Σελίδες Κατοχής

Ατέλειωτες σκηνές πόνου, δακρύων, απελπισίας και θλίψης έζησε ο ελληνικός λαός στα τριάμισι χρόνια της ναζιστικής σκλαβιάς. Εκτελέσεις, βασανιστήρια, λιμός, ήταν τα «αγαθά» που γνώρισε η χώρα μας κάτω από την μπότα του εθνικοσοσιαλισμού. Μακρύς ο κατάλογος των εκτελεσμένων πατριωτών. Ποταμοί αίματος, εκατόμβες θυμάτων. Κοντεύουν τα 1.500 μόνο στη Θεσσαλονίκη. Εκτελέσεις ομαδικές, ως αντίποινα για πράξεις της αντίστασης, αλλά και μεμονωμένες, για… «ψύλλου πήδημα». Οι Γερμανοί στήνανε συχνά μπλόκα και διενεργούσαν συλλήψεις πολιτών, ώστε να τους έχουν στα χέρια τους και να απαντούν με αντίποινα σε κάθε αντιστασιακή ενέργεια. Και μόνο το άκουσμα των τοπωνυμιών «Ντουντουλάρ», «αεροδρόμιο Σέδες» και, κυρίως, «Παύλος Μελάς», «Επταπύργιο» και «Κόκκινο Σπίτι», ήταν ικανό να προκαλέσει τρόμο στους Θεσσαλονικείς στη διάρκεια της Κατοχής. […] Αυτό που συνέβη στην Αχειροποίητο αρχικά και στην Αγία Σοφία στη συνέχεια, ήταν μοναδικό και ανεπανάληπτο. Την ώρα που τελείωνε η δοξολογία στην Παναγία Αχειροποίητο, ανεβαίνει στον άμβωνα της εκκλησίας ο φοιτητής της ΕΠΟΝ Λάκης Ζαβάκος και εκφωνεί ένα φλογερό λόγο, κλείνοντας την ομιλία του με τους στίχους: «Κι αν πρέπει να πεθάνουμε για την Ελλάδα, θεία είν’ η δάφνη. Μια φορά κανείς πεθαίνει». Από το ναό βγαίνουν ύστερα πρώτες οι φοιτήτριες σε παράταξη, σηκώνοντας ψηλά ένα στεφάνι. Ακολουθούν οι φοιτητές, τα γυμνασιόπαιδα, το εκκλησίασμα ολόκληρο. Όλοι μαζί, συγκροτημένα, κατηφορίζουν προς την εκκλησία της Αγίας Σοφίας στην οποία εκείνη την ώρα τελείωνε η δοξολογία. Το πλήθος από τις δύο εκκλησίες ενώνεται […] και το ανθρώπινο ποτάμι που σχηματίζεται ξεχύνεται στους κεντρικούς δρόμους της Θεσσαλονίκης τραγουδώντας πατριωτικά άσματα και φωνάζοντας συνθήματα κατά των κατακτητών. […]