Και τώρα που από το Καστελόριζο φτάσαμε στην Ιθάκη, γινόμαστε μια κανονική χώρα;
Για να γίνουμε κανονική χώρα, πρέπει να αλλάξουμε. Και έχουμε αλλάξει λίγο.
Στα δέκα σχεδόν χρόνια που η κρίση έγινε καθημερινότητα πραγματοποιήθηκε ο πιο πυκνός πολιτικός αναδασμός. Πλέον έχουν κυβερνήσει (σχεδόν) όλοι με κυβερνητικές συμπράξεις που δεν τις φανταζόταν και ο πιο διεστραμμένος νους.
Ωστόσο, η χώρα εξακολουθεί να παραπατάει και κάποιοι έχουν το θράσος για πανηγύρια καιεορτασμούς. Η χώρα δεν εμπνέει εμπιστοσύνη. Δεν έχει σωρεύσει εκείνο το (υπερ)πλεόνασμα αξιοπιστίας που απαιτείται για να θεμελιώσουμε ένα ελπιδοφόρο κεφάλαιο στη μεταμνημονιακή εποχή.
Τα μνημόνια τυπικά μπορεί να ολοκληρώθηκαν, η ταπεινωτική επιτροπεία όμως επεκτείνεται με ευθύνη των πιο οπισθοδρομικών δυνάμεων που κατέληξαν να κυβερνούν.
Τόσα χαμένα χρόνια, τόσες θυσίες (κάποιες απαραίτητες και κάποιες αχρείαστες) και ακόμα να μάθει το πολιτικό προσωπικό της χώρας ότι κανένα πρόγραμμα διάσωσης δεν πέτυχε χωρίς να υπάρξει πλεόνασμα συναίνεσης και συνεννόησης. Να γιατί το δίλημμα μέσα ή έξω από τα μνημόνια ήταν τόσο υποκριτικό και ο διχασμός που έφερε τόσο επικίνδυνος.
Βιώνουμε τον παροξυσμό του λαϊκισμού και της ανηθικότητας. Η επικοινωνιακή διαχείριση έχει υποκαταστήσει την επιχειρησιακή επάρκεια του κράτους και των θεσμών. Δεν λυγίζουν ούτε στην απώλεια της ανθρώπινης ζωής. Θλιβερή επιβεβαίωση ότι η πρωτεύουσα της χώρας πλημμυρίζει και καίγεται ανά πάσα στιγμή. Και δεν φταίει η κλιματική αλλαγή.
Σε όλες τις άλλες χώρες που υπέγραψαν προγράμματα διάσωσης, το πολιτικό προσωπικό κατάφερε να συνεννοηθεί για να αντιμετωπιστεί η κρίση όσο γίνεται συντομότερα και με λιγότερα θύματα.
Η Ιρλανδία μπήκε σε πρόγραμμα τον Νοέμβριο 2010, πήρε 85 δισ. ευρώ και βγήκε έπειτα από μία τριετία.
Η Κύπρος, αξιοποιώντας μόνο 10 δισ. ευρώ από τα διαθέσιμα δάνεια, ολοκλήρωσε το δικό της πρόγραμμα σε τρία χρόνια.
Η Πορτογαλία έμεινε σε μνημόνιο για 3 χρόνια (2011-2014) αξιοποιώντας 78 δισ. ευρώ, ενώ όταν βγήκε από αυτό, ο ελάχιστος μισθός αυξήθηκε από 485 σε 557 ευρώ, η ανεργία μειώθηκε ραγδαία από 17% σε 9% και οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων επανέκαμψαν, ύστερα από μείωση της τάξης του 25%.
Ανεξαρτήτως πολιτικής σύνθεσης, οι κυβερνήσεις σεβάστηκαν τις μνημονιακές και μεταμνημονιακές υποχρεώσεις της χώρας, διατηρώντας αταλάντευτη την εθνική προσήλωση στις επενδύσεις και στην εξαγωγή διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων.
Το 2014 η Πορτογαλία δανείστηκε για πρώτη φορά με αρνητικά επιτόκια ενώ η ανάπτυξη έφτασε το 2017 το 2,7%. Το δημοσιονομικό έλλειμμα, που το 2016 υπερέβαινε το 3%, φέτος προβλέπεται να πέσει στο 1,1%. Και από το 2020 θα υπάρχουν πλεονάσματα.
Και εμείς έχουμε πλεονάσματα, τα οποία όμως δεν προέρχονται από ανάπτυξη, όπως στην περίπτωση της Πορτογαλίας, αλλά από υπερφορολόγηση.
Η Ελλάδα μπήκε στη μνημονιακή εποχή το 2010, βασανίστηκε οκτώ χρόνια και απορρόφησε δάνεια σχεδόν 250 δισ. ευρώ. Ολοκληρώθηκε το 3o αχρείαστο μνημόνιο και η χώρα πάλι χωρίς πυξίδα πορεύεται.
Η βασική πηγή αβεβαιότητας για την οικονομία είναι η ίδια η κυβέρνηση. Τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα υπονομεύουν την ανάπτυξη. Το αντιεπενδυτικό κλίμα ζει και βασιλεύει ενώ η μεσαία τάξη υποφέρει από την υπερφορολόγηση.
Όσα διαγγέλματα κι αν γίνουν, όσα νησιά κι αν εργαλειοποιηθούν συμβολικά, το πραγματικό θέμα είναι η πορεία της χώρας μας μετά την έξοδο. Να δούμε την αλήθεια κατάματα.
Μετά τον Αύγουστο θα είμαστε μόνοι μας. Οφείλουμε να στηριχθούμε στις δικές μας δυνάμεις, τελείωσε η φθηνή χρηματοδότηση. Βέβαια θα παραμείνει ισχυρή εποπτεία γιατί καταντήσαμε να είμαστε η χώρα σε μόνιμη καραντίνα.
Οι πρώτοι μήνες που θα ακολουθήσουν την έξοδο από το πρόγραμμα θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι. Τα μηνύματα που θα στείλει η κυβέρνηση θα επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό την αξιοπιστία της οικονομικής πολιτικής και, κατά συνέπεια, το ύψος των επιτοκίων της αγοράς. Θα αξιολογούμαστε -τι παράδοξο για μια κυβέρνηση που πρεσβεύει την ισοπέδωση- με μικροσκόπιο από τις αγορές και όχι από τους εταίρους μας.
Η εντύπωση πως από τη μια ημέρα στην άλλη η χώρα θα μπορεί να ανοιχτεί στις αγορές, χωρίς να βελτιώνει σταδιακά την παραγωγική της βάση είναι άλλη μια (αυτ)απάτη.
Ποιο θα είναι το αναπτυξιακό σχέδιο της χώρας; Ουδείς γνωρίζει. Αυτός είναι ο προορισμός. Είναι αυτό λόγος για πανηγύρια; Ούτε σκέψη, ούτε σύνεση να παρουσιάσουν σχέδιο, στόχους και μετρήσιμα αποτελέσματα.Ο ασφαλέστερος δρόμος για να χαθείς είναι να μην ξέρεις που θέλεις να πας.
Σε μια κανονική χώρα η έξοδος από τα μνημόνια θα αποτελούσε αφορμή για εθνικό αναστοχασμό και συνεννόηση. Να καταλάβουμε γιατί μπήκαμε σ’ αυτά και πώς βγήκαμε.
Δυστυχώς, η χώρα οδεύει σε ένα ακόμα εφιαλτικό αδιέξοδο. Το πολιτικό προσωπικό έχει διαγράψει από τη μνήμη του τα χρόνια και τις σκληρές συνέπειες της κρίσης.
10°
