Ολυμπία Κρασαγάκη: Φωτογραφίζω ό,τι με συγκινεί

Η Ολυμπία Κρασαγάκη δεν τραβά απλά φωτογραφίες, καταγράφει βλέμματα, ρωγμές, αλήθειες. Μέσα από το φακό της έχουν περάσει πρόσωπα που άφησαν το αποτύπωμά τους στη δημόσια ζωή, αλλά και ιστορίες δυνατές, γεμάτες πόνο, ευαισθησία και δύναμη. Με βαθιά ενσυναίσθηση και πίστη στο «δικό μας κλικ», η ματιά της αποφεύγει την επιτήδευση και αναζητά τη γλυκιά αλήθεια που κρύβεται σε κάθε άνθρωπο. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, μιλάει με ειλικρίνεια για τις φωτογραφίες που κράτησε μόνο για την ίδια, για τη συνεργασία της με τον Σταύρο Θεοδωράκη, για τον καρκίνο, τον πατέρα της και το φως που, όπως λέει, δεν αλλάζει ποτέ. Απλώς το βλέπεις με άλλο μάτι, αλλιώς. Ίσως με τα μάτια της ψυχής.

Η Ολυμπία Κρασαγάκη για τη ζωή, τον πόνο και το φως — Η γυναίκα που φωτογραφίζει ψυχές

— Όταν φωτογραφίζετε κάποιον, τι είναι αυτό που σας λέει «τώρα πρέπει να πατήσω το κλικ»; Είναι η κίνηση, το φως ή μια μικρή ρωγμή στον ψυχισμό του προσώπου;

Μου αρέσει να γυρίζω γύρω από το άτομο που φωτογραφίζω, να παρατηρώ τις κινήσεις του, το βλέμμα του. Όταν βρω αυτό το «κάτι» που με κάνει να νιώθω όμορφα, τότε ξέρω πως ήρθε η στιγμή για το σωστό κλικ. Η φωτογραφία εκφράζει ένα συναίσθημα. Εγώ αναζητώ κάθε φορά το καλό, το όμορφο που έχει ο καθένας μας μέσα του.

— Ποιο είναι το πιο «ανειλικρινές» πορτρέτο που έχετε τραβήξει; Και πώς το καταλάβατε;

Από τη στιγμή που οι φωτογραφίσεις γίνονται για ένα περιοδικό ή για κάποιο πορτρέτο προβολής, τότε μιλάμε για «ανειλικρινή» πορτρέτα. Υπάρχει μια αλλοίωση της εμφάνισης — βλέπε μακιγιάζ, styling, ακόμα και το ύφος ή η έκφραση του προσώπου είναι προγραμματισμένα. Παίζουν έναν ρόλο, έναν άλλον χαρακτήρα. Προσωπικά, ακόμα και σε αυτές τις συνθήκες, πάντα θα αναζητήσω το «δικό μας κλικ», που θα είναι – έστω για μια στιγμή – ο αληθινός εαυτός τους.

— Πώς επηρεάζει το φύλο σας ως γυναίκα φωτογράφος τη σχέση σας με τους ανθρώπους που φωτογραφίζετε, είτε είναι άνδρες είτε γυναίκες;

Δεν ξέρω αν επηρεάζονται οι άλλοι από το γεγονός ότι είμαι γυναίκα φωτογράφος. Πιστεύω πολύ στη συμπεριφορά και στην ευγένεια ενός ανθρώπου. Μόνο από εκεί μπορεί κάποιος να επηρεαστεί, όχι από μια ωραία ματιά ή μια γυναικεία φιγούρα. Ποτέ δεν ένιωσα άβολα με άνδρες ή ανταγωνισμό από γυναίκες.

— Αν το φως είχε χαρακτήρα, ποιο φως θα λέγατε ότι είστε εσείς; Πρωινό διάχυτο; Σκληρό μεσημεριανό; Ή απογευματινό που φεύγει σιγά-σιγά;

Είμαι όλα τα φώτα... Σε κάθε στιγμή τους βρίσκω ένα κομμάτι μου.

— Έχετε τραβήξει μια φωτογραφία που νιώσατε ότι δεν ήταν για το κοινό, αλλά μόνο για εσάς;

Πολλές. Κάποιες επειδή είναι πολύ προσωπικές και δεν θα ήθελα ποτέ να εκθέσω κάποιον. Κάποιες άλλες, απλώς γιατί θέλω να κρατήσω αυτή τη στιγμή μόνο για εμένα. Ένα ανείπωτο μυστικό.

— Όταν δεν φωτογραφίζετε, ποια πλευρά του εαυτού σας δεν «φαίνεται»;

Δεν έχω κάποια κρυμμένη πτυχή του εαυτού μου, είμαι 100% παρούσα. Η φωτογραφία είναι ένα κομμάτι της ζωής μου, ένα κομμάτι της ψυχής μου, ένα κομμάτι της καρδιάς μου. Είναι ένα παζλ της ύπαρξής μου.

— Είστε άνθρωπος των λέξεων ή της σιωπής; Αν μπορούσατε να «γράψετε» με φωτογραφίες, ποιο κεφάλαιο της ζωής σας δεν έχετε «φωτογραφήσει» ακόμα;

Μιλάω πολύ όταν είμαι χαρούμενη, όταν θέλω να μοιραστώ ωραίες ιστορίες και εμπειρίες. Σιωπώ όταν πονάω. Ένα δύσκολο κεφάλαιο της ζωής μου προσπάθησα με κινούμενες εικόνες να το «γράψω» στη μικρή ταινιούλα Αναγέννηση. Ήταν το κεφάλαιο του πόνου.

— Ποια μυρωδιά σας πηγαίνει κατευθείαν πίσω στην παιδική σας ηλικία, στην Κρήτη ή στη Γερμανία;

Το άρωμα του γιασεμιού με ταξιδεύει πάντα στην Κρήτη–Ελλάδα. Το φρέσκο κομμένο γρασίδι μου θυμίζει τα παιδικά μου χρόνια στη Γερμανία.

— Έχετε νιώσει ποτέ ότι βλέπετε τους άλλους πιο καθαρά απ’ ό,τι βλέπουν εκείνοι τον εαυτό τους;

Έχω νιώσει να βλέπω λίγο πιο βαθιά απ’ όσο θα ήθελαν. Ασυνείδητα αναζητώ μια γλυκιά αλήθεια τους.

— Αν μπορούσατε να φωτογραφίσετε μια απώλεια, ποια θα ήταν;

Τον θάνατο. Η πιο πολύτιμη φωτογραφία μου είναι αυτή όπου η μητέρα μου κρατάει στην αγκαλιά της τον πατέρα μου, τη στιγμή που εκείνος έφευγε. Είναι η δική μου Πιετά.

— Η διάγνωση του καρκίνου... ποιο ήταν το πρώτο πράγμα που σκεφτήκατε για το σώμα σας εκείνη τη μέρα;

Ότι θα έρθουν αλλαγές και δεν θα είναι ευχάριστες. Όπως και να έχει, θα πρέπει να τις αντιμετωπίσω. Δεν έχω άλλη επιλογή.

— Σε ποια στιγμή της διαδρομής σας δεν αναγνωρίζατε πια τον εαυτό σας – ούτε στον καθρέφτη, ούτε στις φωτογραφίες σας;

Δεν αναγνώριζα τον εαυτό μου κάθε μέρα που έβλεπα στον καθρέφτη να αλλοιώνεται η εικόνα μου. Μόνο η εικόνα μου! Ανακάλυπτα μέρα με τη μέρα άλλες πτυχές του εαυτού μου – πολύ πιο δυναμικές, πολύ πιο ευαίσθητες, πολύ πιο αποφασιστικές, πολύ πιο μαχητικές. Και αυτές με έκαναν να μπορώ να αντέξω την εικόνα που έβλεπα.

— Φοβηθήκατε ότι θα χάσετε το «βλέμμα σας»; Αυτό το καλλιτεχνικό βλέμμα;

Ποτέ δεν φοβήθηκα πως θα χάσω το καλλιτεχνικό βλέμμα μου. Αντιθέτως, ανακάλυψα και άλλες προοπτικές της ματιάς μου.

— Ο καρκίνος άλλαξε το φως στις φωτογραφίες σας;

Το φως δεν αλλάζει ποτέ. Είναι ο τρόπος που το βλέπεις και το αισθάνεσαι. Πιστεύω ότι έγινε πιο φωτεινό, πιο καθαρό, πιο γλυκό.

— Ο Σταύρος Θεοδωράκης είναι δημοσιογράφος που ακουμπά τις πληγές των ανθρώπων. Εσείς φωτογραφίζετε αυτές τις πληγές. Πώς ισορροπείτε ανάμεσα στην τρυφερότητα και την αλήθεια;

Με ενσυναίσθηση. Πιστεύω σε αυτή την αρετή που σε κάνει να αντέχεις την αλήθεια μέσα από την τρυφερότητα.

— Υπάρχει κάποιο επεισόδιο ή πρόσωπο στους Πρωταγωνιστές που σας άγγιξε τόσο, ώστε να σας «στοιχειώνει» ακόμα και σήμερα;

Υπάρχουν αρκετά πρόσωπα που τα σκέφτομαι συχνά. Τις μανάδες που έχασαν τα παιδιά τους, την Ιωάννα Παλιοσπύρου, ανθρώπους που υποφέρουν από ασθένειες. Με συγκλονίζουν οι ιστορίες όπου ο πόνος είναι αβάσταχτος.

— Πώς λειτουργεί η χημεία σας με τον Σταύρο Θεοδωράκη; Τι κάνει τη συνεργασία σας να δουλεύει; Έχετε «διαφωνήσει» ποτέ για ένα πλάνο ή μια φωτογραφία;

Ο Σταύρος Θεοδωράκης πιστεύει στη ματιά μου. Με αφήνει ελεύθερη να δημιουργώ εικόνες και κάδρα. Έχουμε μια σχέση αλληλοεκτίμησης και εμπιστοσύνης.

— Ο Σταύρος Θεοδωράκης κυκλοφορεί συχνά με μηχανή στο χέρι και έχει κάνει ακόμα και έκθεση στα Χανιά. Σας εμπιστεύεται το υλικό του; Κάνετε ποτέ «φωτογραφικές συζητήσεις» ή και καλοπροαίρετη κριτική μεταξύ σας;

Πολύ συχνά ανταλλάσσουμε μηνύματα και βιντεάκια από φωτογραφικές μηχανές, εξοπλισμό, ωραίες φωτογραφικές δουλειές και ντοκιμαντέρ. Έχουμε πολλές φορές την ίδια αισθητική.

— Yπάρχει κάποια φωτογραφία που δεν τραβήξατε ποτέ, και το μετανιώνετε ακόμη;

Δυστυχώς, για τεχνικούς λόγους δεν έχω φωτογραφικό υλικό από τον Μπρους Γουίλις και τον Λένι Κράβιτζ. Και στους δύο δεν είχε φιλμ η μηχανή μου!

— Υπάρχει κάποιος που δεν θέλετε ποτέ να φωτογραφίσετε; Γιατί;

Δεν υπάρχει. Θέλω να φωτογραφίσω ακόμα και κάποιον που ηθικά δεν θα άντεχα να συναντήσω. Έχω φωτογραφίσει τον δικτάτορα Στυλιανό Παττακό. Ήταν μια πρόκληση να ανακαλύψω κάτι καλό μέσα του.

— Ποια είναι η πιο αμήχανη ή αστεία στιγμή που έχετε ζήσει σε φωτογράφιση και δεν την έχετε πει ποτέ δημόσια;

Σε φωτογράφιση του Μιλτιάδη Έβερτ, με είχε πιάσει νευρικό γέλιο. Έλεγα «ένα λεπτό να αλλάξω το φιλμ» (δεν υπήρχε ακόμα ψηφιακή κάμερα) και κρυβόμουν πίσω από την πόρτα του γραφείου για να ηρεμήσω. Σε μια άλλη φωτογράφιση, άνοιξαν όλα τα κουμπιά της μπλούζας μου και στεκόμουν ακάλυπτη. Ο φωτογραφιζόμενος δεν κατάλαβε ποτέ κάτι, γιατί με μια πιρουέτα εξαφανίστηκα από το οπτικό του πεδίο.

— Αν μπορούσε μια φωτογραφία να σας φέρει πίσω έναν άνθρωπο που χάσατε, ποιος θα ήταν;

Ο πατέρας μου. Με τη νέα τεχνολογία και την τεχνητή νοημοσύνη μπορείς να «ζωντανέψεις» εικόνες , έχει ενδιαφέρον, αν και δεν είναι αληθινό στιγμιότυπο. Είναι ένα ψέμα, και αυτό με φοβίζει.

— Αν σας ζητούσα να διαλέξετε ένα μόνο κάδρο που να συνοψίζει όλη αυτή την εμπειρία, τι θα περιείχε; Μπορείτε να μας δείξετε την πιο χαρακτηριστική σας φωτογραφία από εκείνη τη δύσκολη περίοδο;

Μια εικόνα που με ακολουθεί είναι ο γαλάζιος ουρανός με λευκά συννεφάκια. Είναι ένας ουρανός σαν πίνακας Αναγέννησης. Ακόμα και στη φωτογραφία, εγώ βλέπω την κίνηση. Είναι η εικόνα που έβλεπα συχνά από το παράθυρο του νοσοκομείου και με ταξίδευε.

— Δώστε μας με μία φράση τι σημαίνει φωτογραφία για εσάς.

Φωτογραφία είναι η εισβολή μέσα στην ψυχή.

Αυτό που κρατώ από την κουβέντα με την Ολυμπία Κρασαγάκη είναι πως η φωτογραφία, όταν είναι αυθεντική, δεν παγιδεύει τη στιγμή, την απελευθερώνει. Στέκεται απέναντι στον πόνο, κοιτάζει κατάματα την απώλεια, αγγίζει τη ζωή και τον θάνατο και με σεβασμό και τρυφερότητα πατά το κλικ.

→ Περισσότερα από την Ολυμπία Κρασαγάκη:

• Instagram/olympiakrasagaki
• Facebook/olympiakrasagaki