Η ιστορία για την απαθή καταστροφή παραδοσιακών ξύλινων καϊκιών με τις ευλογίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι λίγο πολύ γνωστή. Η ιστορία της Χριστιάνας Οικονόμου πάλι, πρέπει να γίνει γνωστή γιατί είναι γλυκιά και αφτιασίδωτη. Άφησε το Λονδίνο κι έφτασε στη Σχοινούσα το φθινόπωρο με όνειρο να αναπαλαιώσει ένα ξύλινο καΐκι. Εικαστικός βλέπεις, σπούδασε Καλές Τέχνες στο Saint Martins, πήρε ειδικότητα στη γλυπτική και κάπου εκεί το ενδιαφέρον της για την παράδοση την έφερε μπροστά στη μακάβρια γραφειοκρατία που γερνάει πρόωρα τα ψαροκάικα της Ευρώπης.
Η σχετική κοινοτική οδηγία της ΕΕ είναι ξεκάθαρη άλλωστε. Με απώτερο στόχο τον περιορισμό της αλιείας, η ΕΕ επιδοτεί την κατάθεση αλιευτικής άδειας, η οποία παράλληλα προϋποθέτει είτε καταστροφή του σκάφους, είτε χρήση για άλλο σκοπό. Οι αλιείς, ωστόσο, καταφεύγουν συχνά στην καταστροφή των καϊκιών τους προκειμένου να εισπράξουν την προβλεπόμενη χρηματική αποζημίωση. Από την άλλη, μεγάλη ευθύνη φέρει και το κράτος, αφού σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δε δίνει στους ιδιοκτήτες φορολογικές ελαφρύνσεις ώστε να διασώσουν τα σκάφη τους. Σήμερα, δυστυχώς, έχουν καταστραφεί πάνω 11.500 καΐκια, ενώ η παραδοσιακή τεχνική κατασκευής τους και οι παλιοί τεχνίτες δε βρίσκουν διαδόχους.
Αυτά έβλεπε η Χριστιάννα και θέλησε να μιλήσει για τα « Καράβια που δεν φοβήθηκαν». Σε συνεργασία με την Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Άγονη Γραμμή Γόνιμη» έτρεξε ένα πρόγραμμα που αναδεικνύει τη σημασία και την πολιτιστική αξία αυτών των καϊκιών. Με χορηγό τη φαρμακευτική εταιρεία ELPEN και την υποστήριξη της Blue Star Ferries, πήγε στη Σχοινούσα και έβαλε μπρος το σχέδιό της. Κάλεσε τα παιδιά του νησιού να αναπαλαιώσουν μέσω της τέχνης ένα εγκαταλελειμμένο καΐκι το οποίο στη συνέχεια μετέτρεψαν σε έργο τέχνης. Με το τέλος του καλοκαιριού, η Χριστιάννα ανοίγει και πάλι πανιά, αφού στόχος της είναι να υπάρχει ένα αναπαλαιωμένο καΐκι σε όλες τις μικρές Κυκλάδες.
Πώς είναι όμως να περνάς τόσους μήνες σ’ ένα νησί της άγονης γραμμής; Η Χριστιάνα το λάτρεψε και τώρα μοιράζεται την εμπειρία της. Αυτή που, όπως είπε, θα θυμάται για πάντα.
«Ξεκίνησα με τα παιδιά στο σχολείο, όπου έγιναν πολλά εργαστήρια και δραστηριότητες δίνοντάς τους την ευκαιρία να μάθουν πολλά για το θέμα. Κατασκεύασαν και τα ίδια μάλιστα μικρά καΐκια. Το εντυπωσιακό όμως ήταν ότι όλο το νησί αγκάλιασε πολύ τη δράση. Η Σχοινούσα είναι ένα παραδοσιακό νησί, χωρίς ωστόσο ιδιαίτερη ναυτική παράδοση, καλά καλά δεν έχει δικό της καρνάγιο. Εγώ δούλευα στο λιμάνι για να καταλάβεις. Ήταν φοβερή εμπειρία όμως. Γνώρισα ψαράδες και κόσμο από γειτονικά νησιά που μου έμαθαν πάρα πολλά. Παρόλο που υπάρχει ακόμα κόσμος που ασχολείται με το ψάρεμα, η παράδοση κατασκευής αυθεντικών ξύλινων καϊκιών χάνεται και τη θέση τους παίρνουν τα πλαστικά. Οι ίδιοι που μου μίλησαν για τον αφανισμό των σκαφών μας, μου έμαθαν όμως και τεχνικές, ονομασίες κι έτσι τώρα ξέρω τι είναι μέχρι και η «μουράβια». Χωρίς εκείνους δε θα μπορούσα να πω με τόση αυτοπεποίθηση ότι πρόκειται για την ειδική βαφή που περνιέται στο τμήμα του σκάφους που βυθίζεται στο νερό».
«Οι άνθρωποι βέβαια είχαν παραξενευτεί αρχικά με το εγχείρημα. Ακόμα και οι πρώτοι τουρίστες της άνοιξης με σταματούσαν στο λιμάνι. Δεν είναι και ό,τι πιο σύνηθες να βλέπεις μία νέα κοπέλα να δουλεύει εκεί. Όλοι όμως έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον γι’ αυτό που έκανα. Ειδικά από τους ντόπιους πήρα πολλή αγάπη. Που να έβλεπες τη μέρα που παρέδωσα το καΐκι τι γλέντι στήσαμε! Παραδοσιακή φάβα και χορός γύρω από το καράβι όλο το βράδυ. Οι δε τουρίστες που ήταν να φύγουν Παρασκευή, άλλαζαν τα εισιτήριά τους για Σάββατο για να μείνουν στη γιορτή».
«Μπορεί το καΐκι να μην επιστρέφει στη θάλασσα, αλλά πλέον είναι έργο τέχνης και θα μείνει για πάντα στο νησί, ώστε όλοι να θυμούνται», τονίζει η Χριστίνα.
Όσο για την εμπειρία της από τη ζωή στο νησί, ακούγεται κάτι παραπάνω από ενθουσιασμένη. Όλοι την ξέρουν ως «το κορίτσι με το καΐκι» κι εκείνη σκέφτεται ήδη να μεταφέρει εκεί το προσωπικό της studio. Ειδικά τώρα που χρησιμοποιεί ασυνείδητα φράσεις που ακούς μόνο από γνήσιους νησιώτες, δεν έχει τίποτα να φοβηθεί. «Αν έχει καιρό, δε δένει το πλοίο» μου είπε στην κουβέντα, ενώ μου περιέγραφε πώς είναι να ζεις για ένα χρόνο στη Σχοινούσα.
«Λάτρεψα την παραμονή μου στο νησί. Τα πάντα εκεί είναι πιο ρομαντικά, αν και η διαμονή έχει και καλά και κακά. Όταν έχει μέρες να δέσει πλοίο, δημιουργούνται ελλείψεις ακόμα και στα βασικά. Μου είχε τύχει να ζητήσω μια χωριάτικη και να μου πουν ότι δεν έχει ντομάτα… Το νησί πάντως είναι αρκετά ζωντανό, έχει πολλούς νέους που μένουν μόνιμα εκεί κι έτσι όχι μόνο βρήκα παρέες, αλλά έκανα και μερικά από τα καλύτερα γλέντια της ζωής μου. Παράλληλα με τη δημιουργική δουλειά μου, έμαθα και αγροτικές δουλειές. Άρμεξα, θέρισα φάβα, έπιασα καλαμάρια και όλο το χειμώνα έκανα έρευνα και μάθημα στα παιδιά. Η αγαπημένη μου συνήθεια πάντως ήταν να πηγαίνω στην υπέροχη γιαγιά του νησιού, την κυρία Μαργαρίτα και να μου ψήνει καφέ. Είναι μία ζωντανή κιβωτός μνήμης και οι κουβέντες μαζί της ήταν η καλύτερη παρέα. Οι ρυθμοί του νησιού και όλη η ροή της ζωής στο νησί μου ταίριαξαν και μου έδωσαν πολλά και στη δουλειά μου ως καλλιτέχνης».
Info:
Το πρόγραμμα «Καράβια που δεν φοβήθηκαν» έγινε σε συνεργασία με την ΜΚΟ « Άγονη Γραμμή Γόνιμη» με χορηγό την ELPEN και την υποστήριξη της Blue Star Ferries.
Η Χριστιάνα Οικονόμου σπούδασε Καλές Τέχνες με ειδικότητα στη γλυπτική στο Central Saint Martins College of Art & Design και στο Chelsea College of Art & Design του Λονδίνου. Παράλληλα με τις σπουδές της συμμετείχε σε διάφορες εκθέσεις σε Ελλάδα και Λονδίνο, ενώ ήταν και στο Visual Department του Browns Fashion του Λονδίνου, την κορωνίδα της μόδας, όπου ασχολήθηκε με την επιμέλεια των windows installations.
17°
