H Λήμνος είναι ένα από τα μεγαλύτερα νησιά της χώρας μας, κι όμως οι περισσότεροι –κυρίως εκείνοι που κατοικούν στη Στερεά Ελλάδα και «κάτω από το αυλάκι»– είτε δεν την έχουν επισκεφτεί ποτέ είτε δεν γνωρίζουν πού ακριβώς βρίσκεται στον χάρτη. Προσωπικά, αν και ήξερα πως βρίσκεται στο βόρειο Αιγαίο, ήμουν σίγουρη πως για να φτάσω εκέι απαιτούνταν πάνω από 10 ώρες ταξιδιού με πλοίο, κάτι που φυσικά με αποθάρρυνε σε πρώτη φάση, αγνοούσα βέβαια ότι έχει αεροδρόμιο και η διάρκεια πτήσης είναι γύρω στα 40 λεπτά. Μετά από τέσσερις μέρες στο νησί, αυτό που έχω να πω είναι πως κάθε ώρα και λεπτό αναμονής για να φτάσει κανείς στη Λήμνο, αξίζει και με το παραπάνω.
Απέναντι της, το Άγιον Όρος και η Ίμβρος. Πρωτεύουσα και κύριο λιμάνι της η Μύρινα.
Aπό εκεί ξεκινούν όλα. Όπως κάθε νησί έχει τη Χώρα του, έτσι και η Λήμνος έχει τη Μύρινα, το εμπορικό της κέντρο με τις υπηρεσίες, τις τράπεζες, τα σχολεία, το αστυνομικό τμήμα, το νοσοκομείο, αλλά και την Πανεπιστημιακή Σχολή, τμήμα του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Λέγεται πως ιδρύθηκε τον 12ο ή 13ο αιώνα π.Χ. και το όνομά της το πήρε από τη Μύρινα, κόρη του βασιλιά της Ιωλκού Κρηθέα και συζύγου του πρώτου βασιλιά της Λήμνου, Θόαντα. Το σήμα κατατεθέν της πόλης είναι το Κάστρο που χτίστηκε το 1207 και δεσπόζει πάνω σε απόκρημνο βράχο στα 120 μέτρα, καλύπτοντας έκταση 144 στρεμμάτων.
Το οχυρό μπορεί να είναι μισοκατεστραμμένο, αλλά προσφέρει μοναδική θέα στη Μύρινα και μπορεί κανείς να περιηγηθεί σε αυτό όλο τον χρόνο με ελεύθερη είσοδο. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας από την μια πλευρά ήταν ο Τουρκικός γιαλός, εκεί που έμενε η τουρκική φρουρά και οι οικογένειες των Τούρκων και από την άλλη πλευρά του κάστρου ο Ρωμέικος Γιαλός όπου ήταν εγκατεστημένοι οι Έλληνες.
Περιηγήθηκα στο γραφικό λιμανάκι και κατευθύνθηκα στην Αγορά, τον πεζόδρομο με τα δεκάδες μαγαζάκια με είδη δώρων και σουβενίρ, ανάμεσά τους και αρκετά παγωτατζίδικα για όποιον προτιμά να κάνει την περαντζάδα του συνοδείας τζελάτο.
Εξερεύνησα τα γύρω πλακόστρωτα σοκάκια και φωτογράφιζα τα σπιτάκια με τις παλιές ξύλινες πόρτες και τις προσεγμένες γλαστρούλες – κάποια από αυτά λειτουργούν ως πανσιόνς και σε άλλα μένουν οι παλιότερες οικογένειες της Μύρινας, που αν τυχών και βρεθείς εκεί πρωινές ώρες θα δεις από τα παράθυρα τις νοικοκυρές να μαγειρεύουν.
Ο μεγάλος γεωργικός πλούτος της Λήμνου
Ένα νησί φυσικά δεν είναι μόνο η πρωτεύουσά του. Η Λήμνος είναι αραιοκατοικημένη, με μεγάλες αποστάσεις ανάμεσα στους οικισμούς και απέραντες εκτάσεις γης με καλλιέργειες. Αμπέλια, σιτηρά, ελιές, το λεγόμενο ασπρομύτικο φασόλι, φάβα, σουσάμι, κασπακινόσύκο και κηπευτικά όπως πολλές κολοκύθες και πεπόνια. Είναι ένα νησί, στο μεγαλύτερο μέρος του «ξερικό» χωρίς ιδιαίτερη βλάστηση δηλαδή και το χρώμα που επικρατεί κυρίως στα χωράφια είναι το χρυσαφί που συναντάμε κυρίως στις Κυκλάδες. Στη βόλτα που έκανα στα πεδινά του νησιού συνάντησα πολλά γαϊδουράκια, άλογα, αγελάδες ακόμα και λαγούς, ενώ στους ορεινούς δρόμους κατσικάκια που σκαρφάλωναν ανενόχλητα σε απόκρυμνους βράχους.
Ως λάτρης του κρασιού επέλεξα να επισκεφτώ τους αμπελώνες του νησιού. Ολόκληρη η Λήμνος, μάλιστα, αποτελεί οριοθετημένη ζώνη παραγωγής οίνων Π.Ο.Π. Λήμνος από το 1982 και είναι γνωστή για τα κρασιά της από την αρχαιότητα, όπως μνημονεύουν ο Αριστοτέλης αλλά και ο Όμηρος, ενώ σήμερα δραστηριοποιούνται στο νησί περίπου 10 οινοποιεία. Καλλιεργείται η λευκή ποικιλία Μοσχάτο Αλεξανδρείας και από το ερυθρό σταφύλι βγαίνει το καλαμπάκι γνωστό ως Λημνιό, μια από τις παλαιότερες ελληνικές ποικιλίες αμπέλου της Ελλάδας. Διαδεδομένα είναι και άλλα αμπελοοινικά προϊόντα, όπως ο μούστος ή το πετιμέζι.
Έπειτα επισκέφτηκα έναν από τους ομορφότερους παραθαλάσσιους ελαιώνες στο νησί (Κτήμα Όλον) και έκανα βόλτα ανάμεσα σε εκατοντάδες ελιές και καρποφόρα δέντρα. Βρίσκεται στο γραφικό χωριό του Κοντιά και πέρα από την ξενάγηση στον βιολογικό ελαιώνα μπορεί κανείς να επισκεφτεί το ελαιοτριβείο και το τυποποιητήριο της επιχείρησης, να μάθει για τις μεθόδους καλλιέργειας της ελιάς, να συμμετάσχει σε γευσιγνωσία ελαιολάδου, να παρακολουθήσει τους παραδοσιακούς τρόπους παρασκευής διαφόρων τοπικών προϊόντων και να διανυκτερεύσει στον ξενώνα.
Γι' αυτούς που τους ενδιαφέρει να ψαχτούν εκτενώς σχετικά με τα καλούδια που παράγει το νησί μπορούν να επισκεφτούν το Lemnos Philema που διοργανώνει την μεγαλύτερη γιορτή γαστρονομίας στη Λήμνο.
Μια μικρή ελληνική Σαχάρα, θα έλεγα. Πρόκειται στην ουσία για θίνες, λόφους δηλαδή από λεπτή άμμο, που απλώνονται σε μια έκταση περίπου 70 στρεμμάτων στα βόρεια του νησιού – 3 χιλιόμετρα πάνω από το χωριό Καράλακος με θέα στην παραλία Γομάτι. Αυτή η απρόσμενη έρημος μαρτυρά την παρουσία θάλασσας στην περιοχή, κατά την παλαιολιθική εποχή. Λίγα μέτρα πριν ξεκινήσει η πυκνή άμμος υπάρχει ένα κιόσκι αλλά και μια καντίνα προκειμένου οι επισκέπτες να ξεκουραστούν και να προμηθευτούν νερό. Η άμμος παραδόξως δεν είναι καυτή όπως συμβαίνει στις παραλίες και το περπάτημα χωρίς παπούτσια είναι απολαυστικό. Μάλιστα, στις Αμμοθίνες αυτές έγιναν τη δεκαετία του '70 και τα γυρίσματα της ελληνικής ταινίας «Μια Ελληνίδα στο χαρέμι» με τηΡένα Βλαχοπούλου, για τις ανάγκες της σκηνής που οι πρωταγωνιστές περιπλανιούνται στην έρημο της Σαουδικής Αραβίας.
Πρόκειται για ένα πανέμορφο γεωλογικό φαινόμενο, μια αλμυρή λιμνοθάσσα με έκταση μεγαλύτερη από 6.300 στρέμματα, στη βορειοανατολική χερσόνησο του νησιού. Τη μεγαλύτερη διάρκεια του έτους καλύπτεται με θαλασσινό νερό, ενώ το υπόλοιπο διάστημα σχηματίζει ένα εκτεταμένο πεδίο άλατος (αλιπέδιο). Παλιότερα η Αλυκή αποτελούσε για τους κατοίκους του νησιού πηγή άλατος, απαραίτητη για τη συντήρηση των τροφίμων τους και την κατεργασία δερμάτων. Τους καλοκαιρινούς μήνες ξεκινούσαν καραβάνια από διάφορα χωριά της Λήμνου με ζώα για τη συλλογή του αλατιού και μάλιστα λέγεται πως για να αποφύγουν τη ζέστη η εργασία αυτή, η οποία έχει σταματήσει πλέον, γινόταν τις νύχτες με φεγγάρι για να βλέπουν. Ο επισκέπτης μπορεί να συλλέξει αλάτι για προσωπική του χρήση, αρκεί να γνωρίζει πώς θα το καθαρίσει προτού το χρησιμοποιήσει.
Ο αρχαιολογικός τόπος της Πολιόχνης που βρίσκεται πλάι στη θάλασσα, ήρθε στο φως από τις ανασκαφές της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, το 1930, και μαζί με την Τροία, που βρίσκεται στα απέναντι παράλια, είναι από τις πιο γνωστές ακροπόλεις της 3ης χιλιετίας π.Χ. στο Βόρειο Αγαίο. Περιλάμβανε πλατείες, πηγάδια, δρόμους, δημόσια κτίρια όπως Βουλευτήριο, μια μεγάλη αίθουσα συνεδριάσεων με τα πέτρινα έδρανα σε όλο το μήκος της και το βήμα του λόγου στο κέντρο – θεωρείται ότι προηγείται σχεδόν 2000 χρόνια από τα αντίστοιχα της κλασικής εποχής και είναι ενδεχομένως πρόδρομος της Βουλής της εποχής μας. Στην Πολιόχνη βρέθηκαν χρυσαφικά, κάτι που δείχνει τα εξεληγμένα επίπεδα χρυσοχοΐας των κατοίκων της, αλλά και του πλούτου που υπήρχε στο νησί. Ο θησαυρός αυτός μοιάζει πολύ με τον περίφημο «Θησαυρό του Πριάμου» που βρήκε στην Τροία ο Σλήμαν και φαίνεται ότι φτιάχτηκε από το ίδιο εργαστήριο. Σήμερα τα χρυσά κοσμήματα της Πολιόχνης βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Το τέλος της πόλης ακολούθησε μάλλον μετά από διαδοχικές σεισμικές καταστροφές, 400 χρόνια πριν την καταστροφή της Τροίας του Πριάμου γύρω στα 1600 π.Χ.
Τον αρχαιολογικό οικισμό μπορεί να επισκεφτεί κανείς καθημερινά με γενική είσοδο στα 3 ευρώ.
Eπισκέφτηκα την αμμουδερή παραλία Σαράβαρη με τα πεντακάθαρα, ρηχά νερά, η οποία έχει ένα οργανωμένο και ήσυχο beach bar που τα προσφέρει όλα, με πολλές μάλιστα επιλογές για φαγητό. Από τις πιο όμορφες παραλίες του νησιού είναι το Μικρό Φαναράκι, ένας κολπίσκος 200 μέτρων με οργανωμένο beach bar και πολλούς σπηλαιώδεις σχηματισμούς στους οποίους λένε οτι κατά καιρούς φωλιάζουν φώκες.
Προσωπικά θεωρώ ότι το πιο κουλ μέρος στο νησί –αν όχι σε ολόκληρο το Βόρειο Αιγαίο– είναι το surf school στην παραλία Κέρος. Εκεί έχει στηθεί ένα πλήρες και απόλυτα οργανωμένο θέρετρο που προσφέρει την εμπειρία του surf, windsurf, kitesurf και scuba diving, σε μια παραλία με απίθανα τιρκουάζ νερά. Ο λάτρης των θαλάσσιων σπορ μπορεί να διανυκτερεύσει σε ένα από τα πολυάριθμα σπιτάκια-σκηνές (πολύ έξυπνα αξιοποιήθηκε το παγκόσμιο trend του glamping), να γευματίσει με πιάτα βασισμένα στα προιόντα του νησιού και να συμμετάσχει σε retreats yoga ή πιλάτες.
Είναι ένα λιλιπούτειο, θεματικό μουσεία που ιδρύθηκε για να αναδείξει την παράδοση των Κουταλιανών στη σπογγαλιεία. Εκεί συνάντησα τον κ. Αντώνη που διανύει την 8η δεκαετία της ζωής του και είναι ένας από τους ελάχιστους εναπομείναντες στη ζωή σφουγγαράδες. Μόλις 17 ετών βουτούσε στον βυθό της Λήμνου για να πιάσει σφουγγάρια, φορώντας έναν βαρύ και επώδυνο εξοπλισμό, με φιλότιμο όμως για το μεροκάματο. Κάποιοι από τους συναδέφλους του δεν βγήκαν ποτέ στην επιφάνεια καθώς εξαιτίας της πίεσης του νερού παρέλυαν. Στο μουσείο μπορεί να βρει κανείς και ευρύματα ναυαγίων της αρχαιότητας που εντοπίστηκαν στην περιοχή, όπως αμφορείς κρασιού και λαδιού.
Extra tip: Ωραίες οι βουτιές και οι βόλτες στα τουριστικά αξιοθέτα, αλλά τα γραφικά χωριουδάκια με τους ελάχιστους κατοίκους στα νησιά πάντα μου δημιουργούσαν το αίσθημα μιας γλυκιάς νοσταλγίας που αναζητώ σε κάθε ταξίδι μου. Μούδρος, Σάρδες, Ρωμανός, Κάσπακας, Πλατύ, Νέα Κούταλη, Κοντιάς, Πορτιανού, Θάνος είναι μόνο κάποια από αυτά που αξίζουν αν όχι οδοιπορικό, έστω μια σύντομη επίσκεψη.
