Βιβλιο

Μικρή ιστορία της Γερμανίας: «Πώς οι Γερμανοί έγιναν οι Γερμανοί»

Ο James Hawes αφηγείται την «κατασκευή» των Γερμανών και της Ευρώπης από το 58 π.Χ. και τις περιπέτειές τους μέχρι σήμερα

Νατάσσα Καρυστινού
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Παρουσίαση του νέου βιβλίου του James Hawes με τίτλο «Μικρή ιστορία της Γερμανίας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη

Σήμερα η Γερμανία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και μία από τις σημαντικότερες βιομηχανικές και ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Αλλά το 500 π.Χ. ήταν ένα νεφέλωμα από βάρβαρες φυλές. Όπως γράφει ο James Hawes, καθηγητής στην Οξφόρδη και ειδικός στη γερμανική ιστορία, τον Μάρτιο του 60 π.Χ. το κύριο θέμα της συζήτησης στη Ρώμη ήταν «τι θα κάνουμε με τους βαρβάρους». Τα γερμανικά φύλα είχαν φτάσει στις Άλπεις και ζητούσαν άσυλο επειδή βορειότερα μαίνονταν οι πόλεμοι.

Μαθαίνουμε για τους αρχαίους Γερμανούς από τον Ιούλιο Καίσαρα και τον Σενέκα - οι ίδιοι δεν ονόμαζαν τον εαυτό τους «Γερμανό», Γερμανούς τους βάφτισαν οι Ρωμαίοι. Το βιβλίο «Μικρή ιστορία της Γερμανίας» μας καθοδηγεί στους δρόμους αυτής της πολυπρόσωπης και πολυφυλετικής ιστορίας που κατέληξε σε μια ένωση, σε μια ενιαία ταυτότητα, μέσα από διάσπαρτα μονοπάτια, από πολέμους (που έμοιαζαν εμφύλιοι), από κατακτήσεις και λεηλασίες. Πώς η «έρημη γη» των βαρβάρων έγινε μέρος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας; Πώς έβλεπαν άραγε οι πολιτισμένοι Ρωμαίοι του 1ου μ.Χ. τους απολίτιστους Γερμανούς; Τι μεσολάβησε από την εποχή του Τάκιτου μέχρι τις αρχές του 10ου αιώνα, όταν τα γερμανικά εδάφη έπαιζαν πια κεντρικό ρόλο στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία; Ποια ήταν η σχέση των Φράγκων και των Γερμανών στη διάρκεια του Μεσαίωνα;

Ο Hawes καλύπτει τα κενά μας στην ευρωπαϊκή ιστορία και συμπληρώνει τις απλοϊκές μας γνώσεις για τον ευρωπαϊκό μεσαίωνα κατά τον οποίον ιδρύθηκε, τρόπον τινά, η ενωμένη Ευρώπη. Διατρέχοντας την ιστορία μέχρι τον 16ο αιώνα, όταν οι βόρειες περιοχές της Γερμανίας έγιναν το κέντρο της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης, μαθαίνουμε πώς διαμορφώθηκε η γερμανική γλώσσα και τα γερμανικά σύνορα - η υπόθεση μοιάζει με το Game of Thrones. Kαθώς η αφήγηση προχωρά στον χρόνο, οι περισσότεροι Έλληνες αναγνώστες νιώθουν κάποια οικειότητα: Γκαίτε, γαλλογερμανικές συγκρούσεις, Πρωσία, εργατικές επαναστάσεις του 1848-49, δημιουργία εθνικού κράτους. Αλλά ο Hawes επιμένει σε όσα δεν ξέρουμε: στο πώς οι Τεύτονες ιππότες έγιναν Πρώσοι, στο πώς δημιουργήθηκε η Χάνσα ως ένωση εμπορικών πόλεων, στα αίτια και στις συνέπειες του Τριακονταετούς Πολέμου. Το ύφος είναι προσιτό κι από τα βιβλίο δεν λείπει το κουτσομπολιό -η ανθρώπινη ιστορία είναι το χρονικό των ανθρώπινων ατελειών- όπως δεν φαίνεται να λείπει και τίποτα άλλο: όλα τα γεγονότα είναι εδώ κι όλα τα πρόσωπα που τα προκάλεσαν.

Ιδιαίτερη σπουδαιότητα έχει η ιστορία της Γερμανίας ως ένα αφήγημα συνάντησης πληθυσμών που κάποτε τους χώριζε ένα ποτάμι, ο Ρήνος, ή τους ένωναν οι πεδιάδες: Κέλτες, Σλάβοι κι όσοι βαφτίστηκαν Γερμανοί συναντήθηκαν με τους Φράγκους. Ύστερα τους χώρισε η θρησκεία, τους ένωσαν πάλι οι κατακτητικοί πόλεμοι (ο Ναπολέοντας) για να τους ξαναχωρίσει ο μεγαλοϊδεατισμός και οι ανταγωνισμοί. Η «Μικρή ιστορία της Γερμανίας» απαντά όχι μόνο στο ερώτημα «Πώς οι Γερμανοί έγιναν οι Γερμανοί» αλλά πώς κατάφεραν, στην πορεία της ιστορίας, να περάσουν ξανά και ξανά από τη φρίκη στον θρίαμβο, από το σκοτάδι στο φως.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση Ανδρέα Παππά. Στην ίδια σειρά με τις «μικρές ιστορίες» κυκλοφορεί το μπεστ-σέλερ «Μικρή ιστορία του κόσμου» του E.H. Gombrich και το «Πολιτική: μια μικρή ιστορία» του David Runciman.