Γιατί να τα διαβάσω;

Οι μηχανόβιοι, ιστορίες πάθους και αλητείας
Έρευνα-Συλλογή: Κώστας Ζαχαρόπουλος, Ηλίας Μπαρμπίκας, εκδ. Καστανιώτης

Γιατί είναι ένα από τα πιο «αληθινά» βιβλία που έχουν εκδοθεί, αφού συγκεντρώνει ιστορίες μηχανόβιων τις οποίες διηγήθηκαν στους 2 «συλλέκτες». Τις περισσότερες ιστορίες τις φυσάει αέρας ελευθερίας, καθώς οι μηχανές διασχίζουν δρόμους της Ελλάδας και είναι χωρισμένες θεματικά: Πάθος, Ηρωισμοί, Τούμπες, Μπάτσοι, Πολυχρωμία, Συνεργεία, Κλοπές, Ταξίδια, Αγώνες, Freak Out. Όσοι έχουν μηχανή –ή τη σκέφτονται– θα το αγαπήσουν.

Το καθετί στην ώρα του…
Valerie Tong Cuong, εκδ. Πόλις
Γιατί οι ήρωες είναι αναγνωρίσιμοι –κι ας είναι Γάλλοι–, γιατί τους νιώθουμε δικούς μας ανθρώπους (καθημερινοί άνθρωποι της πόλης), γιατί η έννοια του χρόνου (όλοι που ζούμε στις πόλεις ξέρουμε την αξία του) κατατρύχει τους ήρωες και διαμορφώνει τη ζωή τους. Γιατί παίζει με το δράμα και την κωμωδία (όπως ζωή) και ενώ έχει τη δομή αγαπημένης, πλην «τραγικής», ταινίας (“Short Cuts”) αποπνέει την αισιοδοξία της «Αμελί».

Γλυκιά αιωνιότητα
George Pelecanos, εκδ. Οξυ
Γιατί, είναι ένα τμήμα της τοιχογραφίας που στήνει ο Πελεκάνος με τα βιβλία του για τη «σκοτεινή» πλευρά της Ουάσινγκτον – εδώ, 1986, με τον ήρωα Ντιμίτρι Καρά να «συνδιαλέγεται» με πρεζέμπορους, ενώ προσπαθεί να σώσει μια φίλη του από τα νύχια τους. Γιατί προσφέρει λύσεις σε σοβαρά θέματα (ναρκωτικά).

Γυμνό γεύμα
Ουίλιαμ Μπάροουζ, εκδ. Τόπος
Γιατί είναι ένα βιβλίο-μύθος που δεν καθόρισε μόνο το στίγμα της αμερικάνικης λογοτεχνίας του ’70, αλλά επηρέασε συγγραφείς, τραγουδιστές, επινόησε το “heavy metal”. Γιατί το κείμενο είναι μεγαλύτερο από αυτό που έχει κυκλοφορήσει στο παρελθόν, με επιπλέον σημειώσεις του συγγραφέα, εναλλακτικά προσχέδια του μυθιστορήματος. Γιατί είναι η απόλυτη περιπέτεια αναζήτησης ναρκωτικών και ομοφυλόφιλου σεξ στη Νέα Υόρκη και στην Ταγγέρη, με αιχμές για το δυτικό τρόπο ζωής.

Χίλιες και μία ημέρες
Francois Pétis de la Croix, εκδ. Κέδρος
Γιατί «παραμυθιάζεσαι» με ανατολίτικες ιστορίες αγάπης, ιρανικής προέλευσης, εφάμιλλης αξίας με το «Χίλιες και μια νύχτες» που απλώς δεν έτυχαν της ίδιας αναγνώρισης. Η διαφορά από τις «Νύχτες»; Εδώ, η παραμάνα της ανδροφοβικής πριγκίπισσας Φαρουκνάζ της διηγείται ιστορίες αγάπης για να της αλλάξει γνώμη.  

Η ανάσα τους πίσω μας
Περιχάν Μαγκνέτ, εκδ. Μελάνι
Γιατί διαβάζεις για πολύ σοβαρές καταστάσεις –μια μητέρα μαζί με τη κόρη της κρύβονται από την αστυνομία σε διάφορες χώρες του κόσμου– χωρίς να αισθάνεσαι στενάχωρα, αφού τις περιπέτειές τους διηγείται η μικρή, στην ηλικία, κόρη. Γιατί θα μπορούσε να είναι μια αληθινή ιστορία –η συγγραφέας έχει διωχθεί από την τουρκική κυβέρνηση–, γιατί έχει ένα αναπάντεχο (αν και απόλυτα λογικό στην εξέλιξη) τέλος.

Βενετία
Jan Morris, εκδ. Πάπυρος
Γιατί διαθέτει τις πληροφορίες που ψάχνει ένας τουρίστας από ένα (διαχρονικό) ταξιδιωτικό οδηγό (χωρίς να είναι οδηγός), γιατί διαθέτει την αξιοπιστία ενός ρεπορτάζ (χωρίς να είναι), γιατί διαθέτει τις αρετές ενός μυθιστορήματος (δεν είναι). Τότε τι είναι; Η βιωματική εικόνα ενός ταξιδιώτη για την πόλη-μύθο –πόσες άραγε πόλεις αναφέρονται ως η Βενετία (του Βορρά, της Ασίας; κ.λπ.)–, που όλοι θέλουμε να πάμε.

Σκέψου έναν αριθμό
John Verdon, εκδ. Διόπτρα
Γιατί έχει μια διαολεμένα πρωτότυπη αστυνομική ιστορία και δεν υπάρχει τίποτα πιο γοητευτικό από το να παρακολουθείς το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι, μεταξύ ενός δολοφόνου και του «κυνηγού» του – με τον πρώτο να στέλνει μηνύματα και γρίφους επιταχύνοντας τους ρυθμούς. Γιατί έχει όλα τα φόντα να γίνει μια κινηματογραφική ταινία, που σημαίνει γρήγορη δράση και κοφτό… μοντάζ, άρα θα θέλεις να λες «εγώ το έχω διαβάσει».  

Η γη των θαυμάτων
Μπάρρυ Άνσγουορθ, εκδ. Πατάκη
Γιατί εκτός του ότι έχει πολύ σασπένς –Μεσοποταμία, 1914, μέλη αρχαιολογικής αποστολής μπλέκουν με «πλαστούς» αρχαιολόγους που ψάχνουν πετρέλαιο για Δυτικές χώρες–, μαθαίνεις για αληθινά γεγονότα που καθόρισαν τη μοίρα μιας χώρας (δες Ιράκ) και το αντίκτυπό τους ακόμη μετράει, ενώ στη θέση μερικών ηρώων, με μια μικρή αναγωγή, μπορούν άνετα να μπουν σημερινά πολιτικά (και όχι μόνο) πρόσωπα.

Πόσο επίκαιρη είναι η αθηναϊκή δημοκρατία σήμερα;
Jaqueline De Romilly, εκδ. Ερμής
Γιατί ειδικά αυτή την περίοδο πρέπει να βρίσκουμε λόγους για να αισθανόμαστε πιο περήφανοι και αισιόδοξοι. Γιατί μέσω των απαντήσεων της ελληνίστριας J.d.R. στις ερωτήσεις ενός νέου (Fabrice Amedeo), έννοιες όπως ελευθερία, ισότητα, βία, Ευρώπη, κόμματα, δημοκρατικές αξίες, γίνονται εύκολα κατανοητές και συνάμα ερεθιστικές – μπορούν ακόμη και να γίνουν επιχειρήματα στη σημερινή εποχή της κρίσης.

Πανωλεθρίαμβος
Κωνσταντίνος Τζούμας, εκδ. Καστανιώτης
Γιατί μ’ αυτό το βιβλίο ο Κ.Τ. κλείνει την αυτοβιογραφική τριλογία του. Γιατί κι εδώ ο λόγος του είναι χειμαρρώδης και χαλαρός, ενώ τελειώνοντάς το έχεις την εντύπωση πώς έφυγες από ένα πάρτι με τη γεύση της σαμπάνιας στον ουρανίσκο. Γιατί παρελαύνουν από τις σελίδες του σκηνοθέτες και ηθοποιοί –που αγαπήσαμε– και τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα του νέου ελληνικού κινηματογράφου (1975-2005), αλλά και πολλές από τις παρέες της Αθήνας – «σαββουπολικοί γαλαξίες».   

Hotel de Dream
Edmund  White, εκδ. Πατάκη
Γιατί είναι σαν να κοιτάς από κλειδαρότρυπα τη ζωή μερικών από τους σημαντικότερους συγγραφείς της αγγλοσαξωνικής λογοτεχνίας (Κόνραντ, Τζέιμς), εξ αντανακλάσεως, αφού πρόκειται για μια μυθιστορηματική βιογραφία του Στίβεν Κρέιν (πρωτοπόρος του ρεαλισμού), αλλά και γιατί είναι σαν να διαβάζεις δύο βιβλία, αφού παράλληλα ο Σ.Κ. γράφει το τελευταίο του αριστούργημα.  

Αναλυτικός κατάλογος των κερατάδων
Charles Fourier, εκδ. Άγρα
Γιατί το… σπορ φοριέται πολύ τον Αύγουστο, οπότε να μην ξέρεις σε ποια από τις παρακάτω κατηγορίες ανήκεις/ανήκει; Κερατάς εκ παραγραφής. Πρώιμος ή πρόωρος. Κερατάς τουρλού. Εμβρόντητος κερατάς. Αποστάτης ή αυτόμολος κερατάς κ.λπ. –όλοι με τις επεξηγήσεις των τίτλων τους, φυσικά. (Τα σχέδια είναι του Τάσου Παυλόπουλου.)

Τόκυο
Mo Hayder, εκδ. ΚΟΑΝ
Γιατί «φωτίζει» τη σκοτεινή πλευρά της ιαπωνικής πρωτεύουσας με τα μέλη της Yakusa να έχουν τον πρώτο λόγο, καθώς η Αγγλίδα Γκρέη προσπαθώντας να βρει άκρη με ένα φριχτό βασανιστήριο από το παρελθόν, αναγκάζεται να γίνει συνοδός σε νυχτερινό κλαμπ. Γιατί είναι ένα γνήσιο θρίλερ που αποδεικνύει πως τελικά στην Ιαπωνία ακόμα και η παρανομία έχει ρίζες στο παρελθόν.

Αγγελική - Βασιλικές γιορτές
Ανν Γκολόν, εκδ. Ωκεανίδα
Γιατί είναι η συνέχεια (αν τους έχεις διαβάσει) των τόμων «Μαρκησία των αγγέλων» και «Γάμος στην Τουλούζη» (και αν δεν τα έχεις διαβάσει δεν είναι αργά να τα ξεκινήσεις). Γιατί είναι σαν να παρακολουθείς ένα τυπωμένο σίριαλ με έρωτες, αλλά το 17ο αιώνα. Γιατί μπορεί να το έχει διαβάσει και η μαμά σου παλιά. Γιατί υπάρχει συνέχεια και μετά απ’ αυτόν τον τόμο.

Το κορίτσι του τατουάζ/ Το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά/ Το κορίτσι στη φωλιά της σφήγκας
Στιγκ Λάρσον, εκδ. Ψυχογιός
Γιατί αυτή η τριλογία έγινε παγκόσμιο best seller ως ένα γνήσιο, καλογραμμένο ψυχολογικό θρίλερ, που θίγει σοβαρά θέματα για την παγκοσμιοποιημένη κοινωνία: οικονομικές απάτες, πολιτικές ίνρτιγκες, κατασκοπεία, αλλά και ρατσισμός, σεξουαλική βία, τράφικινγκ… Γιατί έχουν τρομερό ενδιαφέρον οι δύο ήρωες και σε κάθε βιβλίο εξελίσσονται συνεχώς – άρα και μεγαλύτερη αγωνία γι’ αυτούς. Γιατί ακόμα κι αν είδαμε τις ταινίες, δεν πλησιάζουν στο ελάχιστο τη σκέψη του συγγραφέα. Γιατί αισθανόμαστε μια (αναίτια ίσως) παρηγοριά όταν διαβάζουμε πως ακόμα και η σουηδική κοινωνία δεν είναι τόσο άψογη.  

Ποιος θυμάται τον Αλφόνς
Κώστας Ακρίβος, εκδ. Μεταίχμιο
Γιατί πρόκειται για μια αληθινή ιστορία ειπωμένη από ένα συγγραφέα που αναζητά τα ίχνη του Αλφόνς Χοχάουζερ, ενός Αυστριακού που κατέληξε το 1926 στο Πήλιο, όπου έμεινε το υπόλοιπο της ζωής του. Γιατί παρελαύνουν μύθοι σαν την Γκρέτα Γκάρμπο, γιατί το όνομα του Αλφόνς μπλέχτηκε με μια δολοφονία τουρίστριας, αρχαιοκαπηλία και Ναζί. Αλήθεια ή ψέματα;  

Η όψη του σκότους
Μάικλ Γκρεγκόριο, εκδ. Ελληνικά Γράμματα
Γιατί έχει μεγάλο ενδιαφέρον το μπλέξιμο της ιστορικής αναπαράστασης (1808, Βαλτικές χώρες υπό την κατοχή των Γάλλων του Ναπολέοντα) με την αστυνομική ίντριγκα (δολοφονούνται κοπέλες που μαζεύουν κεχριμπάρι). Γιατί εμμέσως βρίσκονται σε αντιπαράθεση φιλοσοφικές ιδέες (Καντ) και επιστημονικές ανακαλύψεις (Λαμάρκ) με θρησκευτικά πιστεύω (καθολικοί vs πιετιστές – παρακλάδι του προτεσταντισμού).  

Ο κόσμος της κυρίας Όλιβ
Elizabeth Strout, εκδ. Άγκυρα
Γιατί ένα βραβείο Pulitzer είναι ένα μεγάλο βραβείο, γιατί είναι ένα καλογραμμένο best seller, γιατί είναι μια χορταστική φέτα αληθινής ζωής με πολλούς καθημερινούς χαρακτήρες (στο Κρόσμπι του Μέιν) που δίνουν ευκαιρία ν’ αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας, συνειδητοποιώντας την αξία του μικρού σε σχέση με το μεγάλο – η Όλιβ Κρέιτζ κλαίει για τις αλλαγές στην πατρίδα της μέχρι που συνειδητοποιεί τι συμβαίνει στους κοντινούς της.

Ένα ποίημα για το… καλοκαίρι

Πλοία πλοιάρια και μετρό

Κατάλευκο πλοίο της γραμμής

κότερο και κρουαζιερόπλοιο

πάνω σ’ ένα φόντο σκούρο γκρίζο

να κι ένα φέρι με στόμα ανοιχτό

Έτοιμο να καταπιεί ή να ξεράσει

αυτοκίνητα ΙΧ και φορτηγά

και να που τώρα μια βραχνή

σειρήνα αναγγέλλει αναχώρηση

Ένα μοναχικό πανί αλάργα

κι ένα καραβόσκαρο λευκό που

μάλιστα πλησιάζει ολοταχώς

στο μαύρο στόμιο του Υπόγειου

Γιατί άραγες βιάζεται να πιάσει

μώλο και στεριά και προκυμαία

μα δεν είναι μέσα δυστυχώς

ούτε ο Ιούλιος Βερν ούτε ο Οδυσσέας

Γκραντ με τα παιδιά του κι ας 

καμώνεται τον νοσταλγικό ρετρό

του περασμένου αιώνα – πως ανήκε 

στο art nouveau και πριν ακόμη

απ’ το Παρισινό Μετρό

(Νυδρί, 27 Μαΐου 2005) 

Του Νάνου Βαλαωρίτη από τη συλλογή ποιημάτων «Άνθη του θερμοκηπίου» (εκδ. Απόπειρα)

Σκίτσο: Ο σκιτσογράφος Αλέξης Κυριτσόπουλος σ’ ένα µικρό βιβλιαράκι που χωράει στην παλάµη, µε τίτλο «Σ’ ΑΓ» δηµιουργεί ένα µικρό ανθρωπάκι που παίζει µε τα γράµµατα της φράσης «Σ’ αγαπώ» (εκδ. Αρµός). Γιατί, λοιπόν, σ’ αγαπώ...