατί είναι και οι ίδιοι ποδηλάτες. Ιδίως οι κεντροευρωπαίοι έχουν το ποδήλατο στην κουλτούρα τους, έχουν πάθος για την ποδηλασία.

Προτιμάς να πηγαίνεις μόνος σου για ποδήλατο ή με παρέα;
Προτιμώ να πηγαίνω μόνος γιατί είναι δύσκολο να συντονιστείς με τους ρυθμούς κάποιου άλλου. Αν πάει αργά αρχίζεις να βαριέσαι· αν πάει γρήγορα στρεσάρεσαι, επειδή δεν μπορείς να τον φτάσεις. Πρέπει να ταιριάζουν οι ρυθμοί, να μπορείς να συντονιστείς.

Επανέρχεται εδώ η έννοια του «πελοτόν» ως μία προσομοίωση μιας ανθρώπινης κοινωνίας με κοινό σκοπό: την εύρυθμη λειτουργία της επίτευξης των επιμέρους, ατομικών στόχων, εντός ενός συντονισμού μιας ομάδας. Το πελοτόν εγγυάται τα ανθρώπινα δικαιώματα των μελών του και των ομάδων τους.

Το Σάββατο 5 Ιουλίου 2025 οι ποδηλάτες θα τρέξουν στη Λιλ στη βόρεια Γαλλία, διανύοντας 185 χιλιόμετρα σε επίπεδη διαδρομή. Μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει, «ζωντανά», από το Eurosport και διαδικτυακά από την επίσημη διαδικτυακή σελίδα Tour de France η οποία δίνει πιο εποπτική εικόνα του αγώνα, σε σύγκριση με την τηλεοπτική, αλλά ελάχιστα «οπτική».