Το Zatopek και η νέα μόδα των βιβλιοπωλείων-cafe-bar-resto

Παρασκευή βράδυ ημέρα εγκαινίων, κόσμος πολύς στα τραπεζάκια στον πεζόδρομο δίπλα στο πάρκο Ιλισού στην Καλλιθέα, μουσική, ευχές για μακροημέρευση, μαργαρίτες και πίτσες, ατμόσφαιρα γιορτής, κι όσο ωραία κι αν είναι έξω, μπαίνεις μέσα και δεν θέλεις να βγεις. Όπου και να κοιτάξεις, από τις πολυθρόνες και τα τραπέζια, μέχρι τους τίτλους των βιβλίων στα ράφια, όλα όμορφα και στη θέση τους.

Τετάρτη μεσημέρι, έχουμε έρθει να μάθουμε την ιστορία του καφέ-βιβλιοπωλείου με το παράξενο όνομα Zatopek. Καθόμαστε στο τραπέζι με τον Δημήτρη, θα έρθει και η Εύη, και όσο ξεκινάμε την κουβέντα επιμένουν να δοκιμάσουμε το σάντουιτς με μορταδέλα Δράμας, κατσικίσιο τυρί Γαλλίας, τσάτνεϊ ντομάτας και μία δροσιστική μπουκιά με δυόσμο, μαϊντανό, ντοματίνια στο φούρνο και γούστερσος.

Συζητάμε για τα σόσιαλ μίντια και πώς μαθαίνουμε να ζούμε στις φούσκες μας σαν αυτός να είναι ο κόσμος, αλλά και πόσο πολύτιμοι είναι οι φίλοι στο Facebook μια που μέσω αυτών μαθαίνεις για ωραία, καινούργια πράγματα. Ήμουν ένα από τα περίπου 250 αιτήματα φιλίας που μου λέει ότι έλαβε μετά τα εγκαίνια, «πολλοί φίλοι που ήρθαν έκαναν αναρτήσεις, μετά κοινοποιήθηκε και από ανθρώπους που δεν ήξερα, έψαχνα να βρω ποιοι έκαναν share να τους ευχαριστήσω, με συγκίνησε όλη αυτή η υποδοχή...».

Zatopek. Η νέα τάση, βιβλιοπωλεία που προσφέρουν καφέ, σνακ, ποτό

Δεν είναι μόνο ότι είναι τόσο όμορφος ο χώρος που αξίζει έτσι κι αλλιώς την προσοχή μας, έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον και αυτή η ιδέα που φέρνει, ότι πας σε ένα μέρος για καφέ ή ποτό, για να τσιμπήσεις κάτι (και μάλιστα γκουρμέ!), και μαζί για να διαβάσεις, να χαζέψεις ή να αγοράσεις βιβλία. Όπως μου λέει ο Δημήτρης «υπάρχουν μερικά ακόμα καφέ-βιβλιοπωλεία στην Αθήνα, το αγαπημένο Little Tree στο Κουκάκι (απ' όπου και οι ίδιοι ξεκίνησαν), τα δραστήρια Free Thinking Zone στο Κολωνάκι και Booktalks στο Φάληρο, το πανέμορφο Kafka στην Αλεξανδρούπολη, αλλά σαν κόνσεπτ δεν είναι ακόμα πολύ συνηθισμένο στην Ελλάδα».

Οι άνθρωποι έρχονται για να πάρουν βιβλία ή για να πιούν καφέ;
Έρχονται να πιοyν καφέ ή ποτό το βράδυ, και μπορεί να αγοράσουν ή απλώς να χαζέψουν τους τίτλους και να διαβάσουν τα οπισθόφυλλα, να περιηγηθούν στα ράφια. «Σε τέτοιου είδους χώρους το βιβλίο απομακρύνεται κάπως από το αυστηρό πλαίσιο του αμιγούς βιβλιοπωλείου –παρότι όλοι μας περάσαμε άπειρες ώρες στο υπόγειο του Βιβλιοπωλείου της Εστίας ή στην Πολιτεία στραβολαιμιάζοντας, είναι κι αυτή μία σχεδόν κατανυκτική αναζήτηση–, ωστόσο εδώ τα βιβλία αποκτούν μια εξωστρέφεια, συνδυάζονται με χαρούμενα πράγματα». 

Τα βιβλία κομμάτι της ζωής, ανάμεσα σε φίλους και παρέες. «Είναι πολύ ωραίο να βλέπεις να πιάνουν κουβέντα θαμώνες από διαφορετικά τραπέζια, ή να σηκώνονται, ας πούμε, δύο από μια παρέα για να χαζέψουν τα βιβλία, ίσως αγοράσουν κάτι ή και όχι, κουβεντιάζοντας για τίτλους και συγγραφείς, και μετά να συνεχίζουν το κρασί τους». Άσε που με ένα βιβλίο ανά χείρας, σε ένα καφέ-μπαρ, δημιουργείται η ευκαιρία για γνωριμίες/φλερτ (!), σχολιάζουμε γελώντας. Εξάλλου, ο χώρος είναι φιλικός και για ανθρώπους που προτιμούν τη μοναξιά τους, έναν ήσυχο καφέ συνοδεία κάποιου από τα βιβλία που θα βρουν στα ράφια. «Πολλοί το κάνουν», λέει η Εύη. «Στο Little Tree είχαμε κόσμο που ερχόταν και διάβαζε προσεχτικά και τέλειωνε το βιβλίο πίνοντας κάτι - δεν πειράζει, κι αυτό μας δίνει χαρά, αν δεν έχει τη δυνατότητα αγοράς ας το διαβάσει εκεί, αρκεί να αντιμετωπίσει το αντίτυπο με σεβασμό. Κάποιος, θυμάμαι, διάβασε τα άπαντα του Γκανά σε δύο καφέδες!» 

Μέσα, σε ένα τραπέζι, μια κοπέλα με το λάπτοπ της. «Σε λίγο θα αρχίσουν να έρχονται φοιτητές που κάνουν εργασίες, μεταπτυχιακά, διαβάζουν ή κάνουν τη δουλειά τους. Υπάρχει μια ησυχία που το επιτρέπει, η μουσική φροντίζουμε να είναι απαλή, θέλουμε το ήρεμο κλίμα να μεταφέρεται και από τους ανθρώπους που εργάζονται εδώ». 

Μια ευκαιρία που γεννήθηκε από την κρίση

Πες μας, Δημήτρη, για το Little Tree. «Κάποιος στο φμπ έφραψε πως με το Zatopek κάναμε το επόμενο βήμα, και μου άρεσε. Το ξεκινήσαμε πριν από 6 χρόνια με τρία φιλικά ζευγάρια, είναι κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση. Ο ίδιος χώρος, προηγουμένως, στέγαζε τις εκδόσεις Little Tree». Η ιστορία που μας διηγείται είναι μια ιστορία της πόλης και των ανθρώπων της στα χρόνια της κρίσης. Ο Δημήτρης εργάστηκε ως επιμελητής εκδόσεων, συγγραφέας Travel Guides και εκδότης των τουριστικών εκδόσεων Little Tree, μία προσπάθεια που, παρά την επιτυχία της σε πωλήσεις, έληξε άδοξα μετά τις διαδοχικές πτωχεύσεις μεγάλων αλυσίδων του χώρου. «Τότε ήρθε η ιδέα να το μετατρέψουμε, με μερικούς φίλους, σε καφέ-βιβλιοπωλείο». 

Το Little Tree ήταν μία από τις ευκαιρίες που γεννήθηκαν μέσα στην κρίση. Σήμερα, στο εξωτερικό ανοίγουν όλο και περισσότερα βιβλιοπωλεία-καφέ, είναι μία σχετικά νέα τάση. Σχολιάζουμε ότι σχετίζεται και με την επέλαση της εικόνας, μέσω Pinterest ή και Instagram, όταν άρχισε να δημιουργείται ένα ολόκληρο αισθητικό σύμπαν από βιβλιοθήκες και πολυθρόνες δίπλα σε ουίσκι και καφέδες που συνδύαζε τα βιβλία με μια comfort αίσθηση. 

H νέα τάση στα βιβλιοπωλεία θέλει εξωστρέφεια και σχέση με τον βιβλιοπώλη

O Δημήτρης ανοίγει τη συζήτηση λέγοντας ότι υπάρχει μια γενικότερη τάση στο εξωτερικό περιορισμού των τεράστιων αλυσίδων και ανόδου των ανεξάρτητων βιβλιοπωλείων. Εδώ η τάση αυτή δεν έχει φανεί ακόμα σε όλη της την έκταση, ωστόσο παρατηρείται και στην Ελλάδα, με ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία εξαιρετικής ποιότητας και αισθητικής, που αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά του βιβλίου. «Ενδεικτικό της νέας αυτής τάσης είναι και η εξαγορά των αλυσίδων Waterstones της Βρετανίας και Barnes & Noble της Αμερικής από μεγάλη επενδυτική εταιρεία, που σχεδιάζει τη μετατροπή των βιβλιοπωλείων τους από τις τεράστιες βιβλιοθήκες των δεκάδων χιλιάδων τίτλων σε μικρότερους χώρους, στη λογική της εκδοτικής πρότασης, της ανάπτυξης σχέσης με τους βιβλιοπώλες, της χαλαρότητας που μπορεί να προσφέρει ένα ζεστό ρόφημα ή ένα σνακ ανάμεσα στα ράφια. Ίσως η επιτυχία του e-shopping καθιστά τα μεγάλα βιβλιοπωλεία λιγότερο απαραίτητα, με τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής πολλοί δυστυχώς θα προτιμήσουν να παραγγείλουν τα βιβλία τους από μία βόλτα στο βιβλιοπωλείο».

Το βιβλίο πρέπει, λοιπόν, να γίνει πιο ελκυστικό. Αυτό σημαίνει την επαναδημιουργία μιας σχέσης με τον βιβλιοπώλη, οι περισσότεροι χρειαζόμαστε καθοδήγηση, η περιέργεια δεν φτάνει. «Η προσωπική επαφή με τον βιβλιοπώλη θεωρείται ως ο πιο σημαντικός παράγοντας για την άνοδο των ανεξάρτητων βιβλιοπωλείων», λέει ο Δημήτρης. «Και έχουμε τέτοια μικρά βιβλιοπωλεία στις γειτονιές της Αθήνας που επιτρέπουν αυτή τη σχέση, όπως για παράδειγμα η Κουκκίδα στη Νέα Σμύρνη, το Λεμόνι στο Θησείο, οι Πλειάδες και το Λεξικοπωλείο στο Παγκράτι, ο Σπόρος στην Κηφισιά, το Επί Λέξει και ο Ναυτίλος και πολλά άλλα, και φυσικά η Πολιτεία, το πληρέστερο ανεξάρτητο βιβλιοπωλείο. Σε αυτούς τους χώρους εργάζονται άνθρωποι που αγαπούν το βιβλίο και το ξέρουν, που μπορείς να τους πεις αν σου άρεσε αυτό που σου πρότειναν ή να τους ρωτήσεις τι άλλο να διαβάσεις και πουγνωρίζουντις προτιμήσεις σου». Να και κάτι αισιόδοξο, μέσα από το χάος των κοινωνικών δικτύων και το απρόσωπο που μας περιβάλλει, μοιάζει να δημιουργείται εκ νέου η ανάγκη για επαφή και σχέση.

Σκανδιναβικές πολυθρόνες και προσωπική εργασία

Δεν γίνεται να μη μιλήσουμε για το ντιζάιν και τα έπιπλα του Zatopek –το ένα πιο όμορφο από το άλλο– που σε κάνουν να νιώθεις σαν στο σπίτι σου, ή σαν σε ένα ωραίο σπίτι, και όλως παραδόξως η συζήτηση προκύπτει από την ερώτηση: Οι δυσκολίες ποιες είναι; «Οι δυσκολίες είναι οικονομικές. Αν δεν έχεις αρκετά χρήματα είσαι αποκλεισμένος από τον τραπεζικό δανεισμό, οπότε πρέπει να βρεις κεφάλαια από το πουθενά, άρα γίνονται όλα με πολλή πίεση και άγχος, και με άπειρη προσωπική εργασία, σχεδόν αποκλειστικά, για να συμπιεστεί το κόστος».

Να μια ακόμα ωραία ιστορία. Ο Δημήτρης και η Εύη παρήγγειλαν τα υλικά και έστησαν τις βιβλιοθήκες, χρειάστηκε να γκρεμίσουν, να τρίψουν, να βάψουν και να βερνικώσουν, έκαναν τα βασικά υδραυλικά και ηλεκτρολογικά. Δεν μπορείς παρά να σκεφτείς πως είναι δύο πάρα πολύ ικανοί άνθρωποι. «Δεν γινόταν ωστόσο αλλιώς, ό,τι δεν ξέραμε χρειάστηκε να το μελετήσουμε στο Youtube, how to build... a bar, ατελείωτες ώρες προσωπικής εργασίας. Οπότε ό,τι μερεμέτια χρειάζεστε... αυτό είναι το plan b!» λέει ο Δημήτρης και γελάμε. Μετά από μήνες ελάχιστου ύπνου, «είμαστε πολύ χαρούμενοι, βγήκε ακριβώς όπως το θέλαμε και το είχαμε φανταστεί».

Και τα έπιπλα; Αυτές οι τέλειες σκανδιναβικές πολυθρόνες που χαζεύαμε το βράδυ των εγκαινίων; «Έχω ένα πάθος με τους παλιατζήδες και τα παζάρια από μικρός, έχω ήδη δύο αποθήκες γεμάτες κάδρα, λαμπατέρ, πολυθρόνες, χρησιμοποιήσαμε κάποια από αυτά, αγοράσαμε κι άλλα. Κάτι που μπορεί να στοιχίζει 200 ευρώ σε μία αντικερί μπορεί να το βρεις σε ένα παζάρι 10 ευρώ, μετά χρειάζεται τρίψιμο, βερνίκια... Τα τραπεζάκια τα πήραμε μεταχειρισμένα, τους αλλάξαμε καπάκια και χρώμα στη βάση, κάθε τι που βλέπεις χρειάστηκε πολλή δουλειά. Όσο για τα σκανδιναβικά, που λες, μου αρέσουν πολύ, έχουμε 3-4 κομμάτια, danish design έπιπλα που βρίσκεις πανάκριβα στο ebay, μας στοίχισαν ελάχιστα και αρκετή εργασία». Kαι ο τεράστιος, επιβλητικός φίκος άμστελ που δεσπόζει στο χώρο; «Πάντα ήθελα να έχω ένα δέντρο μέσα στο μαγαζί. Τον ήθελα οπωσδήποτε, είναι το πιο ακριβό από τα της διακόσμησης».

Zatopek: Κάτι πολύ νόστιμο να φας και τα καλύτερα κοκτέιλ της περιοχής! 

Το σάντουιτς που τρώμε όσο μιλάμε είναι φα-ντα-στι-κό, όπως και το Zatopek Breeze, ένα δροσιστικό απεριτίφ που μας προσφέρει ο Άγγελος Ταλεντζάκης ο οποίος κάθεται μαζί μας λίγο στο τραπέζι. Ο Άγγελος, μας λέει ο Δημήτρης, είναι σημαντική προσθήκη, έχει δουλέψει πολλά χρόνια στο χώρο της εστίασης, έχει σπουδάσει μόδα και φωτογραφία, αλλά επίσης αγαπάει πολύ αυτό που κάνει, για 11 χρόνια ζούσε και εργαζόταν στο Λονδίνο. «Είναι φίλος, έχει ενθουσιαστεί με το κόνσεπτ, και με τον Άγγελο στο μπαρ θα έχουμε σίγουρα τα καλύτερα ποτά και κοκτέιλ στην περιοχή, ενώ ο ίδιος έχει πάντα κάποιες ιδέες για τα πιάτα που τα απογειώνουν».

Στον κατάλογό τους έχουν 3-4 είδη σάντουιτς, μία τάρτα λαχανικών, πίτσες, μία σαλάτα, ποικιλία τυριών, όλα με υλικά από επιλεγμένους παραγωγούς, ένα εξαιρετικό ψωμί - λαδόψωμο ωρίμανσης με προζύμι, και επίσης κρουασάν, κέικ, μηλόπιτα για τον καφέ, γλυκά ημέρας. Σχεδιάζουν κυριακάτικο brunch, ίσως με κάποιο live, και στο μέλλον θέλουν να προσθέσουν και ένα δυο πιάτα ημέρας. Έχουν μεγαλόπνοα σχέδια, όλα όσα σκέφτονται αρχίζουν και τελειώνουν στον ενθουσιασμό και την αγάπη τους για αυτό που κάνουν.

Καλορίζικο, καλές δουλειές, τη Δευτέρα είστε κλειστά;

Δεν είπαμε για το όνομα! «Ο Ζatopek ήταν ένας Τσεχοσλοβάκος μαραθωνοδρόμος που έτρεχε από το ’48 έως το 50κάτι, πολύ ενδιαφέρουσα προσωπικότητα. Το χαρακτηριστικό του ήταν ότι έτρεχε πολύ άτσαλα, νόμιζες ότι θα πέσει, στους Ολυμπιακούς του 1952 πήρε τρία χρυσά στα 5, 10 χιλιόμετρα και στον Μαραθώνιο τρέχοντας με αυτό τον ετοιμόρροπο τρόπο του». Όσο μιλάμε κόσμος περνάει και τους απευθύνεται, κάποιοι μπαίνουν να δουν τον χώρο, «τι όμορφο! καλές δουλειές!», «καλορίζικο, τη Δευτέρα κλείνετε;». Προς το παρόν!

Θα μπορούσε να είναι πολύ ωραίο και χωρίς τα βιβλία, όμως ο Δημήτρης και η Εύη δεν ήθελαν να κάνουν ένα μπαρ-καφέ. Η προσδοκία τους είναι ο χαρακτήρας του βιβλιοπωλείου να είναι πιο έντονος, και για να γίνει αυτό δεν αρκεί να πουλάνε βιβλία στα ράφια, σκοπεύουν να το συνοδεύουν με μια βιβλιοφιλική εξωστρέφεια που θα φέρει και τον κόσμο. «Θα κάνουμε παρουσιάσεις βιβλίων, θα φέρνουμε συγγραφείς και εκδόσεις που αγαπάμε, ανθρώπους του χώρου, θα γίνονται συζητήσεις, δρώμενα, και ήδη συζητάμε για μουσικά live από τον Οκτώβριο».

Ο Δημήτρης πρέπει να φύγει, σε μία ώρα πιάνει απογευματινή βάρδια, κι όταν τους λέω «έχετε φτιάξει ένα χώρο με αγάπη και αυτό το εισπράττει αυτός που έρχεται, νιώθει οικεία και ζεστά από την πρώτη στιγμή» με ευχαριστούν με την ίδια ευγένεια και ειλικρίνεια που νιώθεις παντού γύρω. Όσο για μένα, προτού φύγω μπαίνω λίγο μέσα και κάθομαι σε ένα από τα τραπέζια, το μυαλό μου τρέχει στις πιο κρύες μέρες και νύχτες που έρχονται, τι ωραία που θα είναι να βλέπεις από τα μεγάλα παράθυρα έξω τα δέντρα, να ακούς αυτή την ωραία μουσική και με μια ωραία παρέα ή και μόνος/η να ξεφυλλίζεις ένα βιβλίο πίνοντας ένα ζεστό ρόφημα.

Ακούγεται ινσταγκράμαμπολ, ακόμα πιο πολύ, όμως, παρηγορητικό. 

Zatopek, Π. Τσαλδάρη 209, Καλλιθέα