Με 426 εκθέσεις από το 1966 έως σήμερα και μια ευκαιρία, μιας και ο ιστορικός χώρος Γκαλερί Ζουμπουλάκη ανακαινίστηκε, «να ρίξουμε μαζί μια ματιά στο παρελθόν και με νέα φόρα να κοιτάξουμε το μέλλον», συναντώ τη Δάφνη Ζουμπουλάκη στο υπόγειο τοπόσημο της πλατείας Κολωνακίου. Ετοιμάζει την έκθεση με τις αφίσες που «προπαγάνδισαν» τις εκθέσεις των καλλιτεχνών της αλλά και όρισαν την αισθητική της γκαλερί τα τελευταία 52 χρόνια. Όπως και την αισθητική της πόλης, πριν από την εποχή των σόσιαλ μίντια: «Θυμάμαι πως μικρή μαζί με τους φίλους μου κολλούσαμε τις αφίσες στους δρόμους ή τις βιτρίνες, αφού έτσι ταξίδευε το μήνυμα». Κομμartική νεολαία, αστειεύομαι, καθώς τσεκάρω την μπαταρία του recorder μου. Η A.V., μετά από πρόταση της Δάφνης, παρακολούθησε ζωντανά το στήσιμο της έκθεσης. . Είδε τη Δάφνη να κουβαλά κάδρα παρέα με τα παιδιά του συνεργείου και τους επιμελητές, και να προβληματίζεται για τη σωστή θέση τοποθέτησης. Άλλες πάλι αφίσες να τοιχοκολλούνται στους άσπρους τοίχους της Γκαλερί Ζουμπουλάκη, φτιάχνοντας αυτή την ιδιότυπη ταπετσαρία μνήμης.
«Παιδί, με θυμάμαι να κάνω τούμπες και να παίζω με τα έργα. Το 1974, ας πούμε, με τον χαρτοπόλεμο του Παύλου».
«Παιδί, με θυμάμαι να κάνω τούμπες και να παίζω με τα έργα. Το 1974, ας πούμε, με τον χαρτοπόλεμο του Παύλου».
Η ιστορία της Γκαλερί Ζουμπουλάκη μέσα από ένα πανόραμα εικόνων. Από τα πρώτα χρόνια, τη δεκαετία του 1960, με τη συμμετοχή του Αλέξανδρου Ιόλα, μέχρι και τις πιο σύγχρονες συνεργασίες με διεθνείς γκαλερί όπως οι Denise René, Leo Castelli, Beyeler, Gemini G.E.L., Marian Goodman κ.ά. Περιλαμβάνονται σημαντικά δείγματα αφισών από εκθέσεις που φιλοξενήθηκαν στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη στην Αθήνα, καθώς και στις γκαλερί του Αλέξανδρου Ιόλα. Ανάμεσά τους βρίσκουμε δείγματα από τη Les Nouveaux Réalistes με επιμέλεια του Pierre Restany, την τελευταία έκθεση του Andy Warhol με το «Μυστικό Δείπνο» το 1987, τις εκθέσεις σπουδαίων καλλιτεχνών όπως οι: Giorgio DeChirico, Max Ernst, Man Ray, Lucio Fontana, Matta, Chryssa, Γ. Τσαρούχης, Γ. Μόραλης, Ν. Νικολάου, Ν. Κεσσανλής, κ.ά. αλλά και αφίσες ειδικά σχεδιασμένες από καλλιτέχνες, όπως οι Jean Tinguely, Les Lalanne, Takis, Φασιανός, για την έκθεσή τους.
Οι αφίσες αυτές σχεδιάστηκαν με την επιμέλεια της Γκαλερί Ζουμπουλάκη και του Αλέξανδρου Ιόλα σε συνεργασία με τους καλλιτέχνες και τους τυπογράφους Graphic Olimpia στο Μιλάνο και του Βασίλη Κατούφα στην Αθήνα, μεταξύ άλλων. Η γκαλερί συντηρεί ένα πολύτιμο αρχείο με 321 αφίσες και πολλαπλά, εφήμερα αντικείμενα όπως προσκλήσεις, δελτία Τύπου, φωτογραφίες, καταλόγους. Στο παρελθόν έχουν παρουσιαστεί στην γκαλερί τρεις εκθέσεις αφισών: 100 Αφίσσες (1971-1985), 20 χρόνια Αφίσσας (1988), και Έκθεση Αφισσών(1968-1991).
Η A.V., μετά από πρόταση της Δάφνης, παρακολούθησε ζωντανά το στήσιμο της έκθεσης και μίλησε μαζί της.
Η A.V., μετά από πρόταση της Δάφνης, παρακολούθησε ζωντανά το στήσιμο της έκθεσης και μίλησε μαζί της.
Χαίρομαι που σε «ξανασυναντώ». Τις προάλλες είδα το πορτρέτο που σου έκανε ο Μόραλης, όπως εκτίθεται στη μεγάλη του έκθεση στο Μπενάκη της Πειραιώς! Θυμάσαι την εποχή;
Ω, θυμάμαι τη διαδικασία! Ήμουν τριάμισι ή τέσσερα όταν ο Μόραλης με έστησε για να του ποζάρω. Αλλά ήμουν, όπως κάθε παιδί, εντελώς υπερκινητικό και αυτός με ήθελε στρατιωτάκι ακούνητο, ειδικά να μην κουνώ τα χέρια μου. Οπότε μου έδωσε να κρατώ ένα ρόδι. Κατάφερε να με κάνει να ησυχάσω και να κάνει τον πίνακα. Ο Μόραλης, πέρα από το να κάνει πορτρέτα φίλων του, το έκανε και επαγγελματικά, κατά παραγγελία, για βιοποριστικούς λόγους. Κάποια στιγμή αποφάσισε πως δεν θέλει πια να κάνει άλλα πορτρέτα, αλλά δεν ήθελε να δικαιολογείται, οπότε τύπωσε μια κάρτα που έλεγε «Γιάννης Μόραλης, ζωγράφος, αλλά δεν φιλοτεχνώ άλλα πορτρέτα» και την έδινε...
Πώς τον έχεις κρατήσει στο μυαλό σου;
Σαν ένα καλό φίλο, που έδινα μεγάλη σημασία στην άποψή του. Ήξερε και είχε επίγνωση του πόσο σοβαρό ήταν το έργο του, αλλά ήταν πολύ σεμνός. Το 2006 στην τελευταία του έκθεση, όπου έγινε κοσμοσυρροή και ο κόσμος τον αποθέωνε, με ρώτησε καθώς φεύγαμε, «αλήθεια, άρεσαν τα έργα μου;». Είχε αυτή την ανασφάλεια όλων των δημιουργικών ανθρώπων...
«Γιάννης Μόραλης, ζωγράφος, αλλά δεν φιλοτεχνώ άλλα πορτρέτα»
«Γιάννης Μόραλης, ζωγράφος, αλλά δεν φιλοτεχνώ άλλα πορτρέτα»
Ονειρευόσουν από μικρή να ασχοληθείς με την τέχνη;
Μπα, δεν περνούσε από το μυαλό μου. Αλλά μεγαλώνοντας και παίζοντας εδώ στην γκαλερί, που έμοιαζε σαν το δικό μου θεματικό λούνα παρκ, προέκυψε μάλλον φυσιολογικά σαν εξέλιξη. Μου άρεσε και η συντήρηση των έργων τέχνης, ήθελα να μάθω περισσότερα για τα υλικά, αφού δίπλα είναι το Μουσείο Μπενάκη που πήγαινα και έβλεπα τους ειδικούς να τα συντηρούν. Υπήρχε και το οικογενειακό μας παλαιοπωλείο, ως προς την αγάπη δηλαδή των υλικών και τη συντήρησή τους, οπότε μάλλον όλα αυτά με προσδιόρισαν, και διάλεξα τη μετέπειτα κατεύθυνσή μου. Αλλά, παιδί, με θυμάμαι να κάνω τούμπες και να παίζω με τα έργα. Το 1974, ας πούμε, με τον χαρτοπόλεμο του Παύλου. Ή σ' ένα παιδικό πάρτι στο σπίτι μας, δημοτικό ήμουν, και εμείς παίζαμε με τα «Σινιάλα» του Τάκη! Βάζαμε τα κεφτεδάκια πάνω στα «κουταλάκια» και τα εκσφενδονίζαμε, νταγκ, μπαμ το ένα παιδάκι στο άλλο...
Και η κυρία Πέγκυ, πώς ένιωθε που «βανδαλίζατε» επί του καλλιτέχνη;
Φρίκαρε, γιατί κάποια κομμάτια έδειχνε πως χάθηκαν. Αλλά σκέφτηκε πονηρά και χρηματοδότησε με αληθινά λεφτά ένα έπαθλο για όποια παιδάκια τα ανακαλύψουν εκεί που ήταν κρυμμένα. Ξαφνικά όλα βρέθηκαν πάλι!
Τον Ιόλα τον θυμάσαι;
Πολύ καλά! Ερχόταν στο εξοχικό που είχαμε κάποτε στην Ανάβυσσο. Όπως και ο ΝτεΚίρικο, όπως μου έλεγαν οι δικοί μου.
Ποιους άλλους από το «ρεπερτόριο» της γκαλερί σας θυμάσαι από παιδί;
Τον Φασιανό. Με έπαιρνε με κοντό παντελονάκι από την γκαλερί και με πήγαινε για γρανίτες στο «Ελληνικό» που τις ρουφούσαμε με λάστιχο ποτίσματος. Και μου έλεγε και παραμύθια, αλλά πολύ εκφοβιστικά, με πρωταγωνιστή ένα βιολί που είχε. Βέβαια, περισσότερο ούρλιαζα το βράδυ παρά κοιμόμουν από τον φόβο μου. Θυμάμαι και τον Στεφάνου που ξανάφτιαχνε παλιά πατίνια ξύλινα. Απίστευτα γοητευτικά έδειχναν όλα αυτά στα μάτια μου. Είχα επίσης αλληλογραφία με τον Κόττη, όταν αυτός ήταν στο Παρίσι το 1978. Του έστελνα τις παιδικές ζωγραφιές μου, κι αυτός μου έστελνε απαντητικές επιστολές, αλλά έγραφε και ζωγράφιζε με το ίδιο παιδικό ύφος. Ήμουν εφτά χρονών...
Όμως τώρα υπάρχει η παρατεταμένη οικονομική κρίση, που, ειδικά στην τέχνη, επιβάλλει τη συνύπαρξη των αριθμών μαζί με τη χαρά της τέχνης.
Αναμφισβήτητα. Αλλά πάντα βρίσκω κάτι για να με εξάψει και να ξυπνήσει αυτές τις ευτυχισμένες παιδικές μνήμες, και που επανεκκινεί το ενδιαφέρον και τη χαρά.
Πώς είναι η σχέση σου με τους καλλιτέχνες;
Συνεχίζω να βιώνω τη χαρά της επαφής, ειδικά στο προσωπικό επίπεδο, της παρέας, εκτός από το επαγγελματικό. Εντάξει, υπάρχουν και οι στιγμές του τσακωμού, ειδικά όταν κάποιοι θέλουν να βάλουν τιμές μεγαλύτερες από την αλήθεια των αριθμών, όπως λες. Ή με άλλους που πιστεύουν πως αξίζουν περισσότερα - ανθρώπινο είναι.
Εντάξει με τους παλιούς καλλιτέχνες που συνεργάζεστε χρόνια. Με τους καινούργιους, τι γίνεται; Πρέπει να τηρούν μια προδιαγραφή ή έναν αισθητικό κώδικα για να συνδεθείτε μαζί τους; Κι αν ναι, πόσο απαρέγκλιτος είναι;
Ό,τι ίσχυε και παλιά ισχύει και τώρα. Μας ενδιαφέρει η ποιότητά τους, αλλά και η συνέπεια στη δουλειά τους. Όπως και η αλήθειά τους, το πόσο πραγματικοί είναι, μας ένοιαζε και μας νοιάζει πάντα η προσωπικότητά τους. Μόνο έτσι μπορείς να αποφύγεις τα πυροτεχνήματα. Αναπόφευκτα αυτό είναι κάτι που το διαπιστώνεις καθημερινά, μιας και συνδέεσαι μαζί τους, είσαι σε συνεχή επαφή μαζί τους, ασχέτως αν δεν μπορείς να είσαι φίλος με όλους. Αλλά ναι, κυρίαρχη αξία είναι η προσωπικότητά τους...
Ποια ή ποιος καλλιτέχνης είναι ο πρώτος που θυμάστε να σας διαμορφώνει πέρα από τους οικείους του περιβάλλοντός σας, με τους οποίους συναναστρεφόσασταν;
Με διαμόρφωσε που οι γονείς μου ήταν πολύ ανοιχτοί και πηγαίναμε παντού στα μουσεία, αλλά θυμάμαι το Μπομπούρ! Είχα εκστασιαστεί όταν είδα τα κινούμενα γλυπτά της Νίκι ντε Σαν Φαλ, πόσο χρώμα αλλά και υπερθέαμα.
Έχετε σήμερα μια μεγαλύτερη αγάπη ή προτίμηση σε κάποιο αισθητικό κίνημα τέχνης;
Δεν μου άρεσε ποτέ να κολλάω! Βέβαια, λόγω γκαλερί δείχνουμε πράγματα συγκεκριμένου προσανατολισμού, είναι βλέπετε που και το κοινό μας είναι πιο κλασίκ, οπότε βίντεο αρτ ή πιο εναλλακτικά θέματα δεν καταλαμβάνουν πολύ από το ενδιαφέρον μας, αλλά προσωπικά πηγαίνω παντού, βλέπω τα πάντα και αγαπώ τα πάντα πέρα από κατηγορίες.
Κι αυτή η έκθεση που ετοιμάζετε; Μεμοραμπίλια, νοσταλγία, αναδρομή, πώς την προσδιορίζετε;
Νέο ξεκίνημα, αφού η γκαλερί μας ανακαινίστηκε, αλλά πάντα με την προδιαγραφή που έθεσε το όνομα Ζουμπουλάκη.
«Συνεχίζω να βιώνω τη χαρά της επαφής με τους καλλιτέχνες, ειδικά στο προσωπικό επίπεδο, της παρέας, εκτός από το επαγγελματικό».
«Συνεχίζω να βιώνω τη χαρά της επαφής με τους καλλιτέχνες, ειδικά στο προσωπικό επίπεδο, της παρέας, εκτός από το επαγγελματικό».
Αλήθεια, πώς προέκυψε η ιδέα;
Με αφορμή την ανακαίνιση βρήκαμε τις αφίσες φυλαγμένες σε αποθήκες και συρτάρια. Όλες τις αφίσες από το '70 και μετά. Καθεμιά τους διηγείται μια ιστορία και όλες μαζί την ιστορία της γκαλερί μας. Τον τελευταίο καιρό η μητέρα μου ασχολείται ούτως ή άλλως με την ψηφιοποίηση του τεράστιου αρχείου μας, κι όχι μόνο με τις αφίσες των έργων ή των καλλιτεχνών αλλά και με έναν απίστευτα μεγάλο όγκο με φωτογραφίες από τα εγκαίνια των εκθέσεων.
Τα οποία εγκαίνιά σας είχαν πάντα, όπως θυμάμαι, μια πολύ κοσμική και σελέμπριτι εσάνς, βλέποντάς τα σαν αναγνώστης των περιοδικών της εποχής.
Ε, ναι, ερχόταν πολύ στιλιζαρισμένος ο κόσμος, ειδικά οι κυρίες με τις γούνες, για να δείχνουν κι αυτές εντυπωσιακές, αφού θα πόζαραν δίπλα στον Ιόλα με τις υπεργούνες του! Ξέρεις, κοιτώ αυτές τις φωτογραφίες ειδικά ως προς το στιλ ντυσίματος. Είναι σαν κάποιος να παρακολουθεί την εξέλιξη της μόδας στην Αθήνα και πώς βάδιζε στιλιστικά η πόλη ανά εποχή.
Κι έτσι φτάνουμε στη νέα έκθεση, που επικοινωνιακά πώς θα την τρέξεις; Θα δείξεις αφίσες, όπως αυτές που μου έστειλες σαν δείγμα μαζί με την πρόσκληση μέσω ψηφιακής αλληλογραφίας;
Και θα κολλήσουμε ξανά, όπως παλιά! Ιδέα ενός καλού μου φίλου. Σκεφτήκαμε η αφίσα που θα κολλήσουμε να είναι μια αναπαραγωγή σε χαρτί του ψηφιακού μηνύματος που έστειλα στον Γιάννη Καρλόπουλο, όταν με ρώτησε πόσες εκθέσεις και πόσες αφίσες έχουν γίνει από το 1966. Κι έτσι άρχισα το μέτρημα. Ορίστε το τεξτ, γραμμένο πυρετωδώς. Ένα μέιλ που έγινε αφίσα αλλά και πώς το ίντερνετ βγαίνει βόλτα στο δρόμο.
Σήμερα η Γκαλερί Ζουμπουλάκη στην πλατεία Κολωνακίου εγκαινιάζει τη νέα της μορφή, που επιμελήθηκε το αρχιτεκτονικό γραφείο του Θοδωρή Ζουμπουλάκη (Zoumboulakis Architects). Πώς νιώθεις που συγκατοικείς με τον αδελφό σου;
Είναι ωραίο να ξαναβρισκόμαστε σ' αυτό το οικείο περιβάλλον. Πάντα είχαμε καλές σχέσεις, αλλά είναι και η αρχιτεκτονική του ματιά που με βοηθά. Είμαι χαοτική, ενώ αυτός είναι οργανωμένος! Κι ο χώρος γίνεται πολύ ζωντανός.
Σαν co working space, αλλά και οικογενειακό δένδρο μαζί!
Ναι, αλλά επικοινωνούμε, δεν φτιάχνει δίπλα κάποιος συστεγαζόμενος, ντολμαδάκια ας πούμε, ταιριάζουν όλα μας!
Την επιμέλεια της έκθεσης ανέλαβαν η Ειρήνη Μαρινάκη και ο Κωνσταντίνος Στεφανής, σε συνεργασία με τον Γιάννη Καρλόπουλο και τη Δάφνη Ζουμπουλάκη. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν επιλεγμένες αφίσες από παλαιότερες εκθέσεις της Γκαλερί Ζουμπουλάκη.
Η ιστορία της γκαλερί Ζουμπουλάκη ξεκινά το 1912, όταν ο Θεόδωρος Α. Ζουμπουλάκης ανοίγει στην Αθήνα το γνωστό παλαιοπωλείο με σπάνια έργα τέχνης και αρχαιότητες. Το 1960 η οικογένεια Ζουμπουλάκη επεκτείνει τις δραστηριότητές της στην οδό Κριεζώτου 3, όπου παρουσιάζουν τη δουλειά τους σπουδαίοι καλλιτέχνες. Το 1966 ο Τάσος με την Πέγκυ Ζουμπουλάκη ανοίγουν στον ίδιο δρόμο (Κριεζώτου 7) την πρώτη γκαλερί σύγχρονης τέχνης και ξεκινούν τη συνεργασία τους με τον Αλέξανδρο Ιόλα. Σημαντικοί καλλιτέχνες όπως οι: Giorgio De Chirico, Les Lalanne, Robert Rauschenberg, Max Ernst, Man Ray, René Magritte και άλλοι νεότεροι όπως οι: Φασιανός, Takis, Chryssa, Ακριθάκης, Pavlos, Κεσσανλής κ.ά. εκθέτουν για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Το 1973 η γκαλερί επεκτείνεται στην πλατεία Κολωνακίου 20. Οι καλλιτέχνες έχουν πια έναν μεγάλο χώρο με σύγχρονες προδιαγραφές για να παρουσιάσουν τα έργα τους σε ευρύτερη κλίμακα και διάσταση. Εκεί, ο Αλέξανδρος Ιόλας παρουσιάζει εξαιρετικούς καλλιτέχνες που συνεργάζονται με τις διεθνείς γκαλερί του στη Νέα Υόρκη, το Παρίσι, τη Γενεύη, τη Ρώμη, το Μιλάνο και τη Μαδρίτη. Η γκαλερί φιλοξένησε ιστορικές πλέον θεματικές εκθέσεις όπως τη Les Nouveaux Réalistes με επιμέλεια Restany, τη Mirrors of the Mind που επιμελήθηκε ο Νικόλαος Κάλας και πολλές ακόμη σπουδαίες εκθέσεις. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, η γκαλερί αποκτά ακόμα έναν εκθεσιακό χώρο στην οδό Πειραιώς. Το 2000, η Δάφνη Ζουμπουλάκη αναλαμβάνει τη διεύθυνση της γκαλερί στην πλατεία Κολωνακίου και παράλληλα με το σχήμα «ZONE D» διοργανώνει εκθέσεις με στόχο την παρουσίαση νέων τάσεων της διεθνούς σύγχρονης τέχνης. Ενώ, στην οδό Κριεζώτου 6, άλλος ένας καινούργιος χώρος το Art-Design-Antiques παρουσιάζει έργα και αντικείμενα πρωτοποριακού design σε συνεργασία με διεθνείς οίκους όπως την Established & Sons, την Astier De Villatte, την Magis κτλ. Σήμερα η Γκαλερί Ζουμπουλάκη στην πλατεία Κολωνακίου εγκαινιάζει τη νέα της μορφή.
8°
