Η Αθήνα της Αφροδίτης Παπαδουλή μέσα από την έκθεση «Πάντα εδώ θα γυρνώ» στο Πολιτιστικό Κέντρο Μελίνα

Το ενδιαφέρον της Αφροδίτης Παπαδουλή για την πόλη της Αθήνας δεν είναι καινούργιο. Η ζωγράφος, ήδη από το 2022, φιλοτεχνεί έργα που αντλούν τη θεματική τους από το αστικό, κυρίως, τοπίο της Αθήνας. Μέσα από τους πίνακες που παρουσιάζονται στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» του Δήμου Αθηναίων η Παπαδουλή προτείνει τη δική της εκδοχή για το ιστορικό παλίμψηστο της πρωτεύουσας και ταυτόχρονα αποδίδει με ευαισθησία, παρατηρητικότητα και χιούμορ τη σύγχρονη ανθρωπογεωγραφία της.

Η εικαστική περιήγηση της δημιουργού στην Αθήνα δεν θα μπορούσε να μην περιλαμβάνει το πιο εμβληματικό τοπόσημο της πόλης, τον βράχο της Ακρόπολης. Ακολουθώντας πιστά τα διδάγματα των Γάλλων Ιμπρεσιονιστών σχετικά με την εκ του φυσικού (surplace) αποτύπωση του θέματος, η Παπαδουλή μας δίνει δύο, μικρών διαστάσεων, πανοραμικές απόψεις του Ιερού Βράχου την εποχή του φθινοπώρου . Οι γκρι τόνοι, τα βαθιά καφέ και οι ώχρες οριοθετούν με σαφήνεια και λυρισμό το φθινοπωρινό τοπίο, ενώ η ατίθαση, χειρονομιακή πινελιά ανακαλεί το εξπρεσιονιστικό ιδίωμα που επιλεκτικά χρησιμοποιεί η ζωγράφος. Μία παραπλήσια αποτύπωση της Ακρόπολης αποκαλύπτεται στο μεγαλύτερων διαστάσεων έργο με τίτλο «Έξω από του Λόντου» που η καλλιτέχνης δουλεύει στο ατελιέ της. Αυτή τη φορά η φόρμα του του Παρθενώνα δίνει την εντύπωση του μετεωρισμού ανάμεσα στον βράχο και τον καταγάλανο αττικό ουρανό, ενώ τα υπόλοιπα παραπληρωματικά στοιχεία, τα δέντρα, οι ομπρέλες, οι ανθρώπινες φιγούρες αλλά και τα πολλά περιστέρια του πρώτου εικονιστικού πλάνου αποδίδονται εντελώς σκαριφηματικά. Εδώ τον πρωταγωνιστικό ρόλο έχει αναμφισβήτητα το χρώμα, το οποίο δουλεύεται ελεύθερα και γρήγορα από τη ζωγράφο με αποτέλεσμα να αποκτά την ελαφράδα και τη διαφάνεια της ακουαρέλας.

Η ίδια χρωματική πανδαισία, σε ακόμη μεγαλύτερη ένταση, διακρίνει τα μικρότερα έργα που η ζωγράφος φιλοτεχνεί μέσα στο 2023 και αποδίδουν μικρές, ζωντανές και χαρακτηριστικές γωνιές της πόλης, όπως «η Πλατεία Αγίας Ειρήνης», «Η οδός Παλλάδος» και κυρίως «ο Κήπος του Μεγάρου Μουσικής», όπου οι τόνοι του ροζ φθάνουν σε ένα σχεδόν εκκωφαντικό όσο και αισθησιακό crescendo. Από αυτή την ενότητα των έργων, αξίζει να σταθούμε ιδιαίτερα στον πίνακα «Ο ήρωας Κολοκοτρώνης στην οδό Σταδίου», όπου η Παπαδουλή μας δίνει μία απρόσμενη, πλάγια όψη του έφιππου ανδριάντα του γνωστού ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης. Το έργο δημιουργείται in situ, προφανώς την ημέρα εορτασμού της εθνικής επετείου, όπως μαρτυρούν οι ελληνικές σημαίες που ανεμίζουν επιδεικτικά. Το ευφάνταστο, αναπάντεχο καδράρισμα της σύνθεσης, με την αποφυγή μιας περισσότερο συνηθισμένης μετωπικής απεικόνισης του γλυπτού, προσδίδει στο σύνολο παιγνιώδη και ανάλαφρη διάθεση, χωρίς ίχνος διδακτισμού και προγονολατρείας, εντάσσοντας αβίαστα στην σύγχρονη, καθημερινή ζωή της πόλης ένα κομμάτι ιστορίας.

Η ιστορία, άλλωστε, πυροδοτεί τη δημιουργία και των επόμενων δύο έργων με τίτλο: «Πίσω από το Πάρκο Ελευθερίας» και «Το Φάντασμα της Δημοκρατίας», του 2024, τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν και ως δίπτυχο. Το κτίριο των ΕΑΤ ΕΣΑ, του χώρου βασανιστηρίων κατά την περίοδο της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών, στο Πάρκο Ελευθερίας, ξεπροβάλλει μέσα από τα πυκνά φυλλώματα των δέντρων ως διαρκής υπενθύμιση του κινδύνου καταστολής της ελευθερίας που ελλοχεύει πάντοτε. Το φάντασμα της Δημοκρατίας που περπατά ολομόναχο στην φεγγαρόφωτη αθηναϊκή νύχτα μας υπενθυμίζει πόσο εύθραυστο είναι τελικά το δημοκρατικό πολίτευμα, ακόμα και στην πόλη που υπήρξε η γενέτειρα του…

Στον αντίποδα της μελαγχολικής διάθεσης που διαπνέει τα έργα αυτά, η επόμενη ενότητα αποτυπώνει μία παλλόμενη, γεμάτη ζωντάνια ατμόσφαιρα με τα λαμπερά, σχεδόν fauve χρώματα που συνυπάρχουν σε εκρηκτικούς συνδυασμούς. Το βλέμμα της ζωγράφου αγκαλιάζει με τρυφερότητα αγαπημένα σε όλους μας σημεία στην πόλη, από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στη Βασιλίσσης Σοφίας μέχρι στέκια για καφέ και ποτό στα Εξάρχεια και το Παγκράτι. Ανθρώπινες μορφές ενοικούν τα έργα αυτά, σε στιγμές χαλαρής κοινωνικότητας, συνομιλώντας, χαζεύοντας τις βιτρίνες ή αφήνοντας το βλέμμα να περιπλανηθεί σε μία πανοραμική άποψη της Πλατείας Ομονοίας από ψηλά.

Τέλος, ξεχωριστό και ιδιαίτερα γοητευτικό ζευγάρι έργων αποτελούν δύο απεικονίσεις του φυσικού τοπίου της Αθήνας, τόσο δυσεύρετου στις μέρες μας. Το οξύ βλέμμα της ζωγράφου εντόπισε και απομόνωσε τη μικρή φυτική και χρωματική όαση που ξεγλιστρά στην νησίδα ανάμεσα στις οδούς Κηφισίας και Αλεξάνδρας και λειτουργεί ως οπτικό αντίδοτο στην ασχήμια του περιβάλλοντα χώρου. Χάρη στην ικανότητα της Παπαδουλή στον χειρισμό του χρώματος, το τελικό αποτέλεσμα διατηρεί όλη τη φρεσκάδα και τη δροσιά του πρωτοτύπου.

Ως μία σύγχρονη flâneuse, η Παπαδουλή περιδιαβαίνει ακατάπαυστα την πόλη επαναλαμβάνοντας οικείες και προσφιλείς διαδρομές ή ανακαλύπτοντας νέες. Η προσπάθεια εξερεύνησης και μίας ολοένα και βαθύτερης γνωριμίας με την Αθήνα μετατρέπεται σε ταξίδι αυτογνωσίας για τη ζωγράφο, η οποία, όπως γράφει και ο αγαπημένος τραγουδοποιός «πάντα εδώ θα γυρνά»…

Επιμέλεια: Δέσποινα Τσούργιαννη