Αngie Antonakis Angakis: Τα έργα τέχνης ξεκινούν σκόπιμα και καταλήγουν γνώριμα

Η Αngie Antonakis (Αngakis) παρουσιάζει την πρώτη της solo έκθεση στην Ελλάδα με τίτλο «I’ll be your mirror» στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, σε επιμέλεια της Ντόρας Βυζοβίτου. Στους πίνακες που θα δούμε κυριαρχεί το λευκό και το μαύρο, ενώ η καλλιτέχνιδα καλεί τον θεατή σε μια διαπραγμάτευση με τα έργα και τα νοήματα που εκείνα μεταφέρουν. «Το άσπρο-μαύρο δεν συμβολίζει κάτι ξεκάθαρο, αλλά μια διαρκή αναμονή ανάμεσα στο κενό, τη μορφή και το χρώμα, όπως ακριβώς σε αναμονή βρίσκεται και η καθημερινότητα όσων τη βιώνουν χωρίς πάντα να ξέρουν τον ρόλο τους», αναφέρει η επιμελήτρια.

Angakis: Η καλλιτέχνις που μοιράζει τη ζωή της ανάμεσα στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ 

Η Αngakis, με ελληνικές ρίζες –από Πελοπόννησο και Κρήτη–, ζει και δραστηριοποιείται στις ΗΠΑ. Μέσω της τέχνης της εκφράζει –και μοιράζεται με το κοινό της– τις ανησυχίες και τις αγωνίες της για την ωμή και ρευστή πραγματικότητα μέσα σε μια εποχή έντονων προβληματισμών και κρίσεων αλλά και για τον καταιγισμό εικόνων βίας που κατακλύζουν τις σύγχρονες κοινωνίες. Σπούδασε κοινωνικές επιστήμες, αλλά αυτό που καθόρισε πάντοτε τη ζωή της και τις επιλογές της ήταν η βαθιά αγάπη της για την τέχνη. Με εμπειρία χρόνων στην οργάνωση και επιμέλεια εκθέσεων και βαθιά γνώση της ιστορίας της τέχνης, αποφάσισε κάποια στιγμή να αφιερωθεί στη δημιουργία των δικών της έργων. Έτσι κατάφερε γρήγορα να αναπτύξει τη δική της εικαστική γλώσσα, το προσωπικό της στιλ, προσβλέποντας στο να αφήσει το στίγμα της στην αφηρημένη τέχνη.

Στα έργα της το χρώμα είναι κυρίαρχο και παντοδύναμο, ακόμα κι όταν κινείται στην παλέτα του ασπρόμαυρου, όπως στη συγκεκριμένη έκθεση. Η ζωγραφική της είναι αφαιρετική και τα υλικά της λιτά και απέριττα. Κύριο μέλημά της είναι να συνομιλήσει με τον θεατή μέσω των έργων της, να τον προβληματίσει, να τον κάνει να ψάξει και να αποκρυπτογραφήσει τα κρυμμένα μηνύματα που υπάρχουν στους πίνακές της. Όσο λιγότερα είναι τα μέσα που χρησιμοποιεί, τόσο βαθύτερα τα νοήματα και τόσο πιο δημιουργικός ο διάλογος που ανοίγει με τον θεατή. Για την Angakis, οι δύο τόνοι, λευκό και μαύρο, είναι αρκετοί για μπορέσει να εκφράσει όλα όσα επιθυμεί, αλλά και να ξεκινήσει με το κοινό μια «διαπραγμάτευση» ανοιχτή σε πολλαπλές και ποικίλες ερμηνείες. Οι πινελιές της, άλλοτε πιο έντονες, άλλοτε πιο λεπτές, πέφτουν με δύναμη πάνω στον λευκό καμβά και καλούν τον θεατή να τις αποκωδικοποιήσει, ο καθένας με τη δική του οπτική. Αυτό άλλωστε επισημαίνει και στο σημείωμά της η επιμελήτρια της έκθεσης, Ντόρα Βυζοβίτου: «Εθελοντικά ανασφαλής, όπως οφείλει να είναι ως δημιουργός αφηρημένης τέχνης, απαιτεί από το κοινό της να καλλιεργήσει τη σύνδεση με τα έργα της μέσα από την αποδοχή της άβολης έντασης μιας διαπραγμάτευσης εκ του μηδενός σημαινόμενου, αντιμετωπίζοντας ανά πάσα στιγμή το σύνολο των ερμηνευτικών πιθανοτήτων».

Η έκθεση στο Ίδρυμα Κακογιάννης θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί και έναν φόρο τιμής της καλλιτέχνιδος προς τους γονείς της, που μετανάστευσαν από την Ελλάδα στον Καναδά με δυο μικρά παιδιά, αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον. Εκείνοι δυστυχώς δεν κατάφεραν να επιστρέψουν ποτέ στην πατρίδα τους –άλλωστε και οι δύο «έφυγαν» νωρίς. Ωστόσο, η Angakis τα τελευταία χρόνια μοιράζει τη ζωή της ανάμεσα στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ, ενώ παράλληλα κάνει και πολλές ενέργειες για να στηρίξει την καλλιτεχνική δημιουργία στη Σπάρτη, τη γενέτειρά της. Οπότε με την έκθεση «Ι’ll be your mirror» έρχεται πιο κοντά στο αθηναϊκό κοινό, καλώντας τον κόσμο της πατρίδας της να κάνει τους δικούς του συνειρμούς μέσα από τα έργα της.

Μιλήσαμε με την καλλιτέχνιδα λίγες μέρες πριν από τα εγκαίνια της έκθεσής της στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και μοιράστηκε μαζί μας λεπτομέρειες σχετικά με τα υλικά της, τη χρήση του ασπρόμαυρου στα έργα της, τη βαθιά ανάγκη της για διαρκή και ουσιαστική επικοινωνία με τον θεατή, αλλά και την αγάπη της για την πατρίδα της, την Ελλάδα.

Ζείτε και εργάζεστε στις ΗΠΑ, αλλά γεννηθήκατε στην Ελλάδα και μεγαλώσατε στον Καναδά. Ποιες είναι οι επιρροές στην τέχνη σας από τη γενέτειρά σας, τη Σπάρτη, αλλά και την Κρήτη; Πόσο συχνά ταξιδεύετε στην Ελλάδα, τι εικόνες κρατάτε και πώς τις μεταφέρετε στα έργα σας;
Ο Αλέξανδρος και η Ελένη Αντωνάκη, οι γονείς μου, έφυγαν με το καράβι «Φρειδερίκη» αναζητώντας μια καλύτερη τύχη στην Αμερική. Οι αποσκευές τους ήταν η εξάχρονη αδελφή μου κι εγώ, μόλις τριών ετών. Η μεταπολεμική Ελλάδα ήταν δύσκολο να θρέψει τα παιδιά της. Φτάσαμε στο Χάλιφαξ του Καναδά κι από εκεί στο Τορόντο και καταλήξαμε στο Μόντρεαλ. Πρόκοψαν με πίστη και αγώνα. Η μητέρα μου έσβησε στα 54 χρόνια της και δέκα χρόνια μετά την ακολούθησε ο πατέρας μου. Ποτέ δεν επέστρεψαν στην πατρίδα τους, όπως ονειρεύονταν. Αυτή η έκθεση, λοιπόν, είναι κατά κάποιον τρόπο και η δική τους επιστροφή. Κι αυτό με γεμίζει απόλυτα. Την Ελλάδα την κουβαλούσα πάντα μέσα μου. Ήταν ο μυστικός μου χώρος, η κρυψώνα μου. Και τα τελευταία χρόνια επέστρεψα. Μπορεί να μοιράζω τον χρόνο μου μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας, αλλά η συνείδησή μου κατοικεί εδώ. Κάθε φορά που επισκέπτομαι ένα μουσείο μας συνειδητοποιώ όχι μόνο την εθνική μου ταυτότητα, αλλά και την καλλιτεχνική καταγωγή μου. Εδώ είναι το σπίτι μου. Και, όπως λέει και το ρητό, «there is no place like home».

Πώς εμπνευστήκατε τον τίτλο «Θα είμαι ο καθρέφτης σου» και πώς τα έργα σας γίνονται ο «καθρέφτης» του επισκέπτη;
Ο τίτλος κρέμεται σ’ αυτό το «θα». Δηλώνει πρόθεση, το γεγονός δεν είναι βέβαιο. Κάθε τέχνη θέλει να βρει τον κόσμο που θα αναγνωρίσει σ’ αυτήν τον εαυτό του, που θα γίνει ο καθρέφτης του. Αυτό περιλαμβάνει και τον δημιουργό, νομίζω. Ελπίζω ότι τα έργα μου αντανακλούν κι εμένα. Αλλά δεν ξέρω ούτε εμένα τόσο καλά ούτε τα έργα. Οπότε μαθαίνω να ισορροπώ σε αυτόν τον αμφίβολο αντικατοπτρισμό. Κι αυτό είναι το πιο ωφέλιμο εντέλει, επειδή κανένας αντικατοπτρισμός δεν μου φαίνεται βέβαιος.

Μιλήστε μου για τη χρήση των υλικών στα έργα σας. Γιατί επιλέγετε όσο το δυνατόν λιγότερα υλικά και χρώματα; Έχετε κάποιο αγαπημένο υλικό που αποτυπώνει καλύτερα στον καμβά τα μηνύματα που θέλετε να περάσετε στον κόσμο;
Το αγαπημένο μου υλικό είναι ο καμβάς. Τα περιέχει όλα. Αλλά παρεμβαίνεις επειδή ψάχνεις κάτι συγκεκριμένο, έχεις συγκεκριμένο σκοπό και κατεύθυνση. Στόχος είναι να επαναφέρεις τον καμβά σε μια ισορροπία ενώ τον έχεις παραβιάσει. Είναι σαν μια χειρουργική επέμβαση: Αναγκάζεσαι να διαρρήξεις την επιφάνεια για να θεραπεύσεις αυτό που μπορείς, χωρίς να αφήσεις σημάδι. Η πρώτη παρέμβαση στον καμβά είναι ήδη άρτια. Τα υπόλοιπα είναι ράμματα.

Σε τι εξυπηρετεί η χρήση του ασπρόμαυρου στη συγκεκριμένη έκθεση; Ποια είναι η δύναμη του λευκού και του μαύρου έναντι του χρώματος;
Ξεκίνησα να δουλεύω κάποια έργα που δεν χρειάζονταν κάτι περισσότερο από αυτούς τους δύο τόνους. Και δεν το χρειάζονταν επειδή ούτε πιο περιεκτικά γίνονταν ούτε πιο προσβάσιμα. Είχαν ήδη έναν άρτιο κώδικα. Σιγά σιγά αυτά τα έργα έγιναν μια σειρά, δεν νομίζω συνειδητά, δεν είπα στον εαυτό μου ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιήσω χρώμα. Απλώς, αυτό που εμένα μου άρεσε στη συγκεκριμένη συνθήκη είναι πως αυτοί οι δύο τόνοι αρκούν, μια αντίθεση αρκεί για να πεις κάτι. Αυτό είναι όλη μας η εμπειρία, μια αντίθεση. Και αυτή μπορεί να είναι συγχρόνως στοιχειώδης και κατακλυσμική.

Παρατηρώντας τα έργα σας, θα βρει κανείςγράμματα, σχήματα, πολλές κουκκίδες, άλλοτε σε μεγαλύτερες και άλλοτε σε μικρότερες διαστάσεις, άλλοτε πιο λεπτές πινελιές κι άλλοτε πιο έντονες. Τι ρόλο παίζουν τα παραπάνω στη ζωγραφική σας και στον τρόπο που εκφράζεστε μέσα από την τέχνη σας;
Άλλοτε αυτό που θέλω να πω είναι κάτι που μοιάζει με κουκκίδα, άλλοτε είναι κάτι που μοιάζει με γράμματα. Οπότε, πρέπει να το φτιάξω όπως μου μοιάζει. Και σε αυτή τη διαδικασία δεν βλέπω ούτε το ένα στοιχείο ούτε το άλλο. Το μόνο σύμβολο που καταλαβαίνω είναι το ίδιο το έργο, όταν ολοκληρωθεί.

Πώς εμπνέεστε τους τίτλους των έργων σας; Ξεκινάτε να ζωγραφίζετε έχοντας στο μυαλό σας μια συγκεκριμένη θεματική που σας εμπνέει και θέλετε να τη μεταφέρετε στον καμβά ή το έργο προκύπτει στην πορεία;
Νομίζω πως όλα τα έργα τέχνης ξεκινούν σκόπιμα και καταλήγουν γνώριμα. Δηλαδή, έχεις συγκεκριμένο στόχο όταν ξεκινάς, και δεν λες ποτέ «τώρα όμως θα τα αλλάξω όλα». Απλώς, μέχρι να τελειώσεις, έχεις μάθει καλύτερα τι σημαίνει αυτό που ήθελες να πεις, και μπορεί να σε έπεισε ότι δεν είναι ακριβώς όπως φαινόταν από μακριά. Όσο για τους τίτλους, ε, δεν είναι και βασιλιάδες, μπορούν και να τους στερηθούν.

ΙΝFO
Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης,13 Μαρτίου έως 9 Απριλίου

Δείτε περισσότερα για την έκθεση στο city guide της Athens Voice

H Αngie Antonakis φιλοτέχνησε το εξώφυλλο της Athens Voice στο Τεύχος 950