Ο Κώστας Ευσταθίου είναι δεξιοτέχνης στη συρματοτεχνία
Θεματοφύλακας μιας τέχνης για λίγους,που αυτοί που την κατέχουν είναι μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού, μοναχικοί και κυρίως αυτοδίδακτοι. Ο λόγος για τον Κώστα Ευσταθίου και τη συρματοτεχνία. Με μοναδικό υλικό τις λεπτές ίνες σύρματος, ο κύριος Ευσταθίου φιλοτεχνεί μικρά και μεγάλα αριστουργήματα, σε ένα δωμάτιο του σπιτιού του στον Πειραιά. Πρόσφατα μάλιστα ο συνταξιούχος εμποροπλοίαρχος, μπήκε στους υποψήφιους του βιβλίου Ρεκόρ Γκίνες, καθώς μετά από 6 μήνες εντατικής εργασίας κατόρθωσε να ολοκληρώσει τη μικρογραφία του θρυλικού ξενοχοδοχείου που έστεκε κάποτε στο Φάληρο, το «Ακταίον», αποτελούμενο αποκλειστικά από εκατοντάδες χιλιόμετρα σύρματος. Μπροστά στα μάτια μας ξεδιπλώνει το κουβάρι αυτής της ιδιαίτερης ενασχόλησης που δεν έχει μόνο καλλιτεχνικές διαστάσεις.
Το πολυτελές ξενοδοχείο που έστεκε κάποτε στο Φαλήρο, λίγοι το θυμούνται καθώς κατεδαφίστηκε τη δεκαετία του ’70, τώρα βέβαια δεσπόζει σε μικρογραφία πάνω στην τραπεζαρία του καθιστικού του κύριου Ευσταθίου. Η λαμπρή ιστορία που το συνόδεψε, ωστόσο, μέχρι το άδοξο τέλος του ήταν αυτή που οδήγησε τον κ. Κώστα στο να του δώσει και πάλι ζωή. Οικοδομήθηκε σε έκταση 10.000 τετραγωνικών πήχεων στις αρχές του 20ού αιώνα, την περίοδο που έχουμε ακουστά ως «belle epoque» από τονΔιευθυντή της Τράπεζας Αθηνών, Ι. Πεσματζόγλου και με αρχιτέκτονες τονΠάνο Καραθανασόπουλο, μαθητή του Ερνέστου Τσίλερ και του βοηθού του Λάζαρο Γλήνη. Ο σκοπός του ήταν να προσφέρει στους επισκέπτες την απόλυτη αίσθηση χλιδής, γι’ αυτό η διακόσμηση κι ο εξοπλισμός του κόστισαν το εξωφρενικό για την εποχή εκείνη ποσό των 2.000.000 δραχμών. Το 1903 άνοιξε τις πόρτες της επιβλητικής εισόδου του, με 160 σουίτες, σαλόνια για τσάι, εστιατόριο, χώρους ψυχαγωγίας και εκδηλώσεων, στους οποίους έκλεινε ραντεβού η κοσμική Αθήνα, μέλη της βασιλικής οικογένειας, αριστοκράτες και πολιτικοί, δίνοντας μια νέα οικονομική ώθηση σε ολόκληρη την περιοχή. Οι αίθουσές του ήταν εμπνευσμένες από διάφορες περιοχές του κόσμου, όπως την Αίγυπτο και την Ινδία. Λέγεται μάλιστα πως ήταν γεμάτο με πολυτελή αντικείμενα, χαλιά και κρύσταλλα από το εξωτερικό.
Στην περίοδο του Βαλκανικού Πολέμου (1912-13), oι χώροι του χρησιμοποιήθηκαν για να λειτουργήσει πρόσκαιρο Ναυτικό Νοσοκομείο. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου καταλήφθηκε και χρησιμοποιήθηκε από τους κατακτητές και στη συνέχεια βομβαρδίστηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις. Υπέστη φθορές κι από σεισμούς γι' αυτό και μετά την Κατοχή, ξεκίνησε η τμηματική κατεδάφιση του άλλοτε στολιδιού του Νέου Φαλήρου, που κατά τη διάρκεια της χούντας εξαφανίστηκε εντελώς αφήνοντας πίσω του μόνο της αναμνήσεις μιας ακμάζουσας εποχής. Στη θέση του σήμερα βρίσκεται γνωστό ιατρικό κέντρο.
«Το φαραωνικό αυτό έργο, χτισμένο πάνω σε ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο, ήταν μια πρόκληση για μένα! Μου πήρε 19,5 μήνες ή αλλιώς 4.300 ώρες, και χρησιμοποίησα 17.500 κομμάτια που αποτελούνται από σύρμα, συνδεδεμένα μεταξύ τους με συρμάτινο νήμα. Με αυτά έφτιαξα ενδεικτικά 230 κουφώματα, πόρτες και παράθυρα. Μόνο η κάθε κεραία αποτελείται από 70 μ. σύρμα, ενώ συνολικά αποτελείται από 15 διαφορετικά τμήματα. Όταν θα πρέπει να το λύσω, θα χρειαστώ 15 κούτες με αφρολέξ για να μπουν μέσα όλα τα τμήματά του» περιγράφει ο κ. Ευσταθίου, περήφανος για το δημιούργημά του. Δεν είναι μονάχα ο χρόνος που αφιέρωσε για να το στήσει, αλλά και η έρευνα που έκανε στα ντοκουμέντα της εποχής προκειμένου να συλλέξει όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία για το κτίριο, και έπειτα να το αποδώσει με έμφαση ακόμα και στην παραμικρή λεπτομέρεια. Κατάφερε, λοιπόν, να αποδώσει πιστά τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του κτιρίου, τις εισόδους, τους διάκοσμους, τα έπιπλα στα μπαλκόνια, ακόμα και τις κολόνες φωτισμού που ήταν τοποθετημένες έξω από το ξενοδοχείο.
«Έκανα έρευνα στα αρχεία του δήμου, σε παλιά δημοσιεύματα της εποχής αλλά και στα αρχεία των αρχιτεκτόνων που επιμελήθηκαν το κτίριο. Τότε βέβαια δεν υπήρχε ποικιλία φωτογραφιών – καμιά δεκαριά περίπου είχαν τραβηχτεί από το εσωτερικό, ενώ κάποιοι ξένοι φωτογράφοι που το επισκέφτηκαν το φωτογράφισαν εξωτερικά κυρίως από μια συγκεκριμένη γωνία. Σε μια φωτογραφία που φαινόταν ο μάγειρας στην κουζίνα, υπολόγισα το ύψος του, γύρω στο 1,65, και με βάση αυτό υπολόγισα το εσωτερικό ύψος του δωματίου για να κανω τις διαστάσεις της κατσκευής. Σε άλλη φωτογραφία υπήρχε ένας εργάτης έξω από το ξενοδοχείο και με τον ίδιο τρόπο υπολόγισα το ύψος του 1ου ορόφου. Ενδιαφέρον είχε το εγχείρημα να αποδώσω τον ρυθμό του κτιριού, που στην αρχή δεν τον καταλάβαινα. Διάβασα για τους ρυθμούς των κτιρίων της εποχής και τα νεοκλασικά κτίσματα στην Ευρώπη και παρατήρησα ότι το ισόγειο είχε διαφορετικό ρυθμό από τον 2ο όροφο, αλλά και ο 3ο ήταν διαφορετικός από τον 4ο. Υπήρχαν, για παράδειγμα, σφίγγες που συναντάς σε βιεννέζικα κτίρια και κεραίες ενός συγκεκριμένου τύπου που συνταντούσες στη Γαλλία. Ο καλλιτέχνης, λοιπόν, είχε ενώσει στοιχεία διάφορων εποχών και ρυθμών, όπως αρχαιοελληνικά αετώματα, γαλλικές τέντες της Μονμάρτης, μέσα από την τάση του τακτικισμού ή αλλιώς εκλεκτικισμού. Αυτό που με δυσκόλεψε λίγο ήταν ότι έπρεπε να δώσω στα παράθυρα το στοιχείο της διαφάνειας ώστε να αποτυπώνεται το πώς έδειχνε το φως από το εσωτερικό», εξηγεί ο δεξιοτέχνης.
Πώς όμως αποφάσισε εξ' αρχής ο κ. Ευσταθίου να ασχοληθεί με αυτήν την ιδιαίτερη, κι όχι ευρέως διαδεδομένη τέχνη; «Ανέκαθεν είχα κλίση στις τέχνες, ζωγράφιζα κι έκανα χειροτεχνίες. Αλλά εκείνους τους καιρούς οι εποχές ήταν δύσκολες για τους καλλιτέχνες κι έχοντας φτάσει σε μια ηλικία που θα έπρεπε να στηρίξω οικονομικά την οικογένεια, έφυγα στα καράβια. Σταδιακά έγινα πλοίαρχος και μάλιστα θυμάμαι πως συχνά έπαιζα με τα συρματάκια από τα καλώδια που έβρισκα στο πλοίο, φτιάχνοντας μικρά διακοσμητικά, όπως βαποράκια, δεντράκια και ό,τι μου ερχόταν στο μυαλό. Όταν συνταξιοδοτήθηκα, έχοντας πλέον περισσότερο ελεύθερο χρόνο, ξεκίνησα να ασχολούμαι πιο αφοσιωμένα με τη συρματοτεχνία και συνειδητοποίησα πως ακόμα κι ένα απλό συρματάκι έχει τεράστιες προοπτικές», εξηγεί και παράλληλα μας «ξεναγεί» στα υπόλοιπα δημιουργήματά του, μικρά κομψοτεχνήματα απο σύρμα που διακοσμούν τα ράφια του σπιτιού του, ανάμεσά τους μια μοτοσικλέτα Harley του 1949, ένα παλιό αμερικάνικο τρένο με ατμομηχανή, ένα γυναικείο παπούτσι, ένα βιολί, μια αράχνη στον ιστό της, ένα ποδήλατο, ένα περήφανο λιοντάρι, ένα πλουμιστό αυγό και δεκάδες άλλες μινιατούρες.
«Για τις δημιουργίες μου δεν χρησιμοποιώ τίποτα άλλο πέρα από σύρμα. Ούτε κολλητικές ουσίες φυσικά, παρά μόνο συρμάτινες ίνες, λεπτές όσο 4 micro –δηλαδή 3 φορές πιο λεπτές από τις τρίχες των μαλλιών– που τις πλέκω μεταξύ τους και τις προμηθεύομαι από το εξωτερικό. Μπορώ να φτιάξω οποιοδήποτε αντικείμενο ή κτίριο. Σε γενικές γραμμές αυτό που αποφεύγω είναι οι προσωπογραφίες, αφού το σύρμα αγριεύει τα πρόσωπα. Κάθε σχέδιο πάντως χρειάζεται χρόνο, υπομονή και σκέψη, ενώ συχνά μπορεί να χρειάζονται ως και δύο μήνες για να ολοκληρωθεί με συνεχή δουλειά, από τις επτά το πρωί ως τις δύο τη νύχτα. Η σύζυγός μου κατά τη διάρκεια του κορωνοϊού έκανε τεράστια υπομονή μαζί μου, καθώς την είχα αφήσει για χιλιάδες ώρες χωρίς παρέα – όταν εργάζομαι δεν μιλάω καθόλου και είμαι αφοσιωμένος στην τέχνη μου, ξεχνώντας ακόμα και να φάω ή να κοιμηθώ. Παράλληλα, όταν είμαι εκνευρισμένος για κάτι ξεδίνω δημιουργώντας».
Με τα σχέδιά του έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις, πολλά απο αυτά κατά καιρούς τα στέλνει στο εξωτερικό, είτε σε συλλέκτες είτε σε γκαλερί, ενώ έχει δεχτεί και πρόταση για διδασκαλία για το πώς μπορεί να γητεύει κανείς το σύρμα. Όσον αφορά το Ακταίον όμως, το όνειρο του κ. Ευσταθίου είναι να παραμείνει στον Πειραιά. Τα επόμενα πλάνα του περιλαμβάνουν να καταφέρει να φιλοτεχνήσει με σύρμα τον εντυπωσιακό ναό της Παναγίας των Παρισίων.
10°
