Ο νότιος πόλος του Ήλιου αποκαλύπτεται για πρώτη φορά - Εικόνες από το διαστημόπλοιο Solar Orbiter

Ο άγνωστος νότιος πόλος του Ήλιου αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά μέσα από εντυπωσιακές εικόνες που έστειλε το διαστημόπλοιο Solar Orbiter.

Η αποστολή, αποτέλεσμα συνεργασίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και της NASA, κατέγραψε για πρώτη φορά τις μυστηριώδεις πολικές περιοχές του Ήλιου, περνώντας κάτω από το πλανητικό επίπεδο.

Οι πρωτοποριακές παρατηρήσεις χαρτογράφησαν επίσης ένα χαοτικό μωσαϊκό μαγνητικής δραστηριότητας στον πόλο του Ήλιου, κρίσιμο για την κατανόηση του φαινομένου της μαγνητικής αντιστροφής που συμβαίνει περίπου κάθε 11 χρόνια.

Ο Ήλιος όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί

«Σήμερα αποκαλύπτουμε τις πρώτες εικόνες του ανθρώπου από τον πόλο του Ήλιου», δήλωσε η καθηγήτρια Καρόλ Μάντελ, διευθύντρια επιστημών της ESA. «Ο Ήλιος είναι το κοντινότερο σε εμάς άστρο, δίνει ζωή αλλά και μπορεί να προκαλέσει αναταραχές σε διαστημικά και γήινα συστήματα. Είναι απαραίτητο να τον κατανοήσουμε και να μπορούμε να προβλέπουμε τη συμπεριφορά του. Οι μοναδικές εικόνες από την αποστολή Solar Orbiter σηματοδοτούν την αρχή μιας νέας εποχής στην ηλιακή επιστήμη».

Η αποστολή, κόστους 1,3 δισ. δολαρίων, ξεκίνησε το 2020. Οι εικόνες από τα μέσα Μαρτίου δείχνουν τον νότιο πόλο του Ήλιου, όταν το διαστημόπλοιο κατέβηκε σε γωνία 15° κάτω από τον ηλιακό ισημερινό για την πρώτη υψηλής γωνίας παρατήρηση. Ο Ήλιος βρίσκεται αυτή την περίοδο στο λεγόμενο ηλιακό μέγιστο, δηλαδή σε φάση αυξημένης δραστηριότητας, λίγο πριν την αντιστροφή των μαγνητικών του πόλων – κατά την οποία ο νότιος πόλος θα μετατραπεί σε βόρειο.

Οι πρώτες μετρήσεις του μαγνητικού πεδίου αποκάλυψαν ένα αποσπασματικό μωσαϊκό βόρειας και νότιας πολικότητας στη βάση του Ήλιου. Το μοντέλο αυτό είχε προβλεφθεί από προσομοιώσεις, αλλά ποτέ δεν είχε παρατηρηθεί άμεσα. Οι επιστήμονες τονίζουν ότι η παρακολούθηση των αλλαγών στα μαγνητικά πεδία των πόλων είναι καίρια για την πρόβλεψη του ηλιακού κύκλου.

🌞 See the Sun from a whole new angle.

For the first time, our Solar Orbiter mission has captured close-up images of the Sun’s mysterious poles, regions long hidden from our view.

In 2025, Solar Orbiter gave us a first-ever look at the Sun’s south pole.

Remarkably, it… pic.twitter.com/EhyYxtDyaR

— European Space Agency (@esa) June 11, 2025

Νέα εποχή στην ηλιακή επιστήμη

«Δεν ξέραμε ακριβώς τι να περιμένουμε – οι πόλοι του Ήλιου είναι κυριολεκτικά terra incognita», δήλωσε ο καθηγητής Σάμι Σολάνκι, επικεφαλής του οργάνου χαρτογράφησης του μαγνητικού πεδίου και διευθυντής του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για Έρευνα του Ηλιακού Συστήματος στη Γερμανία.

Ο ηλιακός μαγνητικός κύκλος προκαλείται από την άνιση περιστροφή του Ήλιου – ο ισημερινός του περιστρέφεται κάθε 26 ημέρες, ενώ οι πόλοι κάθε 33. Αυτή η διαφορά στρεβλώνει τις μαγνητικές γραμμές, μέχρι που η πόλωση αντιστρέφεται.

Η καθηγήτρια Λουσί Γκριν, από το Εργαστήριο Διαστημικής Φυσικής Mullard του UCL, η οποία εργάζεται στην αποστολή από το 2005, δήλωσε: «Όλη η συμπεριφορά και η ατμόσφαιρα του Ήλιου καθορίζονται από το μαγνητικό του πεδίο και πώς αυτό μεταβάλλεται. Από ήρεμο άστρο γίνεται εξαιρετικά ενεργό, με εκρήξεις και φαινόμενα στην ατμόσφαιρά του. Το να βλέπουμε επιτέλους αυτό που τα μοντέλα προέβλεπαν είναι κάτι πραγματικά συγκλονιστικό».

Σε πέντε με έξι χρόνια, ο Ήλιος θα φτάσει στο επόμενο ηλιακό ελάχιστο, περίοδος με χαμηλή δραστηριότητα και τάξη στο μαγνητικό του πεδίο. Παρά τα υπάρχοντα μοντέλα, η ακριβής πρόβλεψη της έντασης και της χρονικής στιγμής των ηλιακών κύκλων παραμένει δύσκολη.

Μέχρι σήμερα, η μόνη αποστολή που είχε πετάξει πάνω από τους πόλους του Ήλιου ήταν ο Οδυσσέας της NASA (1990), αλλά δεν έφερε κάμερα. Το Solar Orbiter θα συνεχίσει την τροχιά του με κλίση 17° έως τις 24 Δεκεμβρίου 2026, όταν η επόμενη προσέγγιση στην Αφροδίτη θα αυξήσει την κλίση στις 24°, και το 2029 θα φτάσει σε γωνία 33° πάνω από το πλανητικό επίπεδο.

(Με πληροφορίες του Guardian)