Τι σχέση έχει ο προγραμματισμός στα σχολεία με τη βιωσιμότητα;

Τι σχέση έχει ο προγραμματισμός στα σχολεία με το περιβάλλον και τη βιωσιμότητα; Την ίδια απορία με εσάς, είχαμε κι εμείς όταν μάθαμε για το νέο, και φιλόδοξο, πρόγραμμα του British Council. Για αυτό λοιπόν απευθυνθήκαμε στους ίδιους τους εκπαιδευτές και στον υπεύθυνο του προγράμματος για να μας κατατοπίσουν.

Πείτε μας δυο λόγια για το πρόγραμμα. Τι είναι το coding for sustainability;
Βαγγέλης Κραββαρίτης: Το Coding for Sustainability είναι αποτέλεσμα της πολύχρονης συνεργασίας ανάμεσα στο British Council και στη Samsung Electronics. Αποφασίσαμε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας, προκειμένου να δημιουργήσουμε ένα καινοτόμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που σκοπό έχει να συνδυάσει την εκπαίδευση με τη βιωσιμότητα και το περιβάλλον.

Ο βασικός στόχος του προγράμματος είναι να προσφέρει ευκαιρίες επιμόρφωσης σε εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων και ανεξαρτήτως ειδικότητας σε ολόκληρη τη χώρα. Οι εκπαιδευτικοί που θα λάβουν μέρος θα γνωρίσουν τις δυνατότητες που τους παρέχουν οι νέες τεχνολογίες και θα μάθουν το πως μπορούν να αξιοποιήσουν τα σύγχρονα αυτά εκπαιδευτικά εργαλεία και να τα ενσωματώσουν δημιουργικά στη διδακτική τους καθημερινότητα. Είμαστε χαρούμενοι που σε αυτή τη προσπάθεια έχουμε τη βοήθεια του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων όσο και του Δήμου Νέας Σμύρνης.

Δεν είναι εύκολο να φανταστεί κανείς τη σχέση του προγραμματισμού με τη βιωσιμότητα. Πώς ακριβώς συνδέεται το coding με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης μέσα από τα εργαστήριά σας;
Κώστας Καρπούζης: Όταν μιλάμε για έννοιες όπως η βιωσιμότητα, η βιώσιμη ανάπτυξη ή η αειφορία, συνήθως το μυαλό μας πηγαίνει σε προβλήματα που σχετίζονται με το περιβάλλον. Αυτό είναι μάλλον λογικό, γιατί με τον τρόπο που ζούμε, παράγουμε και κινούμαστε στον πλανήτη, ξοδεύουμε συνέχεια πλουτοπαραγωγικές πηγές που δεν είναι αστείρευτες, ενώ μεταβάλλουμε το περιβάλλον μας με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι αδύνατο να κατοικηθεί σε κάποιο μελλοντικό σημείο. Ωστόσο η έννοια της βιωσιμότητας δεν περιορίζεται μόνο εκεί. Αν διατρέξει κάποιος τους περίφημους, πλέον, 17 στόχους για τη βιώσιμη ανάπτυξη που έχει θέσει ο ΟΗΕ, θα δει ότι σε αυτούς περιλαμβάνονται και έννοιες όπως η καινοτομία στη βιομηχανία και τις υποδομές, η παροχή ισότιμης εκπαίδευσης σε όλους, η διασφάλιση καθαρού νερού και αξιοπρεπών συνθηκών υγείας ή ακόμα και η ενδυνάμωση της ειρήνης, της δικαιοσύνης και τον θεσμών. Ειδικά στο εκπαιδευτικό περιβάλλον που βιώνουμε τους τελευταίους μήνες, η φτηνή και εύκολα διαθέσιμη τεχνολογία αποτελεί έναν εξαιρετικά σημαντικό παράγοντα για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων τόσο σε ό,τι αφορά στην εκπαίδευση, όσο και στην ισότητα των φύλων. Εδώ θα πρέπει να θυμόμαστε ότι αναγκαία συνθήκη για να αποτελέσει η τεχνολογία μια δύναμη αντιμετώπισης των ανισοτήτων είναι το να είναι εύκολα προσβάσιμη από όλους, ανεξάρτητα από μορφωτικό, πολιτισμικό ή οικονομικό υπόβαθρο. Θεωρώ ότι η πρωτοβουλία του British Council σε συνεργασία με τη Samsung είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση, καθώς για να μπορέσει κάποιος να συμμετάσχει στο πρόγραμμα και, ακολούθως, να μεταφέρει αυτήν την τεχνογνωσία στους συναδέλφους και στους μαθητές του, απαιτείται μόνο ένας απλός υπολογιστής με σύνδεση στο Internet και όχι κάποια εξειδικευμένη και ακριβή τεχνολογία. Έτσι, όσα λέμε και θα πούμε σε αυτά τα εργαστήρια θα μπορούν να εφαρμοστούν σε οποιοδήποτε σχολείο στην Ελλάδα και σε οποιοδήποτε σπίτι διαθέτει έναν υπολογιστή παλιάς τεχνολογίας ή ένα κινητό τηλέφωνο.

Αντώνης Κάνουρας: Επίσης να πούμε ότι μέσα από ένα τέτοιο project τα παιδιά μελετούν και ενημερώνονται για τα περιβαλλοντικά προβλήματα, αναπτύσουν την αλγοριθμική τους σκέψη γράφοντας τον κώδικα για τον μικροϋπολογιστή που θα ελέγχει την συγκεκριμένη εφαρμογή και εξοικειώνονται με την τεχνολογία, τα ηλεκτρονικά κυκλώματα και τις κατασκευές.

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε όλους τους εκπαιδευτικούς, ανεξαρτήτως ειδικότητας. Πόσο εύκολο αλλά και πόσο χρήσιμο είναι για κάποιον που δεν έχει μεγάλη εξοικείωση με την τεχνολογία να το παρακολουθήσει;
Αλεξία Αθανασιάδου: Η τεχνολογία είναι αδιαμφισβήτητα μέρος της καθημερινότητας μας. Αυτό είναι το πρώτο κίνητρο τόσο για τους μαθητές όσο και για τους ενήλικες που έχουν ως στόχο τη δια βίου μάθηση. Το micro:bit μπορεί να προγραμματιστεί σε ένα εύχρηστο περιβάλλον (Βlocks) που για τους πιο εξοικειωμένους μπορεί να γίνει πιο απαιτητικό (Javascript). Ανεξάρτητα από το αντικείμενο που έχει ο κάθε εκπαιδευτικός, το micro:bit αποτελεί ένα εργαλείο που μπορεί να λειτουργήσει ως πόλος έλξης για τους μαθητές. Το γεγονός αυτό καθιστά απαραίτητη και απολύτως χρήσιμη την αξιοποίηση του τεχνολογικού εξοπλισμού για κάθε ειδικότητα.

Στο πρόγραμμα χρησιμοποιείτε τη συσκευή micro-bit για την εκμάθηση βασικών αρχών προγραμματισμού. Μπορεί το micro-bit να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο και για την ανάπτυξη άλλων δεξιοτήτων για εκπαιδευτικούς και μαθητές;
Αντώνης Κάνουρας: Το microbit είναι ένα εργαλείο το οποίο έχει εισόδους (αισθητήρες αφής, ήχου μαγνητικού πεδίου, φωτός, θερμοκρασίας, επιταχυνσης τριών αξόνων), εξόδους (ηχειάκι, led) και έξτρα επαφές για να συνδέσεις και άλλα περιφερειακά με τα κατάλληλα κυκλώματα (μοτέρ, ηλεκτρομαγνήτη, rgb led, αισθητήρες χρώματος κ.α.). Το όριο στο τι θα δημιουργήσεις με όλα αυτά είναι η φαντασία σου. Στην Robotixlab αναπτύξαμε το Theta, ένα ρομπότ για εκπαιδευτική χρήση με projects όπως robot light painting (εικαστικά, φυσική, πληροφορική), βοήθημα για τυφλούς (κοινωνικές επιστήμες, πληροφορική), ρομπότ επίλυσης λαβυρίνθων (ιστορία, μαθηματικά, πληροφορική) κ.α. δίνουμε μια διαθεματική προσέγγιση στην εκπαίδευση.

Ένας από τους στόχους του προγράμματος είναι να δημιουργήσει μια κοινότητα εκπαιδευτικών με ενδιαφέρον για τις επιστήμες STEM και τη βιωσιμότητα. Πόσο σημαντικό είναι οι εκπαιδευτικοί να μοιράζονται ιδέες και προβληματισμούς και πώς μπορείτε εσείς να τους υποστηρίξετε σε αυτό;
Αλεξία Αθανασιάδου Οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης (SDGs) που έχουν θέσει τα Ηνωμένα Έθνη επιβάλλουν τη λήψη πρωτοβουλιών και την ανάληψη ευθυνών από κάθε πολίτη. Έτσι η νέα γενιά κρίνεται απαραίτητο να εκπαιδευτεί προς την κατεύθυνση της διατήρησης της βιωσιμότητας (sustainability) και η τεχνολογία σίγουρα αποτελεί το κλειδί για το σκοπό αυτό. Η συνεργασία είναι ακρογωνιαίος λίθος τόσο για την εξέλιξη των ιδεών όσο και για την ευρεση λύσεων σε προβλήματα που προκύπτουν. Η ανταλλαγή ιδεών αποτελεί συνδετικό κρίκο και συντελεί στον πολλαπλασιασμό των δυνάμεων, στη μείωση των αντιξοοτήτων και προκαλεί ένα αίσθημα σιγουριάς και βεβαιότητας. Εκπαίδευση είναι να εμπνέεις και να εμπνέεσαι μέσα από τη δημιουργία. Η Robotixlab μέσα από τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία του British Council κι της Samsung με τα εξειδικευμένα στελέχη στον τομέα της εκπαίδευσης και της τεχνολογίας παρέχει στους εκπαιδευτικούς που λαμβάνουν μέρος στο πρόγραμμα τα εργαλεία για να εξελίξουν την δραστηριότητά τους και να διευρύνουν τους ορίζοντές τους καθώς και διαρκή υποστήριξη και δυνατότητα για διαλόγου στο μέλλον.

Εκτός από τις επιμορφώσεις, το πρόγραμμα περιλαμβάνει και μια σειρά από challenges, συζητήσεις με ειδικούς αλλά και ένα διαγωνισμό. Θεωρείτε ότι μια ιδέα που θα προκύψει από τους συμμετέχοντες μπορεί να αποτελέσει καλή πρακτική για την χρήση νέων τεχνολογιών στην επίλυση περιβαλλοντικών και άλλων προβλημάτων που μας απασχολούν;
Κώστας Καρπούζης: Οι διαγωνισμοί είναι πάντα μια καλή ευκαιρία να θέσουμε έναν συγκεκριμένο στόχο και μια προθεσμία για να υλοποιήσουμε ένα έργο. Πολύ συχνά σκεπτόμαστε ότι μας ενδιαφέρει μια καινούρια τεχνολογία ή μια γλώσσα προγραμματισμού, αλλά το πρόγραμμά μας είναι ήδη τόσο επιβαρυμένο που σπάνια βρίσκουμε χρόνο και δύναμη να ασχοληθούμε. Νομίζω ότι η απλότητα των συγκεκριμένων τεχνολογιών σε συνδυασμό με την ευρύτητα των λύσεων που μπορούμε να σχεδιάσουμε μπορούν να δώσουν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις στην επίλυση πραγματικών προβλημάτων ή στη σχεδίαση κατασκευών που απλά στοχεύουν στη διασκέδαση. Αυτή είναι άλλωστε και η έννοια της δημιουργικότητας: να προτείνω μια καινούρια, καινοτόμα και ενδιαφέρουσα λύση, χωρίς απαραίτητα να με ενδιαφέρει το αν είναι η καλύτερη δυνατή. Όπως λέμε και στο εργαστήριο, το microbit «δε σπάει, δε χαλάει», οπότε είναι μια τέλεια ευκαιρία για παιχνίδι και πειραματισμό, κάτι που είναι πάρα πολύ σημαντικό στις συνθήκες που βιώνουμε, είναι μια σπάνια αφορμή να προσεγγίσουμε παιδιά με διαφορετικές δεξιότητες και διαφορετικά ενδιαφέρονται και κλίσεις και μιλάει για δεξιότητες και εμπειρίες που αφορούν όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα από τον προσανατολισμό που μπορεί να έχουν στις σπουδές τους.

* Ο Βαγγέλης Κραββαρίτης είναι υπεύθυνος εκπαιδευτικών και κοινωνικών προγραμμάτων στο British Council.
Ο Κώστας Καρπούζης είναι διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών του ΕΜΠ και επικεφαλής της σχολής Game Programming στη SAE Athens.
Ο Αντώνης Κάνουρας είναι μηχανικός ρομποτικής κι ιδρυτής του Robotixlab.
Η Αλεξία Αθανασιάδου είναι διπλωματούχος Φυσικός με ειδίκευση στις επιστήμες της εκπαίδευσης και συνεργάτης του RobotixLab.

Ο Κώστας, ο Αντώνης και η Αλεξία είναι «απόφοιτοι» του προγράμματος FameLab για νέους επιστήμονες που διοργανώνει το British Council.