Joe Conzo: Ο φωτογράφος-θρύλος του hip hop

«Ο χρονικογράφος που έβγαλε τις πρώτες “βρεφικές” φωτογραφίες της χιπ χοπ κουλτούρας» έγραψαν κάποια στιγμή οι New York Times για τον φωτογράφο Joe Conzo. Ο Joe Conzo ήταν εκεί, τη στιγμή των μεγάλων αλλαγών στο Νότιο Μπρονξ τη δεκαετία του ‘70. Έζησε από κοντά την πάλη των κατοίκων για μία καλύτερη ζωή, σε ένα προάστιο της Νέας Υόρκης που κάηκε και ξαναχτίστηκε από την αρχή. Εκεί γεννήθηκαν οι πρωτεργάτες της hip hop κουλτούρας, Cold Crush Brothers (DJ Tony Tone, Easy A.D., DJ Charlie Chase, Mister Tee, Whipper Whip, Dot-A-Rock), Afrika Bambaataa, Grandmaster Flash and the Furious Five, DJ Kool Herc, Grand Wizzard Theodore.

Υπολογίζεται ότι χιλιάδες κτίρια και δεκάδες ολόκληρα τετράγωνα στο Νότιο Μπρονξ, κυρίως στις γειτονιές που έμεναν Αφροαμερικανοί και Πορτορικανοί, κάηκαν εξ ολοκλήρου τις δεκαετίες του ’60 και ‘70. Οι περισσότερες από αυτές τις πυρκαγιές-εμπρησμούς ξεκίνησαν από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες για να κερδίσουν αποζημιώσεις από τις ασφαλιστικές εταιρίες και σαν μέρος ενός γενικότερου σχεδίου «αστικής ανανέωσης και εξευγενισμού». Περισσότεροι από 100 χιλιάδες κάτοικοι αναγκάστηκαν να αφήσουν τα σπίτια τους από άλλα προάστια της Νέας Υόρκης και οδηγήθηκαν στο Νότιο Μπρονξ. Στα ερείπια των σπιτιών τους ανεγέρθηκε το Lincoln Center και –μεταξύ άλλων- τα κτίρια και πανεπιστημιουπόλεις των Columbia University και New York University (NYU).

Στο Νότιο Μπρονξ αντιμετώπισαν την ανέχεια και την αδιαφορία του κράτους, μία περιοχή αφημένη στην τύχη της που μετατράπηκε σε γκέτο. Ελλιπής ή καθόλου αστυνόμευση και φωτισμός στους δρόμους, καμία περισυλλογή και απομάκρυνση σκουπιδιών, οι περισσότεροι πυροσβεστικοί σταθμοί έκλεισαν εν μία νυκτί. Οι ίδιοι κάτοικοι που οδηγήθηκαν από άλλα προάστια της Νέας Υόρκης στο Νότιο Μπρονξ, σκέφτονταν μία νέα έξοδο. Οι ίδιοι κράτησαν το Νότιο Μπρονξ όρθιο και έσβησαν τις φωτιές που άναβαν ταυτόχρονα σε διάφορες γειτονιές.

«Για εμένα το Μπρονξ συμβολίζει ένας μέρος δύναμης, ελπίδας και σθένους. Τα όνειρα γίνονται πραγματικότητα in Da Bronx» ο Joe Conzo απαντάει χωρίς περιστροφές στην ερώτησή μας τι συμβολίζει για τον ίδιον το Μπρονξ, η πόλη όπου μεγάλωσε και συνεχίζει να ζει μέχρι σήμερα. Σαν να μην άλλαξε τίποτα, πριν ένα χρόνο και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι ένοικοι του κτιρίου που ο Joe Conzo ζει από το 1991 έλαβαν ένα τελεσίγραφο 90 ημερών για να το εγκαταλείψουν. Το κτίριο είχε περάσει στα χέρια μίας μεγάλης εταιρίας ακινήτων.

Μαθημένος στο δύσκολα, ο Joe Conzo, εγγονός της πολιτικής ακτιβίστριας Dr. Evelina López Antonetty και γιος του Joe Conzo Sr., βιογράφου του θρυλικού μουσικού Tito Puente και άλλων γιγάντων της latin μουσικής (Machito, Charlie Palmieri, Johnny Pacheco, Ray Barretto) και της πορτορικανικής-nuyorican κοινότητας της Νέας Υόρκης, δεν το έβαλε κάτω. Μαζί με ενοίκους, γείτονες και κατοίκους κατέλαβαν τα γραφεία της εταιρίας ακινήτων, σε μία κίνηση που έτυχε κάλυψης από όλα τα μεγάλα ειδησεογραφικά δίκτυα των ΗΠΑ. Όχι απλά κέρδισαν να μην γίνει καμία έξωση αλλά η εταιρία τους ζήτησε και δημόσια συγνώμη. Μέχρι την επόμενη μάχη. 

«Η αλληλεγγύη είναι ακόμα δυνατή στο Μπρονξ. Ο εξευγενισμός υπήρξε ένα μεγάλο πρόβλημα στη Νέα Υόρκη για χρόνια. Παλαιότερα, οι ιδιοκτήτες έκαιγαν τα κτίρια για να πάρουν τα λεφτά της ασφάλειας, τώρα οι ιδιοκτήτες έχουν βαθιές τσέπες και απλά αλλάζουν τους νόμους των ενοικίων και ξεσπιτώνουν τους ανθρώπους» τονίζει ο Joe Conzo, ενώ δεν ξεχνάει τις πιο ξένοιαστες στιγμές και τη μουσική που έπαιζε παντού όταν ήταν μικρός. «Έπαιζε πολύ μουσική στους δρόμους του Μπρονξ και της πόλης της Νέας Υόρκης καθώς μεγάλωνα. Από doo-wop μέχρι latin, δεν υπήρχε μέρος ή γωνία που δεν θα έπαιζε και δεν θα ακουγόταν μουσική. Παντού υπήρχε έντονη και δυνατή μουσική ενέργεια».

Πώς γεννήθηκε το ενδιαφέρον του για τη φωτογραφία και βρέθηκε να απαθανατίζει τη γέννηση της hip hop και θρυλικά ονόματα όπως Cold Crush Brothers, Afrika Bambaataa,The Treacherous 3, The Fearless 4 και Fantastic 5; «Ερωτεύθηκα τη φωτογραφία από πολύ μικρή ηλικία. Ήμουν το παχουλό παιδάκι στη γειτονιά και ο μοναδικός με φωτογραφική μηχανή. Αυτό από μόνο του με έκανε πολύ δημοφιλή, κάτι που μου άρεσε πολύ… Πήγαινα στο ίδιο σχολείο με κάποιους από τους πρωτοπόρους της hip hop και δεν είχα ιδέα πως μία μέρα θα απαθανάτιζα τη γέννηση ενός μουσικού είδους που θα ξεπερνούσε και το rock and roll».

Λίγες δεκαετίες αργότερα, το παιδί που μεγάλωσε στο Νότιο Μπρονξ και έβλεπε τη γειτονιά του να καίγεται και την πυροσβεστική απούσα, βρέθηκε εγκλωβισμένος στα συντρίμμια των Δίδυμων Πύργων. Η ζωή του είχε περάσει από διάφορα στάδια μέχρι τότε, από την κατάχρηση ουσιών στην έλλειψη στέγης και στην προσωπική αναγέννηση. Αποφάσισε να σπουδάσει νοσοκόμος και βρέθηκε να υπηρετεί στο Πυροσβεστικό Σώμα της Νέας Υόρκης. Το πρωινό της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 όλος ο κόσμος έβλεπε από τις τηλεοράσεις τις τρομοκρατικές επιθέσεις στους Δίδυμους Πύργους, στο Πεντάγωνο και σε άλλους στόχους στις ΗΠΑ. Ο Joe Conzo θάφτηκε ζωντανός στα ερείπια των Δίδυμων Πύργων κατά τη διάρκεια επιχείρησης διάσωσης. Ευτυχώς, η μοίρα τον ήθελε ζωντανό και διασώθηκε αλλά λίγα χρόνια αργότερα, ίσως και λόγω των συνθηκών που βρέθηκε εκτεθειμένος στο Ground Zero, έπρεπε να αντιμετωπίσει τον καρκίνο στο πάγκρεας και στο ήπαρ. Άλλη μία μάχη που δόθηκε και κερδήθηκε.

«Κάθε μέρα είναι ξεχωριστή, κάπως έτσι μάχομαι και αντιμετωπίζω την πανδημία και τη ζωή γενικότερα, αυτό είναι το μόνο που όλοι μπορούμε να κάνουμε. Να ψάχνεις για την σωστή πληροφορία και να διαλέξεις ένα μονοπάτι. Το δικό μου μονοπάτι είναι να σκέφτομαι και να πράττω θετικά, γεμάτος ειρήνη και αγάπη, να περνάω καλά» απαντάει στην ερώτηση μας πώς βιώνει τη ζωή κατά την περίοδο της πανδημίας. Ένας πραγματικός survivor.

Το 2007 και αφού άναψε ξανά η σπίθα και το ενδιαφέρον του για τη φωτογραφία, του έδωσε και το κατάλληλο push ο άλλος μεγάλος αμερικανός φωτογράφος και κινηματογραφιστής της hip hop, Henry Chalfant, κυκλοφόρησε το βιβλίο «Born in the Bronx: A Visual Record of the Early Days of Hip Hop». Ένα βιβλίο που έγινε instant classic. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην μητέρα του Joe Conzo, Lorraine Montenegro, που έσωσε χιλιάδες αρνητικά φωτογραφιών κατά την περίοδο που ο ίδιος ήταν βυθισμένος στα ναρκωτικά. Πόσες άλλες φωτογραφίες θα χάθηκαν για πάντα… Μεγάλο μέρος αυτής της συλλογής βρίσκεται στα αρχεία του πανεπιστημίου Cornell της Νέας Υόρκης.

Στις σελίδες του «Born in the Bronx» βλέπουμε σπάνιες φωτογραφίες του Joe Conzo με τους κολλητούς του φίλους και συνοδοιπόρους Cold Crush Brothers, τον Afrika Bambaataa και άλλους πρωτεργάτες της hip hop από τις δεκαετίες του ’70 και ‘80, όπως και τα φοβερά flyers του Buddy Esquire (1958-2014) από συναυλίες και πάρτι σε γυμναστήρια σχολείων, δρόμους και discos. Οι φωτογραφίες «ξεχειλίζουν» τρυφερότητα, αθωότητα και αγάπη για τη μουσική και τους ανθρώπους της γειτονιάς.

Πριν από λίγους μήνες, η 1xRUN Editions επανακυκλοφόρησε το βιβλίο «Born in the Bronx» σε μία νέα αναθεωρημένη και διευρυμένη έκδοση. «Αυτό που μπορείτε να βρείτε στη νέα έκδοση είναι 30 επιπλέον φωτογραφίες από τα αρχεία μου και μία νέα εισαγωγή από τον G.O.A.T. (Greatest of All Time) LL Cool J... Έπρεπε να γίνει εδώ και καιρό. Οι άνθρωποι ζήταγαν για χρόνια να επανακυκλοφορήσει η πρώτη αυθεντική έκδοση αλλά ο κόσμος των εκδόσεων είναι ένας δύσκολος κόσμος. Οι ιστορίες του βιβλίου είναι ακόμα και σήμερα επίκαιρες, ειδικά αν είσαι πραγματικός φίλος της hip hop και ενδιαφέρεσαι για το τι συμβαίνει στον κόσμο».

Δεν φανταζόμαστε τι θα έλεγε ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο αλλά η ζωή του Joe Conzo είναι το πραγματικό «Bronx Tale».

joeconzo.com