Σοφοκλής Νικολής: Ωμή πραγματικότητα είναι η αλήθεια που βλέπω χωρίς καλούπια

Θα έχει εικόνες και καταστάσεις από την καθημερινότητα, χωρίς καμία διάθεση ωραιοποίησης ή φίλτρο, τον DJ Solid 2310, νέο merch και πολλά μάτια που θα βρεθούν να παρατηρήσουν από κοντά τις λήψεις του. Ο Σοφοκλής Νικολής παρουσιάζει την έκθεση φωτογραφίας «City Survival» στο μπαρ Εφημερίδα SKG στη Θεσσαλονίκη, που εγκαινιάζεται το Σάββατο 14 Ιουνίου και για μία ολόκληρη εβδομάδα θα μεταμορφώσει το γνωστό στέκι της πόλης – το οποίο από την πρώτη μέρα λειτουργίας του έδειξε τη διάθεσή του να είναι κάτι περισσότερο από ένα μέρος για να πιεις και να φας.

Αν το Instagram μάς χαρίζει scrolls, εδώ θα βρείτε μικρές παύσεις. Κάθε εικόνα είναι μια στάση. Και στο τέλος, επιβιώνει όποιος τολμά να κοιτάξει.

«Κοινό νήμα στην αφήγηση είναι η ανάγκη για επιβίωση, οι κοινωνικές αδικίες και αντιξοότητες, καθώς και η διάθεση για κάτι καλύτερο μέσα στη δυστοπική πραγματικότητα που ζούμε» εξηγεί ο Σοφοκλής Νικολής για τις εικόνες του, αρκετές από τις οποίες μπορεί να δει κανείς στον λογαριασμό City Web στο Instagram.

Τι σημαίνει για εκείνον «ωμή πραγματικότητα» και πώς προσπαθεί να την αποδώσει φωτογραφικά; «Ωμή πραγματικότητα είναι η αλήθεια που βλέπω χωρίς καλούπια: στενά και γειτονιές που θυμίζουν φαβέλες, ταράτσες φορτωμένες με σκουπίδια και κεραίες, ένα βλέμμα απόγνωσης σε πρόσωπο περαστικού, μια μανούρα στον δρόμο, εγκαταλελειμμένα κτίρια και ζωές. Η απόδοση αυτών των εικόνων προκύπτει μέσα από τη διαδικασία της παρατήρησης, σε συνδυασμό με τα προσωπικά μου βιώματα και την οπτική που έχω για την ανθρώπινη ύπαρξη μέσα στον αστικό ιστό».

«Κάθε φωτογραφία έχει τη δική της προσέγγιση, επομένως η τεχνική διαφέρει από εικόνα σε εικόνα. Πρωταρχικός μου στόχος είναι να διατηρώ την αυθεντικότητα της στιγμής. Σίγουρα, αν έχω τη δυνατότητα χρόνου και οι συνθήκες το επιτρέπουν, θα πειραματιστώ με διαφορετικές τεχνικές. Όταν όμως φωτογραφίζω σε ιδιαίτερες ή απαιτητικές συνθήκες, κύριο μέλημά μου παραμένει η αποτύπωση της πραγματικότητας. Αισθητικά, αντλώ έμπνευση από διάφορες μορφές τέχνης, όπως ο κινηματογράφος, η λογοτεχνία και η μουσική, αλλά βασικός άξονας έμπνευσης είναι πάντα ο καθημερινός άνθρωπος» εξηγεί.

Ποιος είναι ο ρόλος της επεξεργασίας στη δουλειά του; Πότε τελειώνει μια φωτογραφία; «Σκοπός μου είναι να αποτυπώσω τη στιγμή όσο πιο ατόφια γίνεται. Παρ’ όλα αυτά, μια στοχευμένη επεξεργασία μπορεί να προσθέσει ένταση και να αναδείξει στοιχεία που θέλω ο κόσμος να παρατηρήσει. Η διαδικασία της επεξεργασίας ολοκληρώνεται όταν νιώσω πως η φωτογραφία μπορεί να αφηγηθεί μια ολοκληρωμένη ιστορία».

«Θεωρώ ότι κάθε μορφή τέχνης μπορεί να προσφέρει με τον δικό της τρόπο, και οι τέχνες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Για μένα, η φωτογραφία είναι ένα ακόμη κομμάτι αυτού του παζλ. Αυτό που τη διαφοροποιεί είναι πως αποτυπώνει μια μοναδική στιγμή χωρίς παρεμβάσεις – έτσι ακριβώς όπως συμβαίνει. Ο κινηματογράφος ή η ζωγραφική ερμηνεύουν τον κόσμο· η φωτογραφία τον καταγράφει» απαντά για τον ρόλο της φωτογραφίας και όσα μπορεί να πει για την κοινωνία στη σημερινή εποχή. Μια εποχή που τα social media και η καθημερινή υπερπληροφόρηση μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που προσεγγίζεται μια εικόνα. «Νιώθω πως με ωθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση. Μέσα σε αυτήν την ασταμάτητη ταχύτητα, προσπαθώ να είμαι όσο πιο παρών μπορώ στη δική μου πραγματικότητα, ώστε να την αποτυπώσω όπως ακριβώς τη βιώνω» συμπληρώνει.

«Για μένα, το όριο ανάμεσα στο ντοκουμέντο και την τέχνη δεν είναι μια καθαρή γραμμή, αλλά μια ένταση που πάλλεται ανάμεσα σε δύο πόλους· κάθε φωτογραφία βρίσκεται κάπου ενδιάμεσα. Αυτό το όριο δεν καθορίζεται μόνο από την πρόθεση του δημιουργού, αλλά και από την οπτική του θεατή — γιατί για κάποιον μια εικόνα μπορεί να είναι ένα απλό καθημερινό καταγραφικό στιγμιότυπο, ενώ για κάποιον άλλον να πυροδοτεί βαθιά συναισθήματα, προσωπικές μνήμες ή υπαρξιακές ανησυχίες» απαντά ο Σοφοκλής Νικολής σε ένα από τα ερωτήματα που απασχολούν τη φωτογραφική κοινότητα τα τελευταία χρόνια.

Προτιμά το φυσικό ή το τεχνητό φως όταν αποτυπώνει τον αστικό χώρο; «Οι κινήσεις μου κατά τη διαδικασία της φωτογραφίας δρόμου είναι ακαριαίες, επομένως το φυσικό φως είναι μονόδρομος. Επιπλέον, όπως ανέφερα προηγουμένως, ο μοναδικός μου στόχος είναι η αποτύπωση της αλήθειας, γι’ αυτό και προσπαθώ να αποφεύγω οτιδήποτε τεχνητό. Στον δρόμο κυρίως φωτογραφίζω με τηλεφακό, ώστε να μπορώ να καταγράψω αυθόρμητες στιγμές χωρίς να επηρεάσω τη συμπεριφορά των ανθρώπων».

«Είναι σημαντικό να φωτογραφίζω πιο διακριτικά σε περιβάλλοντα όπου η παρουσία της κάμερας θα μπορούσε να ενοχλήσει. Αγαπάω να αντέχω αυτή την πόλη, γιατί είναι το σπίτι μου. Όσο και αν απεχθάνομαι τα κακώς κείμενα, άλλο τόσο υπάρχουν πράγματα που με κρατάνε ακόμα εδώ, βιώματα, άνθρωποι και στόχοι».

Ποια είναι η πιο ειλικρινής πλευρά της πόλης; «Αυτή που ζω εγώ, στην Ελλάδα υπάρχουν 10.263.298 ειλικρινείς πλευρές» ξεκαθαρίζει και καταθέτει τη δική του άποψη για το αν η «ωμή πραγματικότητα» μπορεί τελικά να καταλήγει σε ακόμη ένα αισθητικό φίλτρο. «Για κάποιους, η ωμή πραγματικότητα μπορεί να είναι απλώς ένα φίλτρο ή μια ιστοριούλα· για άλλους, όμως, είναι ένας γολγοθάς που γίνεται κινητήριος μοχλός για εξέλιξη και ζωή. Πρόκειται για μια καθαρά βιωματική διαδικασία, γι’ αυτό δεν περιμένω από κάποιον που αποφεύγει τις δυσκολίες και την άσχημη πλευρά της ζωής να την κατανοήσει».

Πώς άλλαξε ως άνθρωπος μέσα από τη διαδικασία της φωτογράφισης της πόλης και των πιο σκληρών όψεών της; «Μέσα από τη διαδικασία της φωτογράφησης της πόλης, άρχισα να παρατηρώ πραγματικά — το βλέμμα ενός περαστικού, μια σκιά πάνω σε τοίχο, τον ρυθμό των ανθρώπων όταν διασχίζουν τον δρόμο. Η φωτογραφία με έκανε πιο παρόντα. Άρχισα να σέβομαι το τυχαίο. Δεν μπορείς να ελέγξεις την πόλη και όσα συμβαίνουν· ουσιαστικά, με έμαθε να αγκαλιάζω την ατέλεια και το αναπάντεχο. Με έκανε πιο ευαίσθητο, πιο ανθρώπινο. Όταν φωτογραφίζεις ανθρώπους στον δρόμο, αναρωτιέσαι: Πού πηγαίνει αυτός; Γιατί φαίνεται λυπημένος; Ποια είναι η ιστορία του; Μέσα από το κάδρο, άρχισα να βλέπω κάθε άγνωστο σαν πρωταγωνιστή» εκμυστηρεύεται.

Στο τέλος της επικοινωνίας μας επιστρέφουμε εκεί πού όλα ξεκίνησαν. Τι ήταν αυτό που τον έσπρωξε αρχικά προς τη φωτογραφία και τι τον κρατά ακόμα εδώ; «Πάντα με γοήτευε η ένταση και το μήνυμα που μπορεί να σου μεταδώσει μια εικόνα. Μέσα από τη φωτογραφία βρήκα τον δικό μου τρόπο να πω πολλά χωρίς να χρειαστεί να μιλήσω. Εδώ με κρατάει ακόμα η αγάπη μου για τη φωτογραφία και όλα όσα δεν έχω φωτογραφίσει ακόμη».