ΗΑιθιοπία μέσα από τις φωτογραφίες του Κώστα Δελχά
Από την πολύβουη Dire Dawa στην ιερή πόλη Harar και την αυθεντική αγορά ζώων της Babile, ο φωτογράφος Κώστας Δελχάς μaς οδηγεί σε ένα ταξίδι στην Αιθιοπία, πέρα από τον φακό - εκεί όπου η εικόνα δεν είναι ανάμνηση, αλλά μαρτυρία. Μια συνομιλία για την τέχνη της παρατήρησης, τη σιωπή της σύνδεσης και τη δύναμη του αυθεντικού.
Τι σας οδήγησε στην ανατολική Αιθιοπία; Τι αναζητούσατε μέσα από αυτό το ταξίδι; Ανέκαθεν αποτελούσε έναν προορισμό ιδιαίτερα ελκυστικό φωτογραφικά. Με εξιτάρουν οι χώρες όπου ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει, και η Αιθιοπία είναι ακριβώς ένας τέτοιος τόπος. Το συγκεκριμένο ταξίδι είχε καθαρά φωτογραφικό χαρακτήρα - όμως ήδη σκέφτομαι να επιστρέψω ως ταξιδιώτης για να γνωρίσω και άλλες πλευρές της χώρας. Είναι ανεξάντλητη.
Ποια ήταν η πρώτη σας εντύπωση φτάνοντας στη DireDawa, η οποία από πολλούς ταξιδευτές θεωρείτε σταυροδρόμι πολιτισμών; Μια πόλη σε διαρκή παλμό. Γεννημένη γύρω από τις ράγες του σιδηρόδρομου, γεμάτη μυρωδιές από κάρβουνο και θυμίαμα, και μια παλιά αγορά - την Kezira - που είναι σαν λαβύρινθος αισθήσεων. Δεν υπάρχει στασιμότητα εκεί. Όλα κινούνται, όλα αλλάζουν, όλα σου ζητούν να τα δεις, ένα σταυροδρόμι πολιτισμών όπως αναφέρατε.
Harar - Η Πόλη των Τοιχών και των Μύθων. Τι κάνει τη Harar τόσο ξεχωριστή φωτογραφικά; Είναι η τέταρτη ιερή πόλη του Ισλάμ – κι όμως, μοιάζει πιο ανθρώπινη από όσο φαντάζεσαι. Τα 350 στενά της δεν είναι για να τα διασχίσεις, αλλά για να χαθείς μέσα τους. Η πόλη αποκαλύπτεται σταδιακά, με μια εσωτερική σοφία.
Και οι άνθρωποί της; Είναι εκείνοι που σε συγκινούν βαθιά. Η φωτογραφία εκεί είναι υπόσχεση σιωπής – ένα βλέμμα, ένα νεύμα, κι όλα γίνονται με σεβασμό. Δεν απαθανατίζεις. Συνδέεσαι. Η Harar δεν ποζάρει. Απλώς είναι.
Τι συναντήσατε στην αγορά ζώων της Babile; Αυθεντικότητα. Σκόνη, φωνές, ζώα, άνθρωποι - όλα σε μια ωμή, ειλικρινή ενέργεια. Η Babile δεν είναι τουριστική σκηνή. Είναι η καθημερινότητα μιας αγροτικής κοινωνίας που ζει στους δικούς της ρυθμούς εδώ και δεκαετίες.
Τι φωτογραφίζετε εκεί; Τη ζωή χωρίς φίλτρο. Βλέμματα, χέρια, κινήσεις. Η διαπραγμάτευση εκεί είναι τελετουργική – με χειρονομίες, παραδοσιακές φράσεις, σιωπηλές συνεννοήσεις. Και μέσα σε αυτό το χάος, κάθε εικόνα σου δίνει κάτι βαθιά ανθρώπινο.
Πώς ήταν η επαφή σας με τους ανθρώπους εκεί; Δεν θα την χαρακτήριζα δύσκολη – αντιθέτως. Έχω επισκεφτεί χώρες όπου η επαφή με τον ντόπιο πληθυσμό ήταν πολύ πιο απόμακρη. Στην Αιθιοπία, όταν μάθαιναν πως προέρχομαι από την Ελλάδα, εντυπωσιάζονταν. Το πιο συχνό σχόλιο ήταν: «ο πιο αρχαίος πολιτισμός!» – και το έλεγαν με πραγματική χαρά.
Η Aïda Muluneh, μία από τις σημαντικότερες φωτογράφους της Αιθιοπίας, έχει πει: «Δεν μπορείς να φαντάζεσαι ότι θα έχεις αντίκτυπο στην Αιθιοπία μένοντας στη Νέα Υόρκη ή κάπου αλλού… Πρέπει να βρίσκεσαι πραγματικά εκεί, στο έδαφος». Σας εκφράζει αυτή η σκέψη Απόλυτα. Δεν μπορείς να αποτυπώσεις κάτι αληθινό από απόσταση. Πρέπει να είσαι εκεί, να βιώνεις τον χώρο και τους ανθρώπους, να περπατάς, να ακούς, να βλέπεις. Μόνο έτσι η φωτογραφία γίνεται μαρτυρία και όχι ανάμνηση.
Πώς βιώνει τη Dire Dawa ένας φωτογράφος; Εκεί δεν είσαι θεατής. Συμμετέχεις σε μια σιωπηλή χορογραφία. Το φως, τα υφάσματα, τα πρόσωπα - όλα διεκδικούν την προσοχή σου. Δεν κυνηγάς τη φωτογραφία· τη συναντάς όταν αφεθείς.
Πόσο σημαντικό είναι να «συμμετέχεις» στη σκηνή και όχι να είσαι απλώς παρατηρητής, ειδικά σε μια τόσο ζωντανή και πολυδιάστατη περιοχή όπως η Ανατολική Αιθιοπία; Παρατηρητής πάντα είμαι. Μην ξεχνάμε ότι η φωτογραφία είναι, πρώτα απ’ όλα, η τέχνη της παρατήρησης. Με εξαίρεση τα πορτρέτα –που απαιτούν μια διαφορετική προσέγγιση και ανθρώπινη επικοινωνία– αποφεύγω συστηματικά τη συμμετοχή μου στη σκηνή. Θέλω να μένω αφανής. Να μη με δει ούτε το κάδρο.
Μετά από αυτή την εμπειρία, τι ακολουθεί; Πραγματικά δεν έχω ιδέα! Υπάρχουν τόσες πολλές επιλογές, και τις περισσότερες φορές λειτουργώ αυθόρμητα και παρορμητικά. Το θέμα είναι να βρω τον χρόνο – ο τόπος είναι το λιγότερο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι συνεχίζω να επιδιώκω ταξίδια σε μέρη που κάποτε θεωρούσαμε τον «Τρίτο Κόσμο», αλλά που κρύβουν περισσότερο φως και ζωή απ’ όσο φανταζόμαστε.
Ποιος είναι ο λόγος που σας ελκύει ο λεγόμενος «Τρίτος Κόσμος»; Με έλκει η αυθεντικότητα. Οι τόποι που δεν έχουν αλλοιωθεί από την παγκοσμιοποιημένη εικόνα. Εκεί όπου οι άνθρωποι ακόμα ζουν με ρυθμούς που μοιάζουν ξεχασμένοι από εμάς. Δεν φωτογραφίζω από οίκτο, ούτε από εξωτισμό – αλλά από ανάγκη να κατανοήσω το διαφορετικό, το ανεπιτήδευτο.
Τελικά, τι σημαίνει φωτογραφία για εσάς; Δεν είναι το πάτημα ενός κουμπιού. Είναι πρόσκληση. Αν βρεθείς σε αυτά τα μέρη, μην βιαστείς. Πρώτα νιώσε. Πιες καφέ στους δρόμους της Harar, αφουγκράσου τις φωνές στη Babile, περπάτα μόνος στη Dire Dawa, εκεί που αντηχούν ακόμα τα βήματα ταξιδιωτών. Μόνο τότε η φωτογραφία γίνεται κάτι αληθινό - όχι αποτύπωση, αλλά ακρόαση του κόσμου.
Βιογραφικό Κώστα Δελχά Ο Κώστας Δελχάς γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, όπου και δραστηριοποιείται επαγγελματικά ως φωτογράφος. Έχει παρακολουθήσει μαθήματα φωτογραφίας σε σχολές, καθώς και εξειδικευμένα σεμινάρια εφαρμοσμένης και καλλιτεχνικής φωτογραφίας. Επιπλέον, έχει συμμετάσχει σε workshops με καταξιωμένους φωτογράφους του πρακτορείου Magnum, όπως ο Gueorgui Pinkhassov και ο Νίκος Οικονομόπουλος. Από το 2017, είναι εισηγητής στα σεμινάρια φωτογραφίας του iFocus.gr. Φωτογραφίες του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές και έχουν δημοσιευθεί σε πληθώρα ιστοσελίδων και περιοδικών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
Ο θρυλικός φωτογράφος γύρισε όλη την Ελλάδα και αποτύπωσε εικόνες που έχουν χαραχθεί στο μυαλό Ελλήνων και ξένων ως ένα «χρυσό» αλλά χαμένο πια παρελθόν, μιλάει στην ATHENS VOICE
21°
