Η Βικτώρια Βελλοπούλου & η «Επιχείρηση Ερμής – Η Μάχη της Κρήτης»

Αφού είχαν ήδη υπό την κυριαρχία τους το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, οι Γερμανοί έστρεψαν το ενδιαφέρον τους στην κατάκτηση της  – υψηλής στρατηγικής σημασίας –  μεγαλονήσου Κρήτης. Έτσι, τα ξημερώματα της 20ης Μαΐου 1941 ξεκίνησαν την πρωτόγνωρης κλίμακας απόβαση από αέρος με τον κωδικό «Επιχείρηση Ερμής», με τη συμμετοχή της ελίτ της Ναζιστικής πολεμικής μηχανής, τους Αλεξιπτωτιστές της παντοδύναμης Luftwaffe. Οι υπολογισμοί όμως των Γερμανών για εύκολη και γρήγορη επιτυχία της επιχείρησης, αποδείχθηκαν λανθασμένοι.

Οι απώλειες των αεροαποβιβαζόμενων στρατευμάτων από τις καλά πληροφορημένες – για την επιχείρηση – συμμαχικές δυνάμεις, υπήρξαν συντριπτικές. Ιδιαίτερη γενναιότητα επέδειξαν οι άνδρες και οι γυναίκες της Κρήτης που, αποφασισμένοι να μην παραδώσουν τον τόπο τους χωρίς μάχη, αντιστάθηκαν με πρωτοφανές σθένος, γενναιότητα και αυτοθυσία. Παρά το ότι η Κρήτη «έπεσε» τελικά την 1η Ιουνίου 1941 μετά από 12 ημέρες Μάχης, το πλήγμα που υπέστησαν οι Γερμανοί ήταν τέτοιο που τους απέτρεψε να επιχειρήσουν ξανά αεροπορική έφοδο παρομοίου μεγέθους.

Αυτά τα δραματικά γεγονότα  που συνέβησαν κατά τη διάρκεια των 12 ημέρων (20/5 έως 1/6), καταγράφει λεπτό προς λεπτό η νέα σειρά ντοκιμαντέρ της COSMOTE TV «Επιχείρηση Ερμής – Η Μάχη της Κρήτης». Τα τέσσερα επεισόδια, που προβάλλονται από τις 19-22/5 στο COSMOTE HISTORY HD & στο YouTube κανάλι COSMOTE TV, αποτελούν προϊόν μιας εκτενούς έρευνας και δεκάδων συνεντεύξεων σε Χανιά, Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Αθήνα και Λονδίνο. Ο θρύλος της Μάχης «ζωντανεύει» μέσα από μαρτυρίες ιστορικών, συγγραφέων, στρατιωτικών αναλυτών και αντιστράτηγων όπως οι Άντονι Μπίβορ, Χάγκεν Φλαίσερ, Στέφαν Μακνίλ, Γιάννης Σκαλιδάκης, Παναγιώτης Γκαρτζονίκας, Σταύρος Κούτρης κ.α.

Τη σκηνοθεσία του εντυπωσιακού αυτού εγχειρήματος ανέλαβε η Βικτώρια Βελλοπούλου. Έχοντας μια σημαντική πορεία στον τηλεοπτικό και κινηματογραφικό χώρο με έργα όπως τα «The Extra Mile», «Excision», «Η Αρκούδα», «Τοπόσημα», «Ναύς» κ.α., η σκηνοθέτρια καταπιάνεται με την κινηματογράφηση ενός ιστορικού πρότζεκτ, δίνοντας στον θεατή μια διαφορετική εμπειρία, καθώς και πρόσβαση σε λεπτομερείς αφηγήσεις των περιστατικών.

Η Βικτώρια Βελλοπούλου μιλά για την καριέρα της στον χώρο της τέχνης, τη δημιουργία του «Επιχείρηση Ερμής – Η Μάχη της Κρήτης» και το ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα.  

Πού μεγαλώσατε και ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με τον χώρο του κινηματογράφου;
Μεγάλωσα στον Πειραιά, σπούδασα Γαλλική Φιλολογία στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Κινηματογράφο στο Μontpellier στη Γαλλία.

Πότε αποφασίσατε να ακολουθήσετε το επάγγελμα του σκηνοθέτη και τι σας ώθησε σε αυτή την κατεύθυνση; Υπήρχε κάποιος στην οικογένεια που σας ενθάρρυνε να κάνετε αυτό το βήμα;
Η απόφαση να ακολουθήσω τη σκηνοθεσία επαγγελματικά δεν ήταν εύκολη. Είχα ήδη πάρει πτυχίο στη Γαλλική Φιλολογία και έφυγα στη Γαλλία για μεταπτυχιακές σπουδές στη Συγκριτική Λογοτεχνία και πιο συγκεκριμένα στην κινηματογραφική μεταφορά των μυθιστορημάτων του Νίκου Καζαντζάκη. Εκεί ένιωσα ότι με «τράβαγε» περισσότερο ο κινηματογράφος από την φιλολογία και ήθελα να μου δώσω χρόνο να δω αν μπορώ να προχωρήσω σε μία τέτοια κατεύθυνση. Ήταν μία μαγνητική έλξη. Έχοντας ήδη το μεταπτυχιακό στα χέρια ξεκίνησα από την αρχή σπουδές κινηματογράφου και σκηνοθεσίας. Αρχικά ήταν ένα σοκ κυρίως για την οικογένεια που δεν μπορούσε να φανταστεί ότι κάποιος άνθρωπος μπορεί να βιοπορίζεται από καλλιτεχνική εργασία. «Τα καλλιτεχνικά δεν είναι επάγγελμα, είναι χόμπι» άκουγα συνέχεια. Εγώ όμως ζούσα γι’ αυτό.

Ποιες είναι οι αναμνήσεις από την πρώτη σας δουλειά πίσω από τις κάμερες;
Μετά τις σπουδές πήγα στο Παρίσι για να ξεκινήσω να δουλεύω. Εκεί ήταν το ξεκίνημα πίσω από τις κάμερες και οι πρώτες δουλειές, ως βοηθός οπερατέρ αρχικά. Ήταν ένας μαγικός κόσμος σε ένα μαγικό μέρος μιας και το Παρίσι είναι από μόνο του σαγηνευτικό και φωτογενές. Ήμουν δηλαδή στο τέλειο μέρος για αυτήν τη δουλειά.

Ποιος σκηνοθέτης σας έχει επηρεάσει σε επαγγελματικό επίπεδο και ποιες ταινίες εμπνέουν το έργο σας;
Ο Κριστόφ Κισλόφσκι ήταν και εξακολουθεί να είναι σταθμός στη ζωή μου. «Η Διπλή Ζωή της Βερόνικα», η «Τριλογία» και η «Μπλε ταινία» που μιλάει για την ελευθερία, η αισθητική του, οι σιωπές του, η ποίηση  και η φιλοσοφία του…μεγάλος δάσκαλος! Όμως εκτιμώ εξίσου τους σύγχρονους δημιουργούς που φτιάχνουν ταινίες-αριστουργήματα όπως για παράδειγμα το «Inception», «Gattaca», «Interstellar» κλπ.

Επιστρέφετε στη μικρή οθόνη με ακόμα ένα ντοκιμαντέρ, το «Επιχείρηση Ερμής – Η Μάχη της Κρήτης». Γιατί είπατε το «ναι» στη σκηνοθεσία αυτού του εγχειρήματος; Τι σας εντυπωσίασε στο σενάριο και την έρευνα;
Θέλω να ευχαριστήσω από την καρδιά μου την COSMOTE TV και την Indigo View Productions για την υπέροχη πρόταση, για την εμπιστοσύνη τους και στήριξή τους. Δέχτηκα ακαριαία να σκηνοθετήσω τη «Μάχη της Κρήτης» καταρχάς γιατί κατάγομαι από την Κρήτη και είμαι πολύ ευαίσθητη σε αυτό το θέμα από μικρή ηλικία. Ο παππούς μου μάλιστα στην κατοχή, αμέσως μετά τη Μάχη, ήταν στην αντάρτικη ομάδα του Μπαντουβά. Υπάρχουν λοιπόν έντονες μνήμες και αφηγήσεις στην οικογένεια που αφορούσαν όλη εκείνη την περίοδο 1940-1945. Όταν λοιπόν ξεκίνησε η παραγωγή αυτή στήσαμε μία πολύ δυνατή ομάδα με ωραία ενέργεια μεταξύ μας. Μπήκαμε στο πρότζεκτ με απίστευτο ενθουσιασμό και πολύ γρήγορα θα έλεγα. Είχαμε την τύχη να υπάρχει άφθονο αρχειακό υλικό καθότι οι ναζί- για λόγους προπαγάνδας- κινηματογραφούσαν τα πάντα. Οι πρώτοι αλεξιπτωτιστές που έπεσαν στην Κρήτη ήταν οι κινηματογραφιστές και οι φωτογράφοι.

Η έρευνα όμως δεν είναι μόνο το αρχειακό υλικό και χρειαζόταν προσοχή και μελέτη γιατί υπήρχαν παγίδες, ιστορικά μιλώντας. Η Ιωάννα Μπρατσιάκου (στο σενάριο και αρχισυνταξία) και οι Βίκυ Αρβελάκη, Μαρίλια Σταυρίδου, Άστριντ Μπλύμλαϊν (στην έρευνα) κράτησαν το τιμόνι της έρευνας πολύ άξια και έκαναν σπουδαία δουλειά. Χρειάστηκε προσεκτική μελέτη και ζύγισμα ώστε να δοθούν όλα τα στοιχεία τεκμηρίωσης και ιστορικά γεγονότα με ακρίβεια και αντικειμενικότητα. Την ομάδα μας πλαισίωσαν επίσης και σπουδαίοι ερευνητές και ιστορικοί οι οποίοι μας εμφύσησαν μεταξύ άλλων και το μεράκι τους για το θέμα.

Ποιες προκλήσεις συναντήσατε κατά τη διάρκεια γυρισμάτων;
Η δυσκολία ήταν να καταφέρουμε εν μέσω πανδημίας και με όλα τα μέτρα προστασίας για COVID, να κινηματογραφήσουμε ανθρώπους που επέζησαν από τη μάχη, από εκτελέσεις κλπ. Γνωρίζαμε ότι αυτή θα ήταν μία τελευταία ευκαιρία καταγραφής της μνήμης και της προφορικής ιστορίας μιας και είναι πολλές μαρτυρίες που δεν έχουν καταγραφεί πουθενά μέχρι τώρα, εγκλήματα πολέμου που δεν έχουν δικαστεί ποτέ. Σαν να μην έγιναν. Όμως δυστυχώς έγιναν και είναι ίσως η τελευταία ευκαιρία να βγουν στο φως. Μεγάλο στοίχημα και είμαστε, όλη η ομάδα, πολύ περήφανη για το αποτέλεσμα. 

Η σκηνοθετική σας προσέγγιση είναι ενδιαφέρουσα γιατί συνδυάζει κι άλλα στοιχεία πέρα από αυτά ενός τυπικού ιστορικού ντοκιμαντέρ…
Έχοντας μελετήσει άπειρες ώρες αρχειακού υλικού, επίκαιρα και ό,τι ταινία, ρεπορτάζ, άρθρο έχει βγει για τη Μάχη, ένιωθα την ανάγκη να προσεγγίσω διαφορετικά το θέμα για πολλούς λόγους. Με ένοιαζε να δώσω μία μεγαλύτερη αμεσότητα στην αφήγηση των μαρτύρων, να μην έχει ο θεατής την εντύπωση συρραφής των επικαίρων αλλά και κυρίως να είναι μία σύγχρονη πρόταση και αισθητική με ρυθμό και ένταση. Να είναι δηλαδή μία μοντέρνα παραγωγή του 2021. Η συμβολή του μοντέρ Πάνου Πολύζου που είναι αγαπημένος συνεργάτης πολλά χρόνια και του έχω τεράστια εμπιστοσύνη ήταν πολύ σημαντική γιατί ανέβασε το όραμα αυτό σε άλλα επίπεδα. Η συνεργασία μου με τον Κωστή Νικολόπουλο που υπογράφει τη διεύθυνση φωτογραφίας έχει δοκιμαστεί σε πολλές και ακραίες συνθήκες (από το «Excision») και έχουμε το κουράγιο να συνεχίσουμε να την επαναπροσδιορίζουμε καλλιτεχνικά. Ο Κωνσταντίνος Borek έγραψε υπέροχη πρωτότυπη μουσική για τη «Μάχη», ειδικά εμπνευσμένη από την Κρήτη, καταφέρνοντας να περάσει στο main theme και στην ενορχήστρωση του όλη την ένταση και την περηφάνεια του κρητικού λαού. Είναι πολύ συγκινητικό και καθόλου εύκολο. Επιλέξαμε αντί για κλασσικά re-enactment  να βάλουμε όλες μας τις δυνάμεις: χρόνο, χρήματα και τεχνική σε υπερσύγχρονα γραφικά και ψηφιακές αναπαραστάσεις 3D. Ο Άλεξ Κουβαριτάκης και ο Μανώλης Κολοκοτρώνης δημιούργησαν motion graphics που «τα σπάνε». Ήταν risky αλλά δικαιωθήκαμε γιατί η επιλογή αυτή απελευθέρωσε και το storytelling. Επίσης με τον Pasqualle Valle προσεγγίσαμε το sound design σαν να ήταν ταινία μυθοπλασίας, οπότε και το γύρισμα και οι 3D αναπαραστάσεις πήραν άλλη διάσταση. Για μία ακόμα φορά έχει σημασία η σύμπνοια της ομάδας και η εμπιστοσύνη των παραγωγών Ιωάννα Δάβη και Δημήτρη Ξενάκη.

Έχετε ασχοληθεί με τηλεοπτικές και κινηματογραφικές παραγωγές στο παρελθόν. Τι είναι όμως εκείνο που σας ελκύει στο ντοκιμαντέρ και τι είδους ιστορίες επιθυμείτε να σκηνοθετείτε;
Το ντοκιμαντέρ είναι ένα είδος που έχει τους δικούς του κώδικες και γλώσσα σε σχέση με άλλα είδη όπως η μυθοπλασία κ.α. Αυτό που το κάνει συναρπαστικό είναι η αλήθεια του. Υπάρχει ένα προφορικό συμβόλαιο με τον θεατή ότι αυτό που θα σου διηγηθώ είναι αλήθεια και έχει πραγματικά συμβεί. Άρα απαιτεί και μια εντιμότητα και ένα ήθος από την πλευρά του κινηματογραφιστή. Αν αυτή η πρόθεση δεν είναι πεντακάθαρη, έχεις χάσει τον θεατή από τα πρώτα κιόλας λεπτά. Επιλέγω να σκηνοθετήσω και να αφηγηθώ ιστορίες που ενθουσιάζουν εμένα την ίδια. Γιατί ξέρω ότι αυτή είναι η πρώτη ύλη που θα υλοποιήσει ένα πρότζεκτ. Ο χρόνος ενασχόλησης είναι μεγάλος, οι δυσκολίες αρκετές, διαφωνίες, πίεση χρόνου, εντάσεις άρα χρειάζεται εξ αρχής εμπιστοσύνη στο θέμα, διαύγεια και πολύ καθαρή ενέργεια για να μπορέσει να αντέξει και να φτάσει το καράβι στον προορισμό του. Σίγουρα οι σκηνοθέτες επιλέγουμε τις ιστορίες που θα διηγηθούμε γιατί αντανακλούν κάτι δικό μας, είτε αυτό γίνεται συνειδητά είτε ασυνείδητα.

Πώς βλέπετε το μέλλον του ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα;
To κοινό του ντοκιμαντέρ μεγαλώνει όλο και περισσότερο στην Ελλάδα, είναι όλο και πιο ψαγμένο και πιο διαβασμένο. Πάει σε φεστιβάλ, τερματίζει τις πλατφόρμες άρα γίνεται όλο και πιο απαιτητικό γιατί είναι ένα κοινό που επιλέγει μόνο του τι θα δει. Η συμβολή της COSMOTE TV είναι πολύ σημαντική σε αυτόν τον τομέα γιατί σταδιακά χτίζει αυτό το πεδίο χρηματοδοτώντας content με σημαντικές παραγωγές.

---

Info: «Επιχείρηση Ερμής – Η Μάχη της Κρήτης». Σκηνοθεσία – Κινηματογράφηση Βικτώρια Βελλοπούλου, Σενάριο - Αρχισυνταξία Ιωάννα Μπρατσιάκου, Executive Producers Ιωάννα Δάβη, Δημήτρης Μιχαλάκης, Παραγωγή Cosmote TV Δημοσθένης Βασιλόπουλος, Νατάσα Βερώνη, Άρτεμις Σκουλούδη, Μόιρα Βαρδάκη, Ιστορικός Σύμβουλος Γιάννης Σκαλιδάκης, Ειδικός Σύμβουλος Έρευνας και Τεκμηρίωσης Κωνσταντίνος Ε. Μαμαλάκης, Έρευνα Βίκη Αρβελάκη, Μαρίλια Σταυρίδου, Άστριντ Μπλύμλαϊν, Διεύθυνση Παραγωγής Δημήτρης Ξενάκης, Συντονισμός Παραγωγής Βίκη Αρβελάκη, Διευθυντής Φωτογραφίας Κώστας Νικολόπουλος, Κάμερα Αργύρης Κουλιζάκης, Γιώργος Νικολόπουλος, Θωμάς Γκίνης, Δημήτρης Γεωργοσόπουλος, Γιώργος Πανταζής, Μοντάζ Πάνος Πολύζος, Μανώλης Κολοκοτρώνης, Motion Graphics Αλέξης Κουβαριτάκης, Μανώλης Κολοκοτρώνης,  Sound Design Pasqualle Valle Ήχος Φίλιππος Μάνεσης, Δημήτρης Ξενάκης, Pasqualle Valle, Πρωτότυπη Μουσική Kostantinos Borek
Από 19-22/5 στις 22:00 στο COSMOTE HISTORY HD & YouTube κανάλι COSMOTE TV