Το νέο Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο του Καΐρου: Ιστορία, αισθητική, δέος και θαυμασμός

Το Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο στο Κάιρο μπορεί να το δει κανείς ως μια κολοσσιαία και μοναδική χαραμάδα προς έναν από τους παλαιότερους πολιτισμούς της Μεσογείου και του κόσμου. Η γεωγραφική του διάσταση δεν είναι αδιάφορη. Είναι ο χώρος στον οποίο αναπτύχθηκε και ο δικός μας πολιτισμός, η ιστορία μας, η όλη μας διαδρομή από τη Νεολιθική Εποχή στον Κυκλαδικό Πολιτισμό και μετά.

Έχοντας κατά νου τα ελληνικά επιτεύγματα, τα αιγυπτιακά και άλλα δημιουργήματα της ευρύτερης περιοχής, αναπόφευκτα προσπαθείς να βρεις, έστω αχνά, κάποιο νήμα που να συνδέει τα σημεία αιχμής του μεσογειακού πολιτισμού με τα χνάρια της σκέψης πολλών σημαντικών προσώπων (βλ. Μπροντέλ...).

Αυτή η προσπάθεια σύνδεσης του αιγυπτιακού με τον ελληνικό πολιτισμό σφραγίζεται από έναν κρίσιμο συμβολισμό στο ίδιο το μουσείο. Στον περιβάλλοντα χώρο του, όμως αρκετά πριν φτάσεις στην κεντρική του είσοδο, σε υποδέχεται ένα είδος τετράπλευρου περιπτέρου –από μαύρο γυαλιστερό πέτρωμα (βασάλτη;)– που έχει χαραγμένη σε όλες του τις πλευρές τη λέξη «Αίγυπτος» σε όλες τις γλώσσες του κόσμου. Όμως στην κεντρική προμετωπίδα, με διακριτή μορφή και πάνω απ’ όλες τις άλλες γραφές, η λέξη αυτή είναι γραμμένη σε τρεις γλώσσες: στο κέντρο στα αιγυπτιακά, αριστερά στα λατινικά και δεξιά στα ελληνικά. Εκεί, αρχίζεις να βλέπεις τη σημασία των χιλιόχρονων δεσμών μεταξύ των δύο πολιτισμών και την αναγνώριση της σχέσης αυτής από τους απόμακρους απογόνους όσων ζούσαν στην περιοχή κατά την Αρχαιότητα.

Το μουσείο στην εξωτερική όψη, στην είσοδο, στους χώρους υποδοχής, σε κάθε σημείο δεν σ’ αφήνει να πάρεις ανάσα. Το μάτι πηγαίνει αριστερά δεξιά, πάνω κάτω, μέσα έξω. Για την ώρα λειτουργούν 12 από τις 24 μεγάλες πτέρυγες, ενώ οι υπόλοιπες, κυρίως με τα ανυπέρβλητα ευρήματα που συνδέονται με τον Τουταγχαμών, αναμένεται να λειτουργήσουν στους επόμενους μήνες, μέχρι το φθινόπωρο (με προβλεπόμενα επίσημα εγκαίνια τον Ιούλιο του 2025).

Σε ένα τέτοιο κείμενο δεν χωράει μια επιστημονική παρουσίαση, για την οποία άλλωστε θα ήμουν απολύτως ακατάλληλος. Αυτό που κυριαρχεί είναι η αισθητική και μορφολογική πλευρά των εκθεμάτων των ίδιων, ο τρόπος παρουσίασής τους και οι συνδυασμοί που ακολουθήθηκαν, το παιχνίδι του φωτός, των χρωμάτων των εκθεμάτων, των σχεδίων που παρατίθενται, του ανάγλυφου που τους έχουν δώσει, τα συναισθήματα και τα ερεθίσματα που ξυπνάνε μέσα σου, αν έχεις, βέβαια, την υπομονή να τα δεις. Πρέπει κανείς να επιτρέψει στον εαυτό του να διαλογιστεί, έστω και για λίγο, με τα σχήματα, την έκφραση και το βλέμμα των προσώπων που βλέπει, τις κινήσεις των χεριών και της κεφαλής, τις ιεροτελεστίες που αναπαριστάνονται, τα χαράγματα με τα σκάφη, τους κωπηλάτες, τα ιστία και τα κουπιά τους στον Νείλο, την εικόνα μιας αινιγματικής κουκουβάγιας, τα επιβλητικά ολόσωμα αγάλματα ή τις φαραωνικές κεφαλές, ένα ζωγραφισμένο ημίγυμνο ζευγάρι που χορεύει χιλιάδες χρόνια πριν, να ονειρευτεί την εποχή που κατασκευάστηκαν, ποιον ίσως αφορούσαν, ποιοι τα κατασκεύασαν και με τι εργαλεία και γνώσεις. Κυρίως, να προσανατολίσει τον ψυχισμό του ώστε όχι απλώς να τα έχει κοιτάξει, αλλά να επιδιώξει να του αφήσουν ισχυρά ή και αδύναμα χνάρια, που όμως θα κουβαλάει στη συνέχεια, και θα αναβιώνουν σε ειδικές ευκαιρίες.

Η μεγάλη διαφορά με άλλα μουσεία σε πολλές χώρες είναι ότι, σε έναν τόσο εκτεταμένο χώρο εκτίθενται, με ιδιαίτερη ευαισθησία, αντικείμενα ενός και μόνο πολιτισμού, που απλώνεται σε χιλιετηρίδες και συνδέθηκε με τα περισσότερα κέντρα ανάπτυξης της ανθρώπινης δημιουργικότητας, πριν φτάσουμε σε πιο πρόσφατες πολιτισμικές, πνευματικές και ιστορικές εξελίξεις.