Αρόδο

Παρουσίαση: Βασίλης Κρεμμυδάς

Πρόκειται για άλμπουμ φωτογραφιών. Η Άνδρος· ένα κοντινό στην Αθήνα νησί· 2 ώρες είναι το ταξίδι – το πολύ. Οι 8 ώρες πριν από 60 χρόνια ήταν ένας καλός χρόνος.

Θα αρχίσω όμως την παρουσίασή μου κάπως ανορθόδοξα: από εκεί που δε γνωρίζω να αρχίζουν οι βιβλιοπαρουσιάσεις· ή μάλλον από εκεί που οι βιβλιοπαρουσιάσεις δεν ασχολούνται καθόλου – περιττό να ξοδέψουμε χαρτί και μελάνι γι’ αυτό.

Εννοώ τη μορφή του βιβλίου· την τυπογραφική του επιμέλεια. Η μορφή έχει και ουσία· στην περίπτωση του «Αρόδο» έχει πολλή. Και εννοώ την επιμέλεια του Γιάννη Μαμάη. Το βιβλίο αυτό είναι ένα κομψοτέχνημα· ένα έργο τέχνης. Κάντε τον κόπο να προσέξετε τον κολοφώνα· κάνετε τον κόπο να κοιτάξετε τους αριθμούς των σελίδων – πρόκειται για κομψότητα των τυπογραφικών στοιχείων δυσεύρετη.

Τα σημερινά βιβλία, οι σημερινοί εκδότες, το μόνο για το οποίο δεν ενδιαφέρονται είναι αυτό· η κομψότητα, η ομορφιά· νομίζουν ότι αυτό δε χρειάζεται στην εμπορικότητα. Πόσο λάθος κάνουν· και πόσο κακή διαπαιδαγώγηση κάνουν στην αισθητική. Ποιος δάσκαλος σήμερα θα έδειχνε ένα βιβλίο ως δείγμα ευαισθησίας και ομορφιάς!

Πάμε στο περιεχόμενο του βιβλίου: πρόκειται για ένα άλμπουμ-ιστορία. Σκέτη ιστορία. Πάνω από 200 φωτογραφίες αποδίδουν ένα ιστορικό όλον που δεν αφορά μόνον την Άνδρο. Είναι η κοινή μοίρα αρκετών νησιών στην αρχή, πολλών αργότερα, όλων στα τελευταία χρόνια του άλμπουμ – πάει έως το 1965.

Λιμάνια της Άνδρου. Αν “μιλήσεις” με το ίδιο λιμάνι στη διαχρονία του, θα σου διηγηθεί τις αλλαγές, τις μεταμορφώσεις που έχει γνωρίσει στα περίπου 45 χρόνια Ιστορίας και ιστορίας του: μεσοπόλεμος, πόλεμος (Β΄ Παγκόσμιος) και μεταπόλεμος. Όλα άλλαξαν· από την οίκηση και τα κτίρια, μέχρι τη μορφή των λιμανιών και τον τύπο των πλοίων· από τον ατμό στο πετρέλαιο· από την άνθηση του επαγγέλματος του βαρκάρη, που έπρεπε να φορτώσει στη βάρκα του επιβάτες, αποσκευές, και εμπορεύματα και να τα πάει “αρόδο”, όπου το πλοίο είχε αγκυροβολήσει.

Δε μπορούσε το πλοίο να πλησιάσει τη στεριά, δεν υπήρχε προκυμαία, δεν υπήρχαν βαθειά νερά. Όταν όλα αυτά έγιναν, ο ρόλος του βαρκάρη είχε επίσης τελειώσει – θα επιστρέψει σε αγροτικές δουλειές, θα δοκιμάσει σε άλλο επάγγελμα· ή θα μείνει στη μιζέρια της ανέχειας; μπορεί όμως και κάποιος να καταλήξει, “με τον τρόπο του” πλοιοκτήτης – αργότερα εφοπλιστής τρανός· λέω μπορεί!

Και ο χρόνος, η διάρκεια του ταξιδιού. Θα μπορούσε να κρατήσει και 24ωρο· ο ικανοποιητικός, αποδοτικός χρόνος ήταν οι 8 ώρες – σήμερα, Ραφήνα-Άνδρος, άντε μιάμιση ωρίτσα! Αυτό δεν είναι αλλαγή, είναι ανατροπή.

Αλλά και οι εικόνες των προσώπων· παλιά, στο άλμπουμ, πρόσωπα μαυρισμένα και σκληρά από τη λαύρα του ήλιου, χαραγμένα και σκληρά από την άλμη της θάλασσας και τη σκληρή δουλειά στο ύπαιθρο για το ψωμί – ένας άλλος κόσμος, αλλιώτικος από το σημερινό, προβάλλει στις εικόνες που με περίσσια ευαισθησία και αγάπη για το νησί του μάζεψε και μας παρουσιάζει ο μαέστρος στη δουλειά του Γιάννης Μαμάης.

Και ένα τελευταίο: διαβάστε τον ωραίο λόγο του Γιάννη Μαμάη στην Εισαγωγή του για τον τόμο (σ. 17-25)

Λιμάνια, Πορθμεία και Βαρκάρηδες της Άνδρου

[Αρχές 20ού αι. έως 1965]

 Επιμέλεια: Γιάννης Μαμάης

 Πρόλογος («Μήτε Στεριά μήτε Θάλασσα»): Δημήτρης Ι. Κυρτάτας

Επίμετρο («Η Άνδρος μια Συνοικία-Νησί…»): Τζελίνα Χαρλαύτη

Παράρτημα («Χρονικά των πλοίων»): Άρης Μπιλάλης

 Αθήνα: Φιλοπρόοδος Όμιλος «Το Γαύριο», 2011

ISBN: 978-960-93-3196-8

300 σελ., πανόδετο 28,5Χ26,8 εκ., τιμή 50 ευρώ