Μπόρνμαουθ, μια τυπική κωμόπολη της νοτιοκεντρικής Αγγλίας. Βαρετή, ιδαίτερα αν είσαι νέος, και βαθιά συντηρητική. Ένας αποτρόπαιος φόνος, με θύμα μια ανήμπορη ηλικιωμένη, συγκλονίζει την τοπική κοινωνία στις αρχές του ’70. Ο φερόμενος ως δράστης είναι ένας νεαρός με διαπιστωμένα ψυχολογικά προβλήματα. Είναι ο «βολικός» ένοχος που, παρά την έλλειψη επαρκών αποδεικτικών στοιχείων θα καταδικαστεί με κάπως συνοπτικές διαδικασίες και τελικά θα κρεμαστεί στη φυλακή. Περίπου 30 χρόνια μετά, ένας ανθρωπολόγος θα ξανανοίξει το φάκελο της υπόθεσης με τη βοήθεια μιας ντόπιας δημοτικής συμβούλου.
Με μια εργογραφία που περιλαμβάνει σχεδόν μια ντουζίνα από πρωτοκλασάτα μυθιστορήματα («Η ηχώ», «Το φίμωτρο της στρίγγλας», «Ο σκοτεινός θάλαμος», «Εκδίκηση από το παρελθόν», «Οι φόνοι της οδού Λέβεν», «Η κατάρα της αλεπούς» κ.ά.), η 49χρονη Minette Walters θεωρείται μία από τις μεγάλες κυρίες του εγγλέζικου αστυνομικού, στο ίδιο επίπεδο με μια Π. Ντ. Τζέιμς ή μια Ρουθ Ρέντελ. Θα πρέπει μάλιστα να λογιστεί ως μία από τις/τους κατεξοχήν ανανεωτές συγγραφείς της αγγλοσαξονικής σχολής του είδους, καθώς το ζητούμενο στα έργα της υπερβαίνει κατά πολύ το στοιχειώδες ερώτημα «ποιος είναι ο δολοφόνος;». Η Walters ενδιαφέρεται περισσότερο για τους «σκελετούς» που κροταλίζουν στα ενδόμυχα της βρετανικής κοινωνίας. Διόλου τυχαία επιλέγει και στήνει το σκηνικό της στα υποβαθμισμένα προάστια των αγγλικών μεγαλουπόλεων, εκεί όπου ενδημούν η (γηπεδική και μη) βία, ο κάθε φύσης ρατσισμός, η καχυποψία για τη διαφορετικότητα και η καταπιεσμένη σεξουαλικότητα.
Με αριστοτεχνικά στημένους χαρακτήρες και με μια κύρια ιστορία σπασμένη σε αρκετές δευτερεύουσες, οι «Διαταραγμένες ψυχές» κινούνται σε ένα λαβύρινθο χωρίς ευδιάκριτη άκρη, με σασπένς και απανωτές ανατροπές.
«Σήμερα μου έφεραν αυτό εδώ το τετράδιο γεμάτο λευκές σελίδες: για να καταγράψω, λέει, τη ζωή μου! Μάλλον, για να αποδείξω ότι έχω μία, μία διαφορετική από τη ζωή του εξαφανισθέντος κυρίου Στίλερ σας».
Ο άντρας που κρατείται και που δηλώνει σχεδόν με απόγνωση ότι «δεν είναι ο Στίλερ» συνελήφθη στα ελβετικά σύνορα με την κατηγορία ότι συμμετείχε στην υπόθεση κατασκοπίας «Σμιρνόφ», το 1946. Σύμφωνα με τις αρχές πρόκειται για τον από καιρό εξαφανισμένο γλύπτη Ανατόλ Στίλερ, τον φερόμενο ως συνεργό ενός Σοβιετικού πράκτορα που σχεδίαζε τη δολοφονία ενός υψηλά ιστάμενου προσώπου. Σε όλη τη διάρκεια της ανάκρισης, ο κρατούμενος άντρας επιμένει ότι είναι ένας άλλος…
Δημοσιευμένο για πρώτη φορά το 1954, το «Στίλερ» κατέχει πρωτεύουσα θέση στο λογοτεχνικό σώμα του Ελβετού Μαξ Φρις (1911-1991), γνωστού στα ελληνικά χάρη σε έργα του όπως τα “Homo Faber”, «Ας με λένε Γκάντενμπαϊν», «Ανδόρα», «Μακρύ Σαββατοκύριακο στο Λονγκ Άιλαντ», «Ο Μπίντερμαν και οι εμπρηστές» κ.ά. Πολίτης του κόσμου, ο οποίος ταξίδεψε πολύ και έζησε στη Ρώμη, το Βερολίνο, τη Νέα Υόρκη, το Μεξικό και αλλού, δεν σταμάτησε ούτε στιγμή να κριτικάρει την αποστειρωμένη σαν χρυσό κλουβί κοινωνία της πατρίδας του. Μάστορας με τις λέξεις και πραγματικά μοντέρνος ως προς το στιλ, ο Φρις ήξερε να δημιουργεί ήρωες που μένουν αλησμόνητοι, όπως καλή ώρα ο Στίλερ, «πραγματικός» ή «ψεύτικος». Όπως σημείωσε γι’ αυτόν ο Έσσε, «δεν πρόκειται για μυθιστορηματικό ήρωα, αλλά για ένα αληθινό, ζωντανό πρόσωπο που δεν ξεχνάς ποτέ».
Επανέκδοση, με νέα αναθεωρημένη μετάφραση μιας συλλογής με διηγήματα που πρωτοεκδόθηκε στην Ιταλία το 1958 και κατέχει ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα υπόλοιπα έργα του Ιτάλο Καλβίνο. Και τούτο γιατί με αυτές εδώ τις ιστορίες ο Καλβίνο αφενός αρχίζει να απομακρύνεται από τη συνήθη θεματολογία του ιταλικού νεορεαλισμού (ο πόλεμος, η αριστερά, η εργατική τάξη και τα προβλήματά της), αφετέρου εμφανίζει τα στοιχεία που τον καθιέρωσαν συγγραφέα. Όπως σημειώνει κι ο Ανταίος Χρυσοστομίδης στον πρόλογο, «η γραφή του γίνεται ασθματική, ακολουθεί το ρυθμό της αφήγησης, σταματά στις λεπτομέρειες, ξεχνιέται σε μεγάλες περιόδους…».
Οι «Δύσκολοι έρωτες» είναι μια σειρά από σύντομες «περιπέτειες» που αφορούν τύπους της καθημερινότητας. Περιπέτειες όμως χωρίς δράση, εσωτερικές, που αφορούν περισσότερο το μυαλό και το συναισθηματικό κόσμο των ηρώων. Σχεδόν τίποτα δεν εξωτερικεύεται και τα πάντα υπονοούνται. Το συνεκτικό στοιχείο ανάμεσά τους είναι η απώλεια, η έλλειψη επικοινωνίας, η απουσία προσώπων συνήθως αλλά και αντικειμένων.
Ο Καλβίνο στέκεται με συμπάθεια απέναντι στους ήρωές του και συχνά επιστρατεύει το διακριτικό χιούμορ του για να μετριάσει κάπως την τραγικότητα που κρύβουν κάποιες από τις ιστορίες του. Αναλυτικός σε σημείο… υπερβολής, τονίζει μέχρις άκρων και την παραμικρή λεπτομέρεια και «φωτογραφίζει» αυτές τις περιπέτειες με ένα φακό που μεγεθύνει τα πάντα.
«Ο μοναχός και η κόρη του δημίου» Αμπρόουζ Μπηρς, μτφ. Γιώργος Μπλάνας, εκδ. Ηλέκτρα, σελ. 163
Δημοσιογράφος, συγγραφέας ιδιαίτερα δημοφιλής στον καιρό του και βετεράνος του εμφυλίου πολέμου (Βόρειοι vs Νότιοι), ο Αμπρόουζ Μπηρς θεωρείται μία από τις θρυλικότερες μορφές αλλά και ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα της αμερικανικής λογοτεχνίας – κυρίως εξαιτίας της αιφνίδιας εξαφάνισής του το 1913, όταν ταξίδεψε στο Μεξικό για να παρατηρήσει από απόσταση αναπνοής την επανάσταση του Πάντσο Βίγια. Αντικομφορμιστής στην πραγματική του ζωή, έμεινε στην ιστορία κυρίως για το εξίσου αντισυμβατικό «Αλφαβητάρι του διαβόλου» (1911), που διεκδικεί τον τίτλο του πιο κυνικού και καυστικού «λεξικού» που γράφτηκε ποτέ. Πέρα απ’ αυτό, ο Μπηρς είχε εξαιρετικό ταλέντο και στις νουβέλες που φλερτάρουν με το γοτθικό τρόμο και με το μακάβριο, όπως οι «Ιστορίες φαντασμάτων» και οι «Ιστορίες για αραχνιασμένα κτίρια), που επίσης έχουν εκδοθεί από την «Ηλέκτρα». Στο ίδιο μήκος κύματος εκπέμπει και η παρούσα ιστορία, που διαδραματίζεται κατά τον Μεσαίωνα. Μια ομάδα Φραγκισκανών μοναχών φτάνει σε μια μονή, σ’ ένα χωριό των Άλπεων. Στο δρόμο συναντούν τυχαία μια όμορφη κοπέλα, κάτω από το άψυχο κορμί ενός κρεμασμένου. Είναι η κόρη του δήμιου του χωριού. Ο νεαρότερος και φαινομενικά πιο «αθώος» από τους νεοφερμένους μοναχούς θέλγεται από την κοπέλα και της συμπαραστέκεται, ερχόμενος σε σύγκρουση με την τοπική κοινωνία. Κάπως έτσι θα οδηγήσει τα γεγονότα σε μια τραγική κατάληξη.
Η ίδια η υπόθεση φαντάζει απλή, ίσως και απλοϊκή. Είναι όμως ο τρόπος με τον οποίο την αφηγείται ο Μπηρς, που είναι κι εδώ κυνικός ως το κόκαλο και πολύ καυστικός απέναντι στον ψεύτικο καθωσπρεπισμό – που εδώ αντιπροσωπεύεται από τον κλήρο και τους «ευσεβείς» χωρικούς. Φτιάχνει μια ατμόσφαιρα βαριά σαν την καταχνιά, απόκοσμη και απειλητική, όμοια σχεδόν με τις καλύτερες σελίδες του Πόε.
Γεννημένος στο Λονδίνο, μεγαλωμένος στο Γκάλγουεϊ της Ιρλανδίας, μόνιμος κάτοικος Βερολίνου σήμερα και μέλος κάποτε των indie rockers Toasted Heretic, ο Τζούλιαν Γκάουφ τιμήθηκε το 2007 με το Νational Short Story Prize για το πρώτο από τα κεφάλαια που απαρτίζουν τον «Ιούδα».
Ο Ιούδας, περί ου ο λόγος, είναι ένα ορφανό από το Τιπερέρι. Την ημέρα που ενηλικιώνεται, ξεσπά πυρκαγιά στο ορφανοτροφείο στο οποίο ανατράφηκε και ο ίδιος αναγκάζεται να το εγκαταλείψει για πρώτη φορά για να ανακαλύψει τον κόσμο. Αγνοώντας ότι τον ακολουθεί κατά πόδας ένα πλήθος από αγριεμένους Ιρλανδούς, προσβεβλημένους επειδή ο νεαρός προσέβαλε (εν αγνοία του) κάποιο εθνικό σύμβολο,
Αγνός και αδαείς, θα περιπλανηθεί στα άγνωστα γι’ αυτόν «Σόδομα της Δύσης», όπου θα ερωτευθεί την υπάλληλο φαστφουντάδικου Άντζελα.
Εκείνη, για να ενδώσει, απαιτεί από αυτόν πρώτα να αποκτήσει το πρόσωπο του Λεονάρντο Ντι Κάπριο και έπειτα να κερδίσει ένα εκατομμύριο λίρες. Για να ικανοποιήσει τις επιθυμίες της αγαπημένης του, το αγόρι θα μπλεχτεί σε χίλιες δυο απίθανες περιπέτειες, πνιγμένες στην υπερβολή, σαν να πρωταγωνιστούν οι Μόντι Πάιθονς στην «Οδύσσεια» του Τζόις. Ένα ξεκαρδιστικό μυθιστόρημα που διαβάζεται και σαν μια σάτιρα της εποχής της παγκοσμιοποίησης.
