Είναι τα ιδιαίτερα μαθήματα η μόνη λύση για τους αδιόριστους εκπαιδευτικούς;

Το ζήτημα των αδιόριστων εκπαιδευτικών στην Ελλάδα αποτελεί ένα χρόνιο και πολυδιάστατο πρόβλημα, που αντικατοπτρίζει τόσο τις παθογένειες του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος όσο και τις ευρύτερες δυσκολίες της αγοράς εργασίας. Κάθε χρόνο, χιλιάδες πτυχιούχοι παιδαγωγικών και καθηγητικών σχολών αποφοιτούν με την ελπίδα να διδάξουν στο δημόσιο σχολείο, όμως η πραγματικότητα αποδεικνύεται συχνά απογοητευτική. Οι διορισμοί στο Δημόσιο παραμένουν περιορισμένοι, οι προκηρύξεις μέσω ΑΣΕΠ εμφανίζονται αραιά, και οι πίνακες κατάταξης γεμίζουν από χιλιάδες ονόματα που περιμένουν μάταια την ευκαιρία τους.

Το πρόβλημα των αδιόριστων εκπαιδευτικών στην Ελλάδα

Η εκπαίδευση στην Ελλάδα ανέκαθεν αποτελούσε έναν τομέα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος και κοινωνικής σημασίας. Ωστόσο, η υπερπροσφορά πτυχιούχων σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες του κράτους έχει οδηγήσει σε μια σταθερή διόγκωση του αριθμού των αδιόριστων εκπαιδευτικών. Πολλοί νέοι επιλέγουν πανεπιστημιακά τμήματα φιλολογίας, μαθηματικών, φυσικών επιστημών, ξένων γλωσσών ή παιδαγωγικών, με την προσδοκία μιας σταθερής επαγγελματικής αποκατάστασης. Παρά ταύτα, τα τελευταία χρόνια, η αναλογία μεταξύ αποφοίτων και διορισμών είναι απογοητευτική.

Από τη δεκαετία του 2010 και μετά, με την οικονομική κρίση και τους δημοσιονομικούς περιορισμούς, οι προσλήψεις στο Δημόσιο μειώθηκαν δραματικά. Το Υπουργείο Παιδείας στράφηκε κυρίως σε προσλήψεις αναπληρωτών για την κάλυψη των κενών θέσεων, με αποτέλεσμα πολλοί εκπαιδευτικοί να εργάζονται εποχικά, αλλά να μην αποκτούν ποτέ σταθερή θέση. Οι συνθήκες αυτές δημιουργούν αβεβαιότητα, οικονομική αστάθεια και ψυχολογική πίεση σε ανθρώπους που αφιέρωσαν χρόνια σπουδών για να υπηρετήσουν την εκπαίδευση.

Παράλληλα, η συνεχής αναμονή για μόνιμο διορισμό οδηγεί πολλούς εκπαιδευτικούς σε μια επαγγελματική στασιμότητα. Ενώ διαθέτουν υψηλό επίπεδο γνώσεων, παιδαγωγική κατάρτιση και εμπειρία, δεν βρίσκουν σταθερή επαγγελματική διέξοδο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βλέπουμε έναν ολόκληρο κλάδο πτυχιούχων που βρίσκεται στο περιθώριο της αγοράς εργασίας, παρότι η κοινωνία συνεχίζει να έχει ανάγκη από εκπαιδευτικούς.

Υπάρχουν ενέργειες για την επίλυση του προβλήματος;

Τα τελευταία χρόνια, έχουν υπάρξει ορισμένες προσπάθειες από την πολιτεία για τη βελτίωση της κατάστασης, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ουσιαστική λύση. Οι προκηρύξεις μονίμων διορισμών μέσω ΑΣΕΠ, αν και επανήλθαν μετά από πολλά χρόνια παγώματος, αφορούν περιορισμένο αριθμό θέσεων σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες. Επιπλέον, οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες και σύνθετες, ενώ οι αλλαγές στους πίνακες μοριοδότησης και στα κριτήρια πρόσληψης προκαλούν συχνά σύγχυση και αίσθημα αδικίας στους υποψηφίους.

Η εισαγωγή νέων προγραμμάτων κατάρτισης, μεταπτυχιακών σπουδών και επιμορφωτικών σεμιναρίων για εκπαιδευτικούς, παρότι προσφέρει νέες ευκαιρίες επαγγελματικής ανάπτυξης, δεν εγγυάται απαραίτητα επαγγελματική αποκατάσταση. Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί καλούνται να επενδύσουν χρόνο και χρήματα σε επιπλέον σπουδές, χωρίς να γνωρίζουν αν αυτό θα οδηγήσει σε ουσιαστική αλλαγή στην επαγγελματική τους πορεία.

Το Υπουργείο Παιδείας έχει επίσης προχωρήσει σε μέτρα ψηφιοποίησης και εκσυγχρονισμού της εκπαίδευσης, με στόχο την καλύτερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. Ωστόσο, τα μέτρα αυτά εστιάζουν περισσότερο στη βελτίωση της λειτουργίας του εκπαιδευτικού συστήματος και λιγότερο στην άμεση επαγγελματική ένταξη των αδιόριστων εκπαιδευτικών.

Παρά τις μικρές βελτιώσεις, η πραγματικότητα παραμένει η ίδια: οι διαθέσιμες θέσεις είναι πολύ λιγότερες από τον αριθμό των πτυχιούχων που αναζητούν εργασία. Αυτό σημαίνει ότι κάθε χρόνο, χιλιάδες εκπαιδευτικοί μένουν εκτός συστήματος, αναγκασμένοι να βρουν εναλλακτικές λύσεις για να βιοποριστούν.

Ποιες λύσεις βρίσκουν οι αδιόριστοι καθηγητές;

Η προσαρμοστικότητα αποτελεί ίσως το πιο αξιοθαύμαστο χαρακτηριστικό των αδιόριστων εκπαιδευτικών. Παρότι πολλοί αισθάνονται απογοήτευση, δεν σταματούν να αναζητούν τρόπους επαγγελματικής επιβίωσης και δημιουργικής απασχόλησης. Μία από τις πρώτες επιλογές είναι η εργασία ως αναπληρωτές σε δημόσια σχολεία, έστω και με προσωρινές συμβάσεις. Αυτή η λύση, ωστόσο, συχνά συνεπάγεται μετακινήσεις σε απομακρυσμένες περιοχές και αστάθεια, καθώς κάθε χρόνο αλλάζουν σχολείο, πόλη ή ακόμα και νομό.

Άλλοι στρέφονται στην ιδιωτική εκπαίδευση. Τα φροντιστήρια και τα ιδιωτικά σχολεία προσφέρουν ευκαιρίες απασχόλησης, αν και συχνά με χαμηλότερες αποδοχές και χωρίς τη σταθερότητα του δημόσιου τομέα. Παρ’ όλα αυτά, αυτή η επιλογή επιτρέπει στους εκπαιδευτικούς να συνεχίσουν να κάνουν αυτό που αγαπούν: να διδάσκουν.

Ωστόσο, η πιο συχνή και σταθερή διέξοδος για τους αδιόριστους εκπαιδευτικούς παραμένουν τα ιδιαίτερα μαθήματα. Μέσα από αυτή τη δραστηριότητα, πολλοί εκπαιδευτικοί καταφέρνουν όχι μόνο να εξασφαλίσουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα, αλλά και να διατηρήσουν ενεργό τον παιδαγωγικό τους ρόλο.

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, είτε σε οργανωμένες πλατφόρμες είτε σε ανεξάρτητη βάση, έχει ανοίξει νέους δρόμους για τους εκπαιδευτικούς. Η πανδημία επιτάχυνε αυτή τη μετάβαση, καθώς η τηλεκπαίδευση έγινε αναγκαία και αποδεκτή από την κοινωνία. Έτσι, πολλοί καθηγητές άρχισαν να προσφέρουν ιδιαίτερα μαθήματα μέσω διαδικτύου, αποκτώντας μαθητές από όλη την Ελλάδα, αλλά και από το εξωτερικό.

Τα ιδιαίτερα μαθήματα ως βασική λύση

Τα ιδιαίτερα μαθήματα αποτελούν πλέον θεσμό στην ελληνική κοινωνία. Οι γονείς, σε μια προσπάθεια να ενισχύσουν τη μόρφωση των παιδιών τους και να τα βοηθήσουν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του σχολείου και των πανελληνίων εξετάσεων, απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς για ατομική διδασκαλία. Από την άλλη πλευρά, οι αδιόριστοι εκπαιδευτικοί βλέπουν στα ιδιαίτερα μαθήματα μια ρεαλιστική και άμεση επαγγελματική διέξοδο.

Η ζήτηση για ιδιαίτερα μαθήματα είναι σταθερά υψηλή, καθώς το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανταγωνιστικό και εξετασιοκεντρικό. Οι μαθητές χρειάζονται επιπλέον υποστήριξη, και οι γονείς είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν σε αυτό. Έτσι, δημιουργείται ένα παράλληλο εκπαιδευτικό οικοσύστημα, στο οποίο οι αδιόριστοι εκπαιδευτικοί βρίσκουν χώρο να ασκήσουν το επάγγελμά τους με τρόπο άμεσο και προσωπικό.

Τα ιδιαίτερα μαθήματα δεν προσφέρουν μόνο εισόδημα, αλλά και επαγγελματική ικανοποίηση. Ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να δουλέψει με μικρές ομάδες ή ατομικά, να εφαρμόσει τις δικές του μεθόδους και να βλέπει πιο άμεσα την πρόοδο των μαθητών του. Επιπλέον, του προσφέρουν ελευθερία στον καθορισμό του προγράμματος και της αμοιβής του, στοιχεία που συχνά λείπουν από τις δομές της δημόσιας εκπαίδευσης.

Η τεχνολογία έχει διευκολύνει ακόμα περισσότερο αυτή τη δραστηριότητα. Σήμερα, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αξιοποιήσουν διαδικτυακές πλατφόρμες και κοινωνικά δίκτυα για να προωθήσουν τις υπηρεσίες τους και να προσελκύσουν μαθητές. Σε πλατφόρμες που φέρνουν σε επαφή μαθητές και καθηγητές για ιδιαίτερα μαθήματα, οι καθηγητές μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε εκατοντάδες διαθέσιμα μαθήματα, να βρουν μαθητές και να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Η δυνατότητα εξ αποστάσεως διδασκαλίας έχει επίσης επεκτείνει το κοινό τους, καθώς μπορούν να διδάσκουν μαθητές από διαφορετικές πόλεις ή ακόμα και χώρες.

Παρά τα θετικά, η ενασχόληση με τα ιδιαίτερα μαθήματα δεν είναι απαλλαγμένη από προκλήσεις. Οι αμοιβές ποικίλλουν σημαντικά, ενώ η αστάθεια του εισοδήματος και η έλλειψη ασφαλιστικής κάλυψης αποτελούν σημαντικά προβλήματα. Πολλοί εκπαιδευτικοί εργάζονται χωρίς επίσημες συμβάσεις ή αποδείξεις, κάτι που δημιουργεί ανασφάλεια και περιορισμένες προοπτικές για το μέλλον. Παρ’ όλα αυτά, για πολλούς, τα ιδιαίτερα μαθήματα παραμένουν η μόνη ρεαλιστική επιλογή.

Επιπλέον, τα ιδιαίτερα μαθήματα ενισχύουν τη σύνδεση μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή. Η προσωπική επαφή και η εξατομικευμένη διδασκαλία επιτρέπουν στον καθηγητή να προσαρμόζει τη μέθοδο και το ρυθμό στο επίπεδο του μαθητή, βελτιώνοντας σημαντικά τα αποτελέσματα της μάθησης. Αυτή η αμεσότητα κάνει τα ιδιαίτερα μαθήματα όχι μόνο μια οικονομική λύση, αλλά και μια ουσιαστική μορφή εκπαιδευτικής προσφοράς.

Επίλογος

Το φαινόμενο των αδιόριστων εκπαιδευτικών δεν είναι απλώς ένα ζήτημα ανεργίας. Είναι ένα κοινωνικό και πολιτισμικό πρόβλημα που αγγίζει την ίδια την ποιότητα της εκπαίδευσης στη χώρα μας. Οι άνθρωποι που επέλεξαν να αφιερώσουν τη ζωή τους στη διδασκαλία βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα σύστημα που δεν τους προσφέρει την ευκαιρία να αξιοποιήσουν τις γνώσεις και την εμπειρία τους μέσα στο δημόσιο σχολείο.

Οι ενέργειες της πολιτείας, αν και υπάρχουν, δεν επαρκούν για να δώσουν λύση σε ένα τόσο σύνθετο και μακροχρόνιο πρόβλημα. Μέχρι να υπάρξει μια πιο ολοκληρωμένη πολιτική για την απορρόφηση και τη στήριξη των εκπαιδευτικών, τα ιδιαίτερα μαθήματα θα συνεχίσουν να αποτελούν τη βασική διέξοδο για πολλούς από αυτούς. Μέσα από αυτά, διατηρούν ενεργό το παιδαγωγικό τους έργο, συμβάλλουν στη μόρφωση των μαθητών και καταφέρνουν να σταθούν αξιοπρεπώς επαγγελματικά.

Η αλήθεια είναι πως, αν και τα ιδιαίτερα μαθήματα δεν θα έπρεπε να είναι η μοναδική λύση, στην πράξη παραμένουν η πιο σταθερή και αποτελεσματική επιλογή για τους αδιόριστους εκπαιδευτικούς. Μέχρι να αλλάξει ριζικά η εκπαιδευτική πολιτική της χώρας, αυτή η μορφή διδασκαλίας θα συνεχίσει να προσφέρει όχι μόνο οικονομική ανακούφιση αλλά και επαγγελματική ταυτότητα σε έναν μεγάλο αριθμό εκπαιδευτικών που εξακολουθούν να πιστεύουν στη δύναμη της γνώσης και της εκπαίδευσης.