Ευγενείς αγωνίες

Μέσα από τις ταραγμένες περιόδους της μεταπολεμικής Ελλάδας, η ηρωίδα διανύει ενώπιόν μας τρεις φάσεις της ζωής της με μια σπαρακτική, αφοπλιστικά αληθινή φωνή.

Η Ισμήνη μικρή. Λατρεύει να ξηλώνει κλωστή-κλωστή ξεφτισμένα μαντηλάκια, να βλέπει τους καπνούς από τα τσιγάρα που κάνουν ωραία σχήματα στο φως της μηχανής στον κινηματογράφο, να μετράει μέχρι το εβδομήντα πέντε για να ξαναγεμίσει το καζανάκι, να ανοίγει το ραδιόφωνο για να ακούσει τραγούδια και θέατρο.

Η Ισμήνη ενήλικη. Μένει με τα αδέλφια της στην Αθήνα. Δουλεύει σε μια βιοτεχνία παιχνιδιών. Ερωτεύεται, χωρίζει, μένει δώδεκα μέρες νηστική, με τσιγάρα, νερό και αναμνήσεις μόνο.

Η Ισμήνη μεγαλύτερη και παντρεμένη. Ο άντρας της λέει ότι θα χωρίσουν την ώρα που πρέπει και όλες οι καμπάνες του κόσμου χτυπούν χαρμόσυνα μέσα της. Και χωρίζει. Και πιστεύει πως από φόβο σμίγουν οι άνθρωποι, από φόβο φτιάχνουν οικογένεια… από φόβο χτίζουν σπίτια… Το φόβο τους στεγάζουν εκεί μέσα...

Μια ματιά στη «δική μου» Ισμήνη

«Δεν είναι όμορφη μήτε επιθυμητή. Έχει φροντίσει η ίδια γι’ αυτό. Από το γάμο της κι ύστερα βιώνει τη ματαιότητα των πάντων μέσα από ηθικούς κανόνες που συμφώνησε με τον εαυτό της. Ένα μυστικό την κρατά ζωντανή. Και κάποια πρόσωπα... αρκεί να μην τα χάσει. Να μην πάψει να τους μιλάει τις νύχτες. Να μην πάψει να τα λαχταράει. Αρκεί να υπομένει και να προσποιείται. Θα χρειαστεί να θανατώσει το σώμα της για να σώσει την ψυχή της. Κάθε νύχτα συλλέγει μια σταγόνα απόλαυσης, μια σταγόνα «ευγενούς αγωνίας» αρκετή για να την εμποδίσει να πεθάνει. Ώσπου να γυρίσει η μέρα, και -ποιος ξέρει-, ίσως καταφέρει να υπερασπιστεί τη ζωή της μέχρι την επόμενη φορά. Μέχρι αύριο. Ολονυχτίς, για κείνο το αύριο παλεύει. Για την απόλαυση που σαν πεινασμένο σκυλί την περιμένει. Κι ας πέσει ακόμα πιο χαμηλά, ας συρθεί, ας φτάσει στα έγκατα της ψυχής της. Αρκεί να υπάρχουν αγωνίες ευγενείς... αναλλοίωτες. Όπως τα ευγενή μέταλλα. Αγωνίες ζωής... συναισθήματα αγάπης, φόβου, μίσους, απελπισίας και απόλαυσης. Η απόλαυση γίνεται ο μυστικός της κόσμος. Το κίνητρο για να ζήσει. Η άμυνά της απέναντι στη βία, στην καταπίεση. Το κλειδί για ν’ ανοίξει μια μέρα την πόρτα που βγάζει στην ελευθερία.

Το τι βλέπουν οι γύρω της είναι ό,τι εκείνη έχει ορίσει να βλέπουν. Περιφρονεί τις κατασκευασμένες αξίες. Η πολυτιμότερη αξία βρίσκεται φυλαγμένη στο το πιο κρυφό κομμάτι του εαυτού της.

Η ζωή της ανατρέπεται την ώρα που είναι έτοιμη να ζήσει στο φως, ελεύθερη, καθαρή, εξαγνισμένη. Χωρίς εγωισμό. Αυτό το συναίσθημα είναι αγέννητο για την Ισμήνη. Οι αγωνίες της θα γίνουν, συμβολικά, το «άρωμα» που δεν είχε ποτέ της. Μια τόσο κοσμική συνήθεια θα μετατραπεί σε παγίδα που θα υπονομεύσει τη ζωή της. Τότε θα χρειαστεί να αναμετρηθεί με τον εαυτό της. Και θα το κάνει, κυριευμένη από αρχετυπική αθωότητα. Από την αφέλεια ενός ζημιάρικου παιδιού και την πραότητα μιας βαθιά ελεύθερης γυναίκας.

Θα μπορούσε να τη συναντήσει κανείς, όμορφη παιδούλα, στην ελληνική επαρχία της ψυχροπολεμικής περιόδου, όπου οι ανάγκες για επιβίωση είχαν τσακίσει τα πιο ωραία αισθήματα ανυποψίαστων ανθρώπων, εξυφαίνοντας μια ύπουλη, υφέρπουσα βία. Σ’ ένα παρόμοιο οικογενειακό περιβάλλον, η Ισμήνη -δίχως ίχνος εγωισμού και τότε-, βυθισμένη στη σιωπή της, ξηλώνει τα ξέφτια από το κουρελάκι της, ακούει με μανία τις εκπομπές του ραδιοφώνου, δεν λείπει ούτε μια Κυριακή από τον κινηματογράφο και προπαντός δεν βλέπει την ώρα να τελειώσει η σχολική χρονιά για να πάει διακοπές σε νοσοκομείο της Αθήνας. Πού και πού ανοίγει ένα τετράδιο και γράφει. Τι να γράφει άραγε; Μεγάλες αλήθειες ενός μικρού κοριτσιού; Μάλλον, αντιστεκόταν από τότε, χτίζοντας τον δικό της μαγευτικό κόσμο  απόλαυσης». -Σωτήρης Σαμπάνης