Tip of the day

Το πιο διάσημο άγαλμα του Α’ Νεκροταφείου Αθηνών

Είναι η ξακουστή «Κοιμωμένη» του Χαλεπά

Τάκης Σκριβάνος
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

«Κοιμωμένη του Χαλεπά»: Η ιστορία του πιο διάσημου αγάλματος στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών

Το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών θεωρείται ως μία από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές γλυπτοθήκες, καθώς σπουδαία έργα τέχνης κοσμούν τους τάφους πολιτικών, ιεραρχών, ηρώων της επανάστασης, καλλιτεχνών. Το άγαλμα της «Κοιμωμένης του Χαλεπά» είναι, όμως, αυτό για το οποίο έχουν γραφτεί τα περισσότερα. «Πρωταγωνίστρια» του γλυπτού η πανέμορφη Σοφία Αφεντάκη, κόρη ευκατάστατης οικογένειας των Αθηνών, με καταγωγή από την Κίμωλο. Για τον θάνατό της μόλις στα 18 της χρόνια, το 1878, υπάρχουν δύο εκδοχές. Η μία λέει ότι σε ένα ταξίδι με τον πατέρα της στη Νάπολι της Ιταλίας ερωτεύτηκε τον τενόρο Μάριο Τζιοβάνι. Ένας έρωτας που αμέσως έγινε «απαγορευμένος» για την οικογένειά της, με αποτέλεσμα η γεμάτη ευαισθησίες Σοφία να δώσει τέλος στη ζωή της με δηλητήριο. Η άλλη εκδοχή αναφέρει ότι η κοπέλα αρρώστησε και πέθανε από φυματίωση. Όπως και να έχει, ο πατέρας Κωνσταντίνος Αφεντάκης ζήτησε από το νεαρό τότε, αλλά ήδη γνωστό γλύπτη, Γιαννούλη Χαλεπά, να δημιουργήσει ένα μνημείο που θα κοσμούσε τον τάφο της κόρης του. Στην «Κοιμωμένη» η Σοφία παρουσιάζεται ξαπλωμένη, με λυτά μαλλιά και λυγισμένα χέρια, να κοιμάται βαθιά. Μόνο ο σταυρός που κρατάει στο χέρι της είναι σημάδι ότι είναι νεκρή. 

Ο ίδιος ο Γιαννούλης Χαλεπάς είχε πει σε συνέντευξή του το 1930 ότι στη μητέρα της Σοφίας δεν άρεσε το άγαλμα που πρωτοέφτιαξε, ζητώντας του κάτι διαφορετικό, με αποτέλεσμα εκείνος να εξαγριωθεί: «Εγώ θυμώνοντας τότε –και το θυμό μου θυμάμαι ακόμα και τώρα, γιατί για μένα τα λόγια της ήτανε προσβλητικά–, μη χάνοντας καιρό, πήρα ένα λοστό, έδωσα ένα γερό χτύπημα στο στήθος του αγάλματος κι έτσι χωρίστηκε απ’ το στήθος το κεφάλι. Η κυρία Αφεντάκη κατάλαβε αμέσως το λάθος της και μου είπε ότι το άγαλμα της άρεσε όπως ήταν και με παρακάλεσε να το ξαναφτιάξω. Τo ’φτιαξα, το σκάλισα απάνου στο μάρμαρο και έπειτα από λίγον καιρό, το 1880, η Κοιμωμένη, το άγαλμα που μου έδωσε τη φήμη, στέκονταν πάνω από τον τάφο της Αφεντάκη». 

Στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, λίγα μέτρα μακριά από τη Σοφία Αφεντάκη, βρίσκεται και ο τάφος του Γιαννούλη Χαλεπά.