Στάθης Καλογερόπουλος: Ο διευθυντής του Athens Film Office μιλάει για το έργο του γραφείου & τις διεθνείς οπτικοακουστικές παραγωγές στην Αθήνα και την Ελλάδα
Για αρκετά χρόνια, οι μεγάλες διεθνείς οπτικοακουστικές παραγωγές που πραγματοποιούνταν στην Ελλάδα ήταν λίγες και σποραδικές («Το μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι», «Το aπέραντο γαλάζιο», «Τα δύο πρόσωπα του Ιανουαρίου», «Mamma Mia», «Πριν τα μεσάνυχτα», «Δευτέρα» κ.ά.). Αυτό οφείλονταν στην απουσία φορολογικών κινήτρων καθώς και στην έλλειψη κατάλληλης νοοτροπίας από μέρους μας που θα προσέλκυε ξένα κινηματογραφικά στούντιο προκειμένου να επιλέξουν τη χώρα για την παραγωγή ταινιών και τηλεοπτικών σειρών.
Σήμερα όμως αυτό έχει αλλάξει και η Ελλάδα έχει ενταχθεί για τα καλά στον χάρτη των χωρών που αποτελούν πόλο έλξης για τα γυρίσματα διεθνών πρότζεκτ. Πολλοί παραγωγοί, σκηνοθέτες, κινηματογραφιστές επιθυμούν να αξιοποιήσουν τις φυσικές της ομορφιές για τη δουλειά τους. Η δραστική αυτή αλλαγή είχε αφετηρία τη θέσπιση επενδυτικών κινήτρων, όπως το cash rebate (επιστροφή του 40% των επιλέξιμων δαπανών παραγωγής) και tax relief (φορολογική απαλλαγή 30% για παραγωγές που γίνονται στην Ελλάδα). Παράλληλα και σε σημαντικό βαθμό, το νέο τοπίο βασίστηκε στο γεγονός ότι τα υπουργεία Πολιτισμού, Τουρισμού και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, καθώς και όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, συνεργάζονται πλέον συντονισμένα προς τον κοινό σκοπό: να γίνει η χώρα ένα μεγάλο κινηματογραφικό πλατό. Σε αυτή την προσπάθεια σπουδαίο ρόλο έπαιξε και η δημιουργία του Γραφείου Εξυπηρέτησης Κινηματογραφικών Παραγωγών της Αθήνας (Athens Film Office) που δημιουργήθηκε από τον Δήμο Αθηναίων τον Μάρτιο του 2020.
Στην Ελλάδα έχουν ήδη γυριστεί παραγωγές με αστέρες της παγκόσμιας βιομηχανίας ψυχαγωγίας. Όπως το τηλεοπτικό κατασκοπικό θρίλερ «Τεχεράνη» για την Apple TV στην Αθήνα, η κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος της Έλενα Φεράντε «Η χαμένη κόρη» σε σκηνοθεσία της Μάγκι Τζίλενχαλ με τους Ολίβια Κόλμαν, Ντακότα Τζόνσον και Πολ Μεσκάλ στις Σπέτσες, το «Τρίγωνο της θλίψης» του Ρούμπεν Έστλουντ στην Εύβοια, οι «Θυγατέρες» της Νάνα Νόιλ στην Αμοργό. Αυτές τις μέρες και μέχρι το τέλος Ιουνίου 2021, η Αθήνα φιλοξενεί το συνεργείο της πλατφόρμας Disney Plus που σε συνεργασία με την ελληνική Faliro House Productions γυρίζουν το «Greek Freak», ταινία που βασίζεται στη ζωή του Γιάννη Αντετοκούνμπο, και την ταινία γαλλικής παραγωγής «13/11». Όμως τους επόμενους μήνες αναμένουμε κι άλλα κινηματογραφικά και τηλεοπτικά πρότζεκτ υψηλών προδιαγραφών, όπως το σίκουελ της ταινίας «Στα μαχαίρια» του Ράιαν Τζόνσον με τους Ντάνιελ Κρεγκ, Τζέιμι Λι Κέρτις κ.ά., η ταινία «Μελλοντικά εγκλήματα» του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ με τους Βίγκο Μόρτενσεν, Λεά Σεϊντού, η σειρά δράσης «Jack Ryan» με τον Τζον Κραζίνσκι και πολύ πιθανόν αργότερα και τη Νία Βαρντάλος με το «Γάμος αλά Ελληνικά 3».
Ο διευθυντής του Athens Film Office, Στάθης Καλογερόπουλος
Για τις διεθνείς παραγωγές που ήρθαν και έρχονται και τα οφέλη τους στην οικονομία και τον πολιτισμό της Ελλάδας μιλήσαμε με τον διευθυντή του Γραφείου Εξυπηρέτησης Κινηματογραφικών Παραγωγών, Στάθη Καλογερόπουλο.
Πώς δημιουργήθηκε το Athens Film Office και ποιος είναι ο στόχος του;
Το Γραφείο Εξυπηρέτησης Κινηματογραφικών Παραγωγών αποτελεί συνέχεια μιας πρωτοβουλίας που είχε παρθεί από τον πρώην περιφερειάρχη στην περιφέρεια Στερεάς όπου δημιουργήθηκε το πρώτο film office στην Ελλάδα. Με το που ανέλαβε δήμαρχος, συνέχισε εκείνη την πρωτοβουλία προσαρμόζοντάς τη βέβαια στο Δήμο Αθηναίων. Δεν ήταν κάτι που μας ήρθε ξαφνικά, υπήρχε σχετική εμπειρία από την προηγούμενη θητεία του.
Ο στόχος είναι πολλαπλός. Καταρχάς είναι η εξυπηρέτηση και ο συντονισμός των υπηρεσιών που εμπλέκονται σε μια παραγωγή, κάτι που δεν συνέβαινε πριν. Ουσιαστικά αυτό που αναλαμβάνουμε είναι να μιλάμε με τις εταιρείες παραγωγής, να καταλαβαίνουμε ποιες είναι οι ανάγκες και να συντονίζουμε όσο μπορούμε και τους υπόλοιπους δημόσιους φορείς –δημοτική αστυνομία, καθαρισμό και οι υπηρεσίες που έχει ο δήμος– ώστε να μπορεί να κυλήσει ομαλά μια παραγωγή. Δεν αρκεί δηλαδή να εκδοθεί μια άδεια, αλλά να προσεχθεί και η λειτουργεία των υπηρεσιών που πρέπει να παρέχει μια πόλη σε μια παραγωγή.
Αυτή η πρωτοβουλία εντάσσεται σε μια γενικότερη στρατηγική του Δήμου μετά την πανδημία, να ξαναγίνει η Αθήνα αυτό που πήγε να γίνει λίγο πριν ενσκήψει ο κορωνοϊός. Ουσιαστικά ένα restart. Αυτό πλαισιώνεται από μια σειρά από πρωτοβουλίες, που αφορούν προφανώς σε παρεμβάσεις στα πολεοδομικά θέματα αλλά και στον πολιτισμό με τη στήριξη, τη δωρεάν παροχή χώρων του Δήμου, για να γίνουν παραστάσεις, την οικονομική στήριξη των καλλιτεχνών. Δηλαδή ένα μπουκέτο το οποίο ξεδιπλώνει μια στρατηγική όπου ο Δήμος Αθηναίων θα παίξει πιο ενεργό ρόλο σε αυτό που λέμε δημιουργική βιομηχανία.
Ο κλάδος του εγχώριου κινηματογράφου βίωσε μεγάλες δυσκολίες τα τελευταία χρόνια και πλήγηκε σημαντικά από την πανδημία. Ποια είναι η συμβολή του AthensFilmOffice στη βελτίωση της κατάστασης και ποιες ακριβώς οι υπηρεσίες που προσφέρει προς αυτή την κατεύθυνση;
Η αλήθεια είναι ότι τον τελευταίο καιρό λόγω της μεγάλης εισροής ξένων κινηματογραφικών παραγωγών, η ελληνική παραγωγή έχει ατονήσει. Εμείς βοηθάμε, καταρχάς μηδενίζοντας σχεδόν τα τιμολόγια των υπηρεσιών στις ελληνικές ταινίες, στην ελληνική παραγωγή, ειδικά αυτές που έχουν πάρει την έγκριση από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (ΕΚΚ) με το οποίο έχουμε υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας. Κατόπιν, θέλουμε να ενισχύσουμε την ανάπτυξη σεναρίων και στο πλαίσιο αυτό θα ανακοινωθεί σύντομα μια πρωτοβουλία από το Athens Film Office και το ΕΚΚ ώστε να γραφτούν σενάρια που να μπορούν να γυριστούν, αξιοποιώντας τα location της χώρας.
Από τη σειρά «Τεχεράνη» και την ταινία «Greek Freak» μέχρι την επερχόμενη ταινία του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ θα γυριστούν κι άλλες διεθνείς παραγωγές τους επόμενους μήνες. Μπορείτε να μας μιλήσετε για τις ταινίες που έχουν γυριστεί και τις παραγωγές που περιμένουμε στην Αθήνα και την Ελλάδα γενικότερα;
Πέρυσι κάναμε το διαφημιστικό των αναψυκτικών Perrier, πιο πριν την πρώτη σεζόν της «Τεχεράνης», φέτος έχουμε τη δεύτερη σεζόν που ξεκινάει γυρίσματα τον Ιούλιο, γυρίζεται ήδη το «Greek Freak» που είναι παραγωγή της Disney κι επίσης το «13/11» μια ταινία γαλλικής παραγωγής για την τρομοκρατική επίθεση στο Μπατακλάν που γυρίστηκε αυτές τις ημέρες. Στη συνέχεια θα έχουμε την ταινία του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ «Μελλοντικά εγκλήματα» και μετά τη σειρά «Jack Ryan». Αυτά είναι όσα μπορούμε να ανακοινώσουμε. Μέχρι τον Νοέμβριο, η Αθήνα θα είναι ένα απέραντο πλατό. Δεν υποτιμώ όμως και μικρότερες ξένες παραγωγές με μικρότερο budget που παλιότερα τις βλέπαμε με το κιάλι και οι οποίες πλαισιώνουν όλη αυτή τη δραστηριότητα και ουσιαστικά τρέχουν παράλληλα με τις μεγάλες παραγωγές. Εκτιμώ ότι μέχρι το τέλος του φθινοπώρου θα έχουμε γύρω στις 10-15 παραγωγές μεγάλου και μικρού προϋπολογισμού, ήδη μέσα στον Μάιο εξυπηρετούμε 6, μαζί με τις μεγάλες. Στην υπόλοιπη Ελλάδα, συνεργαζόμαστε με τους κατά τόπους φορείς που εμπλέκονται γιατί πολλές ταινίες που θα γυριστούν στην Αθήνα, χρειάζεται και locations στα υπόλοιπα μέρη της χώρας. Οπότε δεν βλέπουμε την Αθήνα σαν έναν τόπο που λειτουργεί μόνος του, αλλά από εδώ εξυπηρετείται η παραγωγή και στην υπόλοιπη χώρα.
Πού οφείλονταν ότι μέχρι πριν λίγα χρόνια υπήρχε μόνο μικρός αριθμός ξένων παραγωγών στη χώρα μας; Τι άλλαξε και πώς βοήθησαν οι ρυθμίσεις του cash rebate και του tax relief στην «έκρηξη» ενδιαφέροντος για παραγωγές στην Ελλάδα;
Όσο και να φανεί περίεργο, σε πρώτη φάση βοήθησε η κρίση, γιατί περιόρισε πάρα πολύ τη χρηματοδότηση στην εγχώρια παραγωγή με αποτέλεσμα αρκετές παραγωγές να στραφούν στη διεθνή αγορά, προσπαθώντας να προσελκύσουν ξένες παραγωγές. Όταν νομοθετήθηκε το cash rebate, ειδικά τώρα με την αύξησή του και την αρκετά γενναιόδωρη προσέγγισή του, το ενδιαφέρον έχει αυξηθεί πάρα πολύ.
Για να πετύχει ωστόσο αυτό, πρέπει να υπάρχει ένας καλός συνδυασμός των κινήτρων προφανώς αλλά και μιας επαγγελματικά σωστής και με συνέπεια εξυπηρέτησης των παραγωγών που έρχονται. Είναι ένα στοίχημα που πρέπει να το κερδίσουμε ώστε να βάλουμε τις βάσεις για τα επόμενα χρόνια. Φυσικά θα πρέπει να το εκμεταλλευτούμε για να αναπτύξουμε την εγχώρια παραγωγή. Δεν αρκεί να γίνουμε μόνο «σερβιτόροι» των ξένων, πρέπει αυτή η ευκαιρία να αξιοποιηθεί ώστε οι ελληνικές εταιρείες παραγωγής να δυναμώσουν, να μπορούν να ανταγωνιστούν τις ξένες και να βλέπουμε σειρές στις πλατφόρμες ελληνικής παραγωγής. Να μην καταναλώνουμε απλά περιεχόμενο από άλλες χώρες.
Πώς συνάπτεται μια συμφωνία για γυρίσματα μιας ταινίας στην Ελλάδα; Και πόσο έχει απλοποιηθεί αυτή η διαδικασία σήμερα;
Όσο πιο μεγάλη είναι μια παραγωγή, τόσο πιο περίπλοκη είναι η διαδικασία συμφωνίας. Δεν είναι πιο απλή, το ζω αυτή τη στιγμή. Ωστόσο υπάρχει πλέον η τεχνογνωσία και για τις ελληνικές εταιρείες παραγωγής και προφανώς από τα ξένα στούντιο ή τις ανεξάρτητες παραγωγές που έρχονται στην Ελλάδα. Το βασικό θέμα είναι η αξιοπιστία της χώρας σε σχέση με το πώς αντιμετωπίζαμε τις παραγωγές, που είχε τρωθεί τα προηγούμενα χρόνια. Τώρα αρχίζει ξανά και ανακάμπτει κι ελπίζω σύντομα να βρεθούμε σε ένα επίπεδο τέτοιο ώστε και να μπορούν να εξυπηρετηθούν περισσότερες ταυτόχρονα ταινίες, να δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίας και να προκύψουν περισσότερα έσοδα για τη χώρα.
Υπήρξαν περιπτώσεις απόρριψης αιτημάτων;
Παλαιότερα, υπήρχαν δυσλειτουργίες όσον αφορά την ανταπόκριση σε ένα αίτημα. Δηλαδή, υπήρχε ένα διαφορετικό κλίμα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), δεν υπήρχαν άνθρωποι να συντονίσουν τη διαδικασία. Εκεί χάνονταν δουλειές. Τελευταίο ήταν το «Mamma Mia: Here We Go Again» που χάθηκε γιατί επέλεξαν την Κροατία, και όχι μόνο γιατί ήμασταν εμείς πάρα πολύ κακοί, δεν είναι μαύρο-άσπρο. Προφανώς και γιατί δεν υπήρχε ένας συντονισμός και μια άμεση απόκριση. Υπάρχει ένας τομέας της οπτικοακουστικής βιομηχανίας που είναι λίγο παρεξηγημένος. Ο χώρος που φέρνει πάρα πολλά χρήματα, πολλούς πόρους, είναι επίσης η διαφήμιση. Και στόχος του γραφείου μας είναι να εξυπηρετήσουμε και να μπούμε δυναμικά ως Αθήνα και στο κομμάτι των διαφημιστικών. Γιατί εκεί δεν υπάρχει rebate. Ό,τι χρήματα μπαίνουν στη χώρα, μένουν. Αυτό που χρειάζεται είναι πάρα πολύ υψηλού επιπέδου παροχή υπηρεσιών. Πέρυσι το κάναμε με ένα μεγάλο διαφημιστικό όπως ανέφερα, φέτος έχουν γίνει αρκετά μικρότερου μεγέθους. Ελπίζω τους επόμενους μήνες να ξαναμπούμε σε αυτό το παιχνίδι γιατί έχει πάρα πολύ ενδιαφέρον.
Ποια θα είναι τα οφέλη από αυτή την πληθώρα παραγωγών τόσο στον οικονομικό αλλά και ιδιαίτερα στον πολιτιστικό τομέα της χώρας μας;
Τα οφέλη είναι πολύπλοκα. Η δημιουργική βιομηχανία γενικότερα –κι είναι κάτι στο οποίο ο Δήμος Αθηνών και η Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ) έχει αποφασίσει να επενδύσει– είναι ένας κλάδος ο οποίος έχει το εξής χαρακτηριστικό: η επένδυση γίνεται σε πάρα πολύ μικρό χρονικό διάστημα και τα χρήματα διαχέονται κατευθείαν στην αγορά. Για παράδειγμα, σε γύρισμα 3 ημερών της ταινίας γαλλικής παραγωγής που ανέφερα πριν, δαπανήθηκαν περίπου 450.000 ευρώ. Δύσκολα μια επένδυση μπορεί να βρει τέτοιο αποτέλεσμα. Οι υπόλοιπες παραγωγές είναι των δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ. Επομένως τα οφέλη σε οικονομικό επίπεδο είναι προφανή –σε πρώτο επίπεδο– στο κομμάτι του FDI (Foreign Direct Investment). Σε δεύτερο επίπεδο είναι το brand awareness της χώρας: η χώρα γίνεται γνωστή ότι μπορεί να εξυπηρετήσει μεγάλες παραγωγές, εκτός αν προβάλλεται μέσα από το προϊόν. Αυτό που λείπει ακόμα είναι η εγχώρια παραγωγή. Το τονίζω γιατί εντυπωσιαζόμαστε πολύ από τα ξένα στούντιο, αλλά εγώ θα ήμουν πιο υπερήφανος αν είχαμε εμείς δυνατές εταιρείες παραγωγής που να κάνουν γυρίσματα και έξω. Να μην παρέχουμε μόνο υπηρεσίες, να αγοράζουμε και υπηρεσίες έξω γιατί είμαστε δυνατοί. Αυτό είναι ένα στοίχημα της επόμενης πενταετίας για τη χώρα.
Υπάρχει ανθρώπινο δυναμικό για να καλύψει τόσες κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές, ή τα διαφημιστικά σποτ που κι αυτά αποτελούν ένα πεδίο που θέλετε να αναπτύξετε;
Έχετε δίκιο που το θίγετε, γιατί αυτή τη στιγμή υπάρχει το εξής πρόβλημα, το οποίο είναι ένα «καλό» πρόβλημα. Δεν υπάρχει το ανθρώπινο δυναμικό ώστε να εξυπηρετήσει τόσες παραγωγές ταυτόχρονα με αποτέλεσμα να χάνουμε δουλειές. Γνωρίζω καλά ότι χάθηκαν διαφημιστικά απλά γιατί δεν υπήρχαν συνεργεία, ήταν όλα απασχολημένα στις παραγωγές που συζητάμε. Επομένως, είναι ένας χώρος που αναπτύσσεται και η ζήτηση εργασίας είναι πολύ μεγαλύτερη από την προσφορά. Ο Δήμος, σε συνεργασία και με ιδιώτες, θα αναπτύξει σεμινάρια εκπαίδευσης και για ήδη υπάρχοντες επαγγελματίες αλλά και ανέργους, ώστε να στελεχωθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα η αγορά αυτή με στελέχη τα οποία μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις για να μπορούν ουσιαστικά να εξυπηρετούν περισσότερες παραγωγές ταυτόχρονα. Και διαφημιστικά.
Τι βήματα πρέπει να διανύσουμε για να διευκολυνθεί ακόμα περισσότερο η άδεια κινηματογράφησης; Τι λείπει; Πού υπάρχουν προβλήματα;
Είναι ένα πρόβλημα κουλτούρας. Και αυτό δεν είναι κάτι που λύνεται απλά με μια υπουργική απόφαση. Επειδή δεν υπήρχε η εμπειρία στο δημόσιο γενικότερα στη διοίκηση τέτοιων μεγάλων κινηματογραφικών απαιτήσεων και παραγωγών, πολλές φορές οι άνθρωποι φοβούνται να υπογράψουν, δεν καταλαβαίνουν τι γίνεται. Πιστεύω ότι, μόλις περάσουν 1-2 χρόνια που θα δουν το αποτέλεσμα, σιγά-σιγά αυτό θα διορθωθεί. Δεν είναι τόσο πολύ θέμα διαδικασίας –όχι ότι δεν υπάρχουν κι εκεί προβλήματα– είναι κυρίως θέμα νοοτροπίας. Υπάρχουν βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν, όπως για παράδειγμα οι πολλές αλληλοεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων, που όμως δεν αφορούν μόνο το σινεμά. Στο κομμάτι αυτό, το σινεμά είναι απλά άλλη μια επενδυτική δραστηριότητα που πλήττεται από αυτή την αλληλοεπικάλυψη των αρμοδιοτήτων: το πεζοδρόμιο ανήκει στον Δήμο, ο δρόμος ανήκει στην περιφέρεια, το διάζωμα ανήκει αλλού κλπ. Αυτά θα λυθούν κι έτσι θα λειτουργήσει καλά η αγορά για όλες τις επενδύσεις.
15°
