Ας μιλήσουμε για καλή ελληνική λογοτεχνία. Και ας μιλήσουμε για μια λέξη ξεχασμένη, αλλά σημαντική για την παράδοσή μας. Η σκανταλόπετρα είναι ένα κομμάτι μάρμαρο ή γρανίτη, με στρογγυλεμένες γωνίες και υδροδυναμικό σχήμα, βάρους από 8-14 κιλά, το οποίο χρησιμοποιούσαν οι σφουγγαράδες από την αρχαιότητα ως βοηθητικό εργαλείο στις καταδύσεις τους. Στη μια της άκρη υπάρχει μια τρύπα στην οποία είναι δεμένο ένα μακρύ σχοινί που ξετυλίγεται από τη βάρκα κατά την κατάδυση. Ο γυμνός δύτης στη διάρκεια της κατάδυσης χρησιμοποιούσε τη σκανταλόπετρα ως βάρος για να καταδύεται γρήγορα και ως πηδάλιο για να αλλάζει κατεύθυνση και να ρυθμίζει τον ρυθμό κατάδυσης. Όταν έφτανε στο βυθό ελευθέρωνε τα χέρια του για να μαζέψει τα σφουγγάρια και μετά έδινε σήμα στο βοηθό πάνω στη βάρκα, με το σκοινί που ήταν δεμένο στην σκανταλόπετρα, για να τον τραβήξει. (Πηγή για τον ορισμό: άρθρο του Ν. Τρικοίλη στο blog divemag.)
Σκανταλόπετρα όμως είναι και το αριστουργηματικό νέο μυθιστόρημα του Σωτήρη Σαμπάνη, που αξίζει να τραβήξει την προσοχή σας:
Ύστερα από σαράντα χρόνια μετανάστευσης, η ανάγκη επιστροφής του Μιχάλη Νέζη στην πατρίδα για να δώσει μόσχευμα στον αδελφό του γίνεται πρόκληση ζωής. Ένα ιδιότυπο ταξίδι που τον υπερβαίνει ξεκινά από την πρώτη κιόλας στιγμή που πατάει το πόδι του στην πατρίδα. Ένα ταξίδι μέσα από το οποίο ο ήρωας ξεδιπλώνει τα μυστικά που τον κυνηγούν για χρόνια και ψάχνει απαντήσεις που θα φωτίσουν τις σκοτεινές πλευρές τους.
Εγκλωβισμένος στις αναμνήσεις, βιώνει ξανά τα παιδικά του χρόνια και τα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή του. Ο αιφνίδιος θάνατος του πατέρα του, η απόφαση της μητέρας του να τον στείλει στην Αθήνα για βιοπορισμό, η ένταξή του σε μια θετή οικογένεια, η αντίστροφη μέτρηση για την καταστροφή, η μετανάστευσή του... ζωντανεύουν ξανά στις γωνιές της μνήμης και σαν φλεγόμενες εικόνες ανασύρονται μέσα από μια διαδρομή επίπονη, ονειρική και απρόβλεπτη.
Η επιστροφή του γίνεται ένα επικίνδυνο παιχνίδι. Παίρνει τη διάσταση της καθολικής αναμέτρησης με τον μεγάλο αντίπαλο... τον εαυτό του, αλλά και την αλήθεια του. Παρελθόν, παρόν και μέλλον γίνονται ένα. Όσο η αλήθεια του κορυφώνεται, τόσο τον φέρνει πιο κοντά στο πεπρωμένο του. Η αγάπη είναι το μόνο μπράτσο από το οποίο μπορεί να κρατηθεί για να κλείσει κάθε λογαριασμό με το παρελθόν, ακόμη κι αν χρειαστεί να φορέσει για τελευταία φορά τα μεταλλικά παπούτσια του πατέρα του.
Όπως στην επικίνδυνη ζωή των δυτών η σκανταλόπετρα παίρνει πολλές έννοιες, έτσι και στα χέρια του Σωτήρη Σαμπάνη γίνεται ένα ευρηματικό, αφηγηματικό εργαλείο. Ο συγγραφέας μάς προκαλεί να βυθιστούμε σε μια ιστορία με συναίσθημα και αγωνία, και μαζί με τον κεντρικό ήρωα Μιχάλη Νέζη να τολμήσουμε να ψηλαφίσουμε τα σημάδια απ’ τις πληγές του παρελθόντος. Εκτός από την αψεγάδιαστη γραφή και το υποδειγματικό στήσιμο της πλοκής, ο συγγραφέας θέτει θεμελιώδη υπαρξιακά ζητήματα, που θα σας απασχολήσουν για πολύ περισσότερο χρόνο από όσο χρειαστείτε για να φτάσετε στην τελευταία σελίδα. Και όπως και με την αληθινή σκανταλόπετρα των σφουγγαράδων, το μυθιστόρημα του Σωτήρη Σαμπάνη θα σας οδηγήσει σε μια σειρά από ανεκτίμητους θησαυρούς.
13°
Ύστερα από σαράντα χρόνια μετανάστευσης, η ανάγκη επιστροφής του Μιχάλη Νέζη στην πατρίδα για να δώσει μόσχευμα στον αδελφό του γίνεται πρόκληση ζωής. Ένα ιδιότυπο ταξίδι που τον υπερβαίνει ξεκινά από την πρώτη κιόλας στιγμή που πατάει το πόδι του στην πατρίδα. Ένα ταξίδι μέσα από το οποίο ο ήρωας ξεδιπλώνει τα μυστικά που τον κυνηγούν για χρόνια και ψάχνει απαντήσεις που θα φωτίσουν τις σκοτεινές πλευρές τους.
