Αρμαντέιλ

Διάβασα τις 1.200 σελίδες του «Αρμαντέιλ» (εκδ. Gutenberg) το Σαββατοκύριακο. Κι ενώ την άλλη ημέρα όλοι μιλούσαν για το συλληφθέντα δημοσιογράφο, εγώ αρνιόμουν να βγω από τον κόσμο του Wilkie Collins.

Στο παρελθόν της κύριας ιστορίας μπαίνουμε μέσω της διήγησης ενός ετοιμοθάνατου. Στις Δυτικές Ινδίες στα μέσα του 16ου αιώνα, ένας νεαρός βρίσκεται κάτοχος της τεράστιας περιουσίας του ξαδέλφου του πατέρα του, που έχει αποκληρώσει το γιο του, με τον όρο να πάρει το όνομά του: Άλαν Αρμαντέιλ. Ο απόκληρος γιος θα εμφανιστεί με πλαστό όνομα, θα γίνει φίλος του, και για να τον εκδικηθεί που του «στέρησε» την περιουσία θα τον δηλητηριάσει ώστε να ασθενήσει για λίγες ημέρες. Εκμεταλλευόμενος αυτό το χρόνο και ιδιοποιούμενος το όνομα του Άλαν θα εμφανιστεί στο σπίτι μιας κοπέλας στη Μαδέρα, την οποία ο πραγματικός Άλαν ερωτεύτηκε από τη φωτογραφία της, μετά από «προξενιό» που ετοίμασε η μητέρα του με τον πατέρα της.

Η κοπέλα θα τον παντρευτεί, εν γνώσει της κομπίνας του, και με τη βοήθεια της καμαριέρας της θα ξεγελάσουν τον πατέρα της για την ταυτότητά του. Όταν ο αληθινός Άλαν ταξιδέψει στη Μαδέρα με σκοπό να ζητήσει το χέρι της, οι σύζυγοι θα διαφύγουν με καράβι. Θα τους κυνηγήσει μπαρκάροντας με ψεύτικο όνομα. Μετά από θύελλα, το καράβι με το ζευγάρι θα ναυαγήσει και έτσι θα βρει την ευκαιρία να σκοτώσει το σφετεριστή του έρωτά του. Ο ετοιμοθάνατος που εξομολογείται είναι ο Άλαν, σε προχωρημένη πια ηλικία, που δίνει ευχή και κατάρα στο γιο του, όταν ενηλικιωθεί και αφού μάθει το παρελθόν του πατέρα του, να αποφύγει με νύχια και με δόντια να βρεθεί σε επαφή με το σχεδόν συνομήλικο γιο του θύματος και της γυναίκας που τον πρόδωσε – στο μοιραίο ταξίδι ήταν ήδη έγκυος. Κάνοντας άλμα στο χρόνο, η ιστορία ξεκινάει το 1851 στην Αγγλία, όταν από διαστροφή της τύχης τα δύο παιδιά, στα είκοσί τους, θα γίνουν κολλητοί, μέχρι να εμφανιστεί στο προσκήνιο η παλιά καμαριέρα, που βοήθησε στην πλαστογραφία…

Μοιάζει με σαπουνόπερα, έτσι δεν είναι; Όμως είναι τόσο γοητευτικά γραμμένη η ιστορία, που δεν μπορείς να αφήσεις το βιβλίο. Επιπλέον, έχουμε και πρωτιές που δεν μπορείς να τις προσπεράσεις. Σαράντα χρόνια πριν ο Φρόιντ μιλήσει για την ερμηνεία των ονείρων, ο Collins την αποπειράται, δίνοντας στους αναγνώστες την ευκαιρία να ερμηνεύσουν το όνειρο ενός από τους δύο βασικούς πρωταγωνιστές με τη «φυσική ή την υπερφυσική θεωρία». Εξαιτίας των βασικών γυναικείων χαρακτήρων, κάποιος θα μπορούσε να τον πει μισογύνη, αφού αυτές απεργάζονται ένα σωρό δολιότητες προκειμένου να βγουν κερδισμένες, σε αντίθεση με τους άνδρες που φαίνονται περισσότερο θύματα και δέσμιοι υψηλών ιδανικών. Όμως, διαβάζοντας πιο προσεχτικά, ανακαλύπτεις και ψήγματα λανθάνοντος φεμινισμού, καθώς οι ηρωίδες του θέλουν να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους σε μια εποχή που οι γυναίκες δεν έχουν κανένα απολύτως δικαίωμα. Ο Collins κάνει υπογείως ακόμα και κριτική στο ταξικό σύστημα της χώρας του και το γελοίο «πρωτόκολλό» τους, αρνούμενος να αποδεχτεί ως τετελεσμένο το διαχωρισμό σε πλούσιους και πληβείους ελέω Θεού, ρίχνοντας συνεχώς τα ζάρια ώστε ποτέ κανείς να μην είναι σίγουρος για την κοινωνική του θέση.

Ωραίο βιβλίο και μη σας τρομάζει καθόλου ο όγκος του. Τρέχει σαν νερό και σ’ αυτό βοηθάει και η εξαιρετική μετάφραση της Σάντυς Παπαϊωάννου.