Πρωτοπόρος στην ιστορία της εκπαίδευσης και ακούραστος δάσκαλος μέχρι το τέλος της ζωής του, ο Αλέξης Δημαράς άλλαξε με τα βιβλία του την οπτική προσέγγισης των θεμάτων του εκπαιδευτικού παρελθόντος στην Ελλάδα και κατέγραψε με λόγια και εικόνες τις σημαντικότερες στιγμές της πορείας της ελληνικής εκπαίδευσης. Η συμβολή του στη μελέτη της ιστορίας της εκπαίδευσης και στον εκσυγχρονισμό της υπήρξε πολύτιμη.
Ο Αλέξης Δημαράς, γιος του ιστορικού της λογοτεχνίας Κ. Θ. Δημαρά, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1932. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Λονδίνο. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας της Σχολής Μωραΐτη και διετέλεσε πρόεδρος του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας Ελλάδας. Ήταν Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και για το έργο του στην Ιστορία της Εκπαίδευσης τιμήθηκε με τον τίτλο του Επίτιμου Διδάκτορα από τα Πανεπιστήμια Αθηνών και Πατρών.
Το 2011 τιμήθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση για πρώτη φορά στην Ελλάδα με τον ανώτατο τίτλο τιμής του Ταξιάρχη (Commandeur) του Τάγματος του Ακαδημαϊκού Φοίνικα. Σημαντικότερα έργα του είναι οι τόμοι "Νεοελληνική εκπαίδευση. Η μεταρρύθμιση που δεν έγινε"(Εστία), "Το εθνικό απολυτήριο" (Ερμής), "Σχολή Μωραΐτη 1936-2006: Ξεφυλλίζοντας 70 χρόνια παιδείας" (Σχολή Μωραΐτη). Δημοσίευσε πλήθος μελετών και άρθρων σε πολλούς συλλογικούς τόμους και περιοδικά, ενώ το 2008 εξέδωσε το ιστορικό βιβλίο-λεύκωμα "Από το κοντύλι στον υπολογιστή" (Μεταίχμιο). Στις εκδόσεις Μεταίχμιο ετοίμαζε να εκδώσει ακόμα ένα βιβλίο του με τίτλο "Ιστορία της Νεοελληνικής Εκπαίδευσης: Το ανακοπτόμενο άλμα. Τάσεις και αντιστάσεις στην ελληνική εκπαίδευση 1821-2000".
Η Βάσω Βασιλού-Παπαγεωργίου, που συνεργάστηκε μαζί του στη συγγραφή και στην έκδοση του βιβλίου-λευκώματος "Από το κοντύλι στον υπολογιστή, 1830-2000: Εκατόν εβδομήντα χρόνια ελληνική εκπαίδευση με λόγια και εικόνες", σημειώνει:
«Οραματιστής και ακούραστος υπηρέτης της εκπαίδευσης, με στόχο μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που την επεδίωκε μέχρι το τέλος, πότε από θέσεις ευθύνης και πότε με τον βαθύ στοχασμό του, τη μοναδική ερευνητική του αφοσίωση και το συγγραφικό του έργο. Τα δέκα χρόνια στενής συνεργασίας μαζί του για να οπτικοποιήσουμε “Τη μεταρρύθμιση που δεν έγινε” -που αποτυπώθηκε στο βιβλίο Από το κοντύλι στον υπολογιστή-, αλλά και οι ατελείωτες ώρες συζητήσεων φανέρωναν έναν άνθρωπο με βαθιά πολιτική και δημοκρατική σκέψη που πίστευε στην κοινωνική πρόοδο μέσα από την εκπαίδευση, στις δυνατότητες της νέας γενιάς και στη δύναμη της νέας τεχνολογίας που την είχε κάνει πολύτιμο εργαλείο του. Οι εκδόσεις Μεταίχμιο κι εγώ προσωπικά χάσαμε έναν πολύτιμο φίλο και συνεργάτη που είχε πολλά ακόμα να μας διδάξει, έναν αληθινό δάσκαλο».
Όταν έχεις παιδιά στην εφηβεία, διαβάζεις άρθρα και βιβλία σχετικά με τον πόνο σου με την ελπίδα ότι θα σε βοηθήσουν… και όταν βρίσκεις κάτι πραγματικά βοηθητικό, το συστήνεις
Αν το βιβλίο είναι πράγματι κάτι ιερό, δεν αφορά μονάχα κάποιου είδους ιερατείο: αφορά τους πάντες, αφορά το «πλήρωμα», και (πρέπει να) μιλά τη γλώσσα του
15°
