Όταν η ΕΥΔΑΠ καινοτομεί, η πόλη δροσίζεται

Η ΕΥΔΑΠ, πρωτοπόρος στην Ελλάδα και με αναγνωρισμένη διεθνή τεχνογνωσία, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτής της μετάβασης εδώ και περισσότερα από δέκα χρόνια. Με συστηματική έρευνα και συμμετοχή σε ευρωπαϊκά έργα, σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και άλλους ερευνητικούς εταίρους, ανέπτυξε και δοκίμασε πιλοτικά την καινοτόμα τεχνολογία Sewer Mining, μια μέθοδο που επιτρέπει την «εξόρυξη» και τοπική επεξεργασία λυμάτων με σκοπό την παραγωγή ανακτημένου νερού. Σήμερα, ακολουθώντας τις καλές πρακτικές άλλων ευρωπαϊκών πόλεων η εταιρεία περνά δυναμικά στο επόμενο στάδιο: επεκτείνει την εφαρμογή της τεχνολογίας σε δήμους της Αττικής μέσω της πρωτοβουλίας Attica Water Lab, έχοντας ως βάση ένα ολοκληρωμένο masterplan επαναχρησιμοποίησης νερού, στρατηγικό όπλο απέναντι στη λειψυδρία και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Από το 2012 έως σήμερα, έχουν σχεδιαστεί και λειτουργήσει τρίατοπικάπιλοτικά συστήματα αποκεντρωμένης ανάκτησης νερού, στο πλαίσιο συνεργασιών της ΕΥΔΑΠ με το ΕΜΠ και άλλους σημαντικούς εταίρους. Το 2016, στο Κέντρο Έρευνας και Καινοτομίας της ΕΥΔΑΠ στη Μεταμόρφωση δημιουργήθηκε το πρώτο σύστημα ΣΑΑΝ, δυναμικότητας 12,5 m³/ημέρα, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος DESSIN. Ακολούθησε, το 2018, το επόμενο ΣΑΑΝ στο Φυτώριο του Δήμου Αθηναίων στο Γουδί, μέσω του προγράμματος NEXTGEN, με δυναμικότητα 25 m³/ημέρα. Το 2025, ένα νέο και ακόμα πιο ολοκληρωμένο Σύστημα εγκαινιάζεται στον Δήμο Μαρκοπούλου, πλαισιωμένο από ένα καινοτόμο προστατευτικό κέλυφος, που μετατρέπει την εγκατάσταση σε «πράσινη» κέντρο ανακτημένου νερού και ταυτόχρονα σε σημείο εκπαίδευσης και ενημέρωσης για την κυκλική οικονομία.

Τα ΣΑΑΝ λειτουργούν σε τρία στάδια: ανάκτηση του λύματος από το δίκτυο αποχέτευσης, επεξεργασία του με τεχνολογίες μεμβρανών MBR και απολύμανση με UV, και τελικά παραγωγή νερού υψηλής ποιότητας κατάλληλου για άρδευση, πυρόσβεση ή και βιομηχανική χρήση. Είναι αθόρυβα, χωρίς οσμές και ενεργειακά εξαιρετικά αποδοτικά. Η εμπειρία ετών έχει αποδείξει ότι το ανακτημένο νερό πληροί σταθερά τις ελληνικές και ευρωπαϊκές προδιαγραφές, ενώ οι μονάδες μπορούν να λειτουργούν έως και 90% ενεργειακά αυτόνομα μέσω φωτοβολταϊκών.

Η νέα γενιά των Συστημάτων, όπως αυτή στο Μαρκόπουλο, επαναπροσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο μια τεχνική υποδομή μπορεί να ενσωματωθεί στον αστικό ιστό. Το ειδικά σχεδιασμένο κέλυφος μετατρέπει την εγκατάσταση σε χώρο πολλαπλής χρήσης: προσφέρει σκιερό σημείο ανάπαυσης, λειτουργεί ως Sustainability Science Hub για σχολεία και κατοίκους, διαθέτει διαδραστικά στοιχεία και διαφανείς ενότητες που επιτρέπουν στους επισκέπτες να κατανοήσουν τη διαδικασία επεξεργασίας νερού, ενώ οι δύο πλευρές του μετατρέπονται σε κάθετους υδροπονικούς κήπους. Στις υπόλοιπες δύο πλευρές, ένα μικρό αμφιθέατρο από οικολογικά υλικά υπογραμμίζει τη δέσμευση στην κυκλική οικονομία και δημιουργεί έναν ζωντανό δημόσιο χώρο.

Το Σύστημα Αποκεντρωμένης Ανάκτησης Νερού (ΣΑΑΝ) έχει πλέον αποδειχθεί όχι μόνο αξιόπιστο και σταθερό, αλλά και ευέλικτο:είναι προσαρμόσιμο σε διαφορετικές κλίμακες με δυνατότητα απομακρυσμένης λειτουργίας και ελέγχου μέσω digitaltwins, μειώνοντας το λειτουργικό κόστος, προλαβαίνοντας προβλήματαώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητά του. Τα οφέλη του είναι πολλαπλά: μείωση της χρήσης πόσιμου νερού για άρδευση, προστασία φυσικών πόρων, ενίσχυση της ανθεκτικότητας έναντι της αστικής θερμικής νησίδας, αλλά και ισχυρή περιβαλλοντική και κοινωνική προστιθέμενη αξία.

Και το μέλλον συνεχίζει να ανοίγεται μπροστά. Με την ΕΥΔΑΠ να ηγείται αυτής της νέας εποχής, ιδρύοντας το AtticaWaterLab: τη Σύμπραξη για την Εξοικονόμηση και Επαναχρησιμοποίηση Νερού στην Αττική, που αναδεικνύει ότι η διαχείριση του νερού είναι ένα διατομεακό και οριζόντιο ζήτημα. Ένα ζήτημα που υπερβαίνει τα στενά όρια κάθε φορέα και επιβάλλει την υιοθέτηση ενός κοινού οράματος από την πολιτεία, την αυτοδιοίκηση, τον παραγωγικό ιστό, την επιστημονική κοινότητα και τους πολίτες. Τα Συστήματα Αποκεντρωμένης Ανάκτησης Νερού (ΣΑΑΝ), ως πρακτικά παραδείγματα συνεργασίας, συμβάλλουν στη ολοκληρωμένη διαμόρφωση λύσεων για το μέλλον του νερού στην Αττική.

Νέες Συστήματα ΣΑΑΝ προγραμματίζονται στο Άλσος Ιλισίων μέσω του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Cooling Havens και στο Πάρκο Κλωναρίδη μέσω του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Theseus, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο το δίκτυο ανακτημένου νερού στην Αττική, ενώ μέσω του AtticaWaterLab προωθούνται οι συστήματα ανάκτησης νερού, σε συνεργασία με Δήμους και Περιφέρεια. Με κάθε νέο έργο, η πόλη κάνει ένα βήμα πιο κοντά σε έναν πραγματικά βιώσιμο υδάτινο κύκλο, μια πόλη όπου το νερό δεν χάνεται, αλλά επιστρέφει ξανά στη ζωή της, χάρη σε στοχευμένες υποδομές που μετατρέπουν τη βιωσιμότητα σε καθημερινή πραγματικότητα.