«Δεκεμβριανά» 2008

Ο  Άρης Χατζηστεφάνου, δημοσιογράφος και φωτογράφος, καταγράφει τα γεγονότα.

« “Πώς θα σου φαινόταν λοιπόν, φιλαράκο, αν απόψε το βράδυ βγαίναμε όλοι μαζί μια νυχτιάτικη βόλτα μες στο κέντρο της πόλης, στο ρυθμό που σκοτώνει όπως ξέρουν αυτοί;” Τα Μωρά στη Φωτιά μού κρατούν συντροφιά, στο πίσω μέρος του μυαλού μου, καθώς κατεβαίνω στα Εξάρχεια ύστερα από ένα περίεργο τηλεφώνημα: “Οι μπάτσοι σκότωσαν ένα παιδί”. Τα δελτία ειδήσεων απλώς αναμασούν τις “διαρροές” από τα κεντρικά της Αλεξάνδρας. Οι πληροφορίες όμως έρχονται διασταυρωμένες στο Ίντερνετ και σε μηνύματα στα κινητά. Χιλιάδες άνθρωποι κατεβαίνουν στο κέντρο. Μέσα σε λίγα λεπτά μαθαίνουμε το όνομα… “Αυτή η νύχτα είναι του Αλέξη”. Η εξέγερση αρχίζει και όλα είναι αυθόρμητα.

Τo επόμενο πρωί η μουσική στα αυτιά μου έχει αλλάξει. Οι Clash τραγουδούν “Police on My Back”, καθώς ένα σύννεφο μαύρου καπνού και δακρυγόνων καλύπτει την Αλεξάνδρας. Κάποιοι φώναζαν από νωρίς ότι η πρώτη μεγάλη πορεία της Αθήνας για τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο έπρεπε να κατευθυνθεί προς τη Βουλή για να καταγγείλει μια (ακόμη) πολιτική δολοφονία. Οι περισσότεροι διαδηλωτές, όμως, προτίμησαν να κινηθούν προς τη ΓΑΔΑ, και το πλήρωσαν ακριβά. Αποκλεισμένοι από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας τρέχουμε στις μεγάλες καθέτους προς την Ομόνοια και το Σύνταγμα. Και εγώ ανάμεσα στο πλήθος, να πρέπει να αποφασίσω εάν θα κρατήσω για τον εαυτό μου το ρόλο του διαδηλωτή ή του δημοσιογράφου. Επέλεξα το δεύτερο και το μετάνιωσα πριν περάσουν πέντε λεπτά. Λες και μπορεί να υπάρξει αντικειμενική καταγραφή μιας εξέγερσης που πολτοποιεί όλες τις βεβαιότητες και τις κανονικότητες που προσπαθούσαν να μας εμφυσήσουν από τη μεταπολίτευση και μετά. Λες και μπορείς να κοιτάζεις αμέριμνος όταν ο Νικολά Σαρκοζί αποσύρει πανικόβλητος τα νομοσχέδιά του για την Παιδεία, φοβούμενος ότι η γκιλοτίνα της ελληνικής οργής μπορεί να στηθεί ανά πάσα στιγμή και στο Παρίσι. Να σιγοσφυρίζεις αδιάφορος, καθώς ο διευθυντής του ΔΝΤ προβλέπει ανάλογες εκρήξεις. Να κάνεις πως δεν καταλαβαίνεις, όταν ο υποδιοικητής Μάρκος των Ζαπατίστας εντοπίζει στην Ελλάδα την πρώτη εξέγερση στη μετά το νεοφιλελευθερισμό εποχή.

Εκείνη τη στιγμή όμως κανένας δεν γνώριζε όλα όσα θα ακολουθούσαν. Μέχρι να ολοκληρώσω τις πρώτες σκέψεις μου βρέθηκα σε ζωντανή σύνδεση με το στούντιο του ραδιοφώνου, να περιγράφω τις εικόνες που εκτυλίσσονταν μπροστά μου. Διμοιρίες των ΜΑΤ να κατηφορίζουν την Ιπποκράτους και ανθρώπους, κρεμασμένους από τα μπαλκόνια, να τους αποκαλούν “δολοφόνους”, να τους καταβρέχουν με το λάστιχο και να τους πετάνε γλαστράκια. Τα ίδια γλαστράκια που φρόντιζαν για χρόνια σαν καλοί νοικοκυραίοι. Είχα την αίσθηση ότι τα γλαστράκια έστελναν ένα βαθύτερο μήνυμα. Δεν χτυπούσαν απλώς τους αστυνομικούς που περνούσαν από κάτω. Χτυπούσαν το αποκλειστικό τους δικαίωμα στη νόμιμη χρήση βίας. Και συνεπώς, αν ο Μαξ Βέμπερ δεν έχει κάνει κάποιο χοντρό λάθος, αμφισβητούσαν την ίδια τη νομιμότητα του κράτους.

Η αίσθησή μου θα επιβεβαιωθεί το βράδυ της Δευτέρας, καθώς η γιγαντιαία συγκέντρωση για τον Αλέξη ξεκινά από τα Προπύλαια. Τώρα είναι η φωνή της Κενί Αρκάνα να τραγουδά το “La Rage” που σκεπάζει τις σκέψεις μου. “Οργή, γιατί αυτός ο κόσμος δεν μας χωρά και η Βαβυλώνα παχαίνει ενώ εμείς λιμοκτονούμε”. Για λίγες ώρες, η τυφλή βία των κολασμένων από τα παρισινά προάστια και τις φαβέλες του Ρίο Ντε Τζανέιρο χτυπούσε την πόρτα της Αθήνας. Δεν ήταν όμως ούτε τα πληβειακά στρώματα της Γαλλίας και της Βραζιλίας ούτε οι “μπάχαλοι” των περασμένων δεκαετιών, που έδιναν το ρυθμό. Και αν ήταν, χάνονταν ανάμεσα σε χιλιάδες που ίσως για πρώτη φορά στη ζωή τους αποφάσιζαν να συγκρουστούν με την αστυνομία, να σπάσουν τη βιτρίνα μιας τράπεζας και κυρίως να κάψουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Περνώντας από το Σύνταγμα πέτυχα φωτορεπόρτερ και δημοσιογράφους να βγάζουν αναμνηστικές φωτογραφίες μπροστά στο φλεγόμενο σύμβολο του καταναλωτισμού. Μικρό διάλειμμα πριν ξαναφορέσουν τις αντιασφυξιογόνες μάσκες για να χαθούν στη μάχη των Αθηνών. Merry Crisis and a Happy New Fear.

Όσοι μετρούν μόνο τις σπασμένες βιτρίνες χάνουν την εξήγηση του φαινομένου, που ήρθε εκείνες τις ημέρες μέσα από ένα παλιό ανέκδοτο που διηγούνταν ο φιλόσοφος Σλαβόι Ζίζεκ: Βρισκόμαστε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και ο Πικάσο έχει μόλις τελειώσει την “Γκουέρνικα”, όταν μπαίνει στο ατελιέ του ένας ναζιστής αξιωματικός. Κοιτάζει με δέος τον πίνακα και ρωτά το δημιουργό του: “Εσείς το κάνατε αυτό;”. Και ο Πικάσο του απαντά: “Όχι, ΕΣΕΙΣ το κάνατε”. Η πολιτική των κυβερνήσεων που κυριάρχησαν στη χώρα μετά την πτώση της δικτατορίας είχε μόλις βάλει φωτιά στο κέντρο της Αθήνας, αλλά κανένας δεν τολμούσε να τους στείλει το λογαριασμό. Το soundtrack του “La Rage” όμως, που κυριαρχούσε για λίγες ώρες στο μητροπολιτικό κέντρο της Ελλάδας, θα διακοπεί απότομα. Λες και κάποιος σήκωσε τη βελόνα του πικάπ πριν αυτή φθείρει ανεπανόρθωτα το βινύλιο της εξέγερσης. Στη θέση του ακούω τη φωνή του Αγγελάκα, όπως μεταδίδεται από το Ράδιο Ένταση που λειτουργεί στο υπό κατάληψη κτίριο της Νομικής: “Κι όταν φοβούνται πως μπορεί να τρελαθώ, μου λέν’ να πάω κρυφά κάπου να κλάψω. Και να θυμάμαι πως αυτό το σκηνικό είμαι μικρός, πολύ μικρός για να τ’ αλλάξω”. Σιγά μην έκλαιγαν.

Την ημέρα που επισκέφτηκα τους δημιουργούς του Ράδιο Ένταση τρύπωσα για πρώτη φορά και στο  αμφιθέατρο της Νομικής, για να παρακολουθήσω τη συνέλευση. “Η αστική τάξη μάς μισεί και μας φοβάται – νομίζω πάμε καλά” λέει ένας από τους ομιλητές. Εδώ, το αυθόρμητο των πρώτων ημερών έχει δώσει οριστικά τη θέση του στο συνειδητό. Οργανώνονται οι επόμενες εκδηλώσεις. Η συζήτηση βαραίνει με αναφορές στο “επαναστατικό υποκείμενο” και την “αντιβία” του κινήματος. Εδώ όλοι φαίνεται να συμφωνούν ότι η Siemens, το Βατοπέδι και τα 28 δις που δόθηκαν στις τράπεζες είναι η πραγματική βία. Και ύστερα έρχεται η σκληρή απάντηση. Παρακρατικού τύπου επιθέσεις στο Περιστέρι και στο Στέκι Μεταναστών, συντεταγμένο χτύπημα των ΜΜΕ εναντίον της εξέγερσης, Ιδιώνυμο για την κουκούλα. Και μαζί τους, μικρές “τρομοκρατικές” οργανώσεις να αναπαράγουν στις προκηρύξεις τους τις θεωρίες ενός υπαλληλίσκου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ – τις θέσεις του Φράνσις Φουκουγιάμα περί του τέλους της ιστορίας.

Νέες μουσικές και στίχοι: “Τα παιδιά κάτω στο… δρόμο κυνηγάνε τους αστούς”. Ή μήπως είναι το αντίστροφο; Μήπως δεν ήταν ο Χατζιδάκις που μιλούσε για τη «χολεριασμένη» αστυνομία και το «ανενδοίαστο ψέμα» των πολιτικών; Ευχαριστούσε με τον τρόπο του εκείνα τα παιδιά που δεν συνηθίζουν ποτέ την παρουσία του τέρατος».