Να αποσυνδεθούν οι τιμές χονδρεμπορικής από τις τιμές στο επίπεδο του καταναλωτή

Είμαι υπέρμαχος του μοντέλου στόχος (TargetModel) αλλά θεωρώ ότι αποτελεί ένα εργαλείο για την αγορά ενέργειας και τους επενδυτές και όχι κάτι που πρέπει να αφορά τον καταναλωτή. Όπως στον υπόλοιπο κόσμο, ο καταναλωτής πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν στους σχεδιασμούς και να προστατεύεται από τις διακυμάνσεις της τιμής της χονδρεμπορικής.

Είναι απαράδεκτο κατά τη γνώμη μου οι τιμές χονδρεμπορικής να περνάνε στον καταναλωτήκαι αν συμβαίνει αυτό είναι πολιτική απόφαση και δεν έχει σχέση με το targetmodel». Στην Ελλάδα οι καταναλωτές δεν έχουν θέση στο «τραπέζι συνομιλιών» και επομένως η τιμή χονδρεμπορικής δεν θα έπρεπε να αφορά τον καταναλωτή, γιατί δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί τον κίνδυνο.

Η τιμή εκκαθάρισης στην χονδρεμπορική δεν είναι το κόστος ενέργειας των εταιρειών. Πρέπει να αποσυνδεθεί η τιμή της χονδρεμπορικής από τα τιμολόγια, να υπάρχει διαφάνεια για το κόστος απόκτησης της ενέργειας από τις εταιρείες και να μην πληρώνει τελικά ο καταναλωτής τα μεγάλα περιθώρια κέρδους που παρέχει το σημερινό καθεστώς.

Σταθερές τιμές για τους καταναλωτές

Οι αγορές χονδρεμπορικής χρειάζονται για τους επενδυτές και για να γίνεται η καλύτερη κατανομή στις μονάδες. Η λειτουργία του targetmodel δεν αφορά τον καταναλωτή και ούτε έπρεπε το τιμολόγιο ρεύματος που πληρώνει να περιλαμβάνει ρήτρα αναπροσαρμογής ή να εξαρτάται με οποιοδήποτε τρόπο από την πορεία της τιμής της ενέργειας στο Χρηματιστήριο Ενέργειας.

Δεν είναι δουλειά του καταναλωτή να διαχειρίζεται τον κίνδυνο, αυτό το κάνουν οι εταιρείες ενέργειας που έχουν τη γνώση και τα εργαλεία και πρέπει να δίνουν μια σταθερή τιμή στον καταναλωτή. Τα τιμολόγια ρεύματος θα έπρεπε να είναι σταθερά, και αν κάποιοι θέλουν τα δυναμικά και τα κυμαινόμενα, να πρέπει να ενημερωθούν σε βάθος για το πώς λειτουργεί η αγορά και για το πόσο μπορεί να αυξηθούν οι τιμές και μετά να τα επιλέγουν.

Τι προτείνουμε για την αγορά ενέργειας

Η ΡΑΕ ανέθεσε στην ECCOInternational και το Εργαστήριο Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας του ΑΠΘ, μετά από διαγωνισμό το τεχνικό τμήμα της ανάλυσης της τρέχουσας δομής του TargetModel, και τους ανέθεσε να προτείνουν ενεργειακές μεταρρυθμίσεις κατάλληλες για την ενεργειακή μετάβαση και την αντιμετώπιση έκτακτων συνθηκών λειτουργίας της αγοράς. Συγκεκριμένα, το έργο ενεργειακής μεταρρύθμισης, το οποίο ξεκίνησε το 2023 και ολοκληρώθηκε τέλος του 2024, υλοποιήθηκε για λογαριασμό της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), αναφορικά με την αξιολόγηση και την αναθεώρηση του σχεδιασμού της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και φυσικά στην Ελλάδα. Το τεχνικό τμήμα του έργου υλοποιήθηκε σε συνεργασία της ECCOInternationalInc. με το Εργαστήριο Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας του ΑΠΘ υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Παντελή Μπίσκα.

Σε άλλες αγορές όπως στις ΗΠΑ, όταν έρχεται μια προσφορά δεν περνάει κατευθείαν στην εκκαθάριση αλλά μεσολαβούν μηχανισμοί, όπως το ex–antemarketpowermitigationmechanism (μηχανισμός μείωσης της δυνατότητας «εξάσκησης δύναμης» στην αγορά), κατά τα πρότυπα του ρυθμιστικού πλαισίου σε όλες τις περιφέρειες των Η.Π.Α και στις περισσότερες χώρες του κόσμου, που μπορούν να εντοπίσουν και να μειώσουν μια τέτοια μεγάλη τιμή. Προηγείται μια μαθηματική επεξεργασία που διαπιστώνει ποιος κάνει την προσφορά και αν λειτουργεί καταχρηστικά.

Αυτή είναι μία ρύθμιση που μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα, χωρίς να απαιτείται συμφωνία σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Με βάση προηγούμενες μελέτες που είχαμε εκτελέσει για τη ΡΑΕ, δείξαμε με λεπτομερείς προσομοιώσεις 17 χωρών στην Ευρώπη ότι η εφαρμογή του εκ των προτέρων μηχανισμού μείωσης της δυνατότητας «εξάσκησης δύναμης» στην αγορά θα είχε ως αποτέλεσμα χαμηλότερες τιμές ενέργειας κατά 25%. Θεωρούμε αυτή την μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας θεμελιώδη για την επόμενη γενιά της αρχιτεκτονικής του Τarget Μodel, ειδικά για αγορές ηλεκτρικής ενέργειας που παρουσιάζουν συνθήκες ολιγοπωλίου, όπως η Ελλάδα.

Πρέπει επίσης να δημιουργηθεί η αγορά μακροχρόνιας διαθεσιμότητας ισχύος και ευελιξίας, που θα παρέχει επαρκή κίνητρα για την ανάπτυξη και την εξάπλωση ευέλικτων τεχνολογιών (π.χ. αποθήκευση ενέργειας, απόκριση ζήτησης και άλλων κατανεμημένων ενεργειακών πόρων), ενίσχυση της αξιοπιστίας του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, και ενίσχυση της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού. Είναι επιτακτική ανάγκη η Ελλάδα να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις. Η δημιουργία αγοράς μακροχρόνιας διαθεσιμότητας ισχύος θα βοηθήσει στην επίλυση ενός εκ των βασικών προβλημάτων που οδηγούν σε υψηλές τιμές στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στο μόνιμο πρόβλημα έλλειψης επάρκειας αιχμιακής ισχύος.

Με την αγορά αυτή εξασφαλίζεται η ασφάλεια του συστήματος και πλέον πολλές χώρες όπως η Ιρλανδία και η Γαλλία, στρέφονται σε αυτήν. Αυτή η ρύθμιση μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα, αλλά απαιτείται έγκριση από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχουμε συμμετάσχει στο σχεδιασμό πολλών αγορών μακροχρόνιας διαθεσιμότητας ισχύος και ευελιξίας στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α. τα τελευταία 15 χρόνια και ισχυριζόμαστε ότι οι αγορές μακροχρόνιας διαθεσιμότητας ισχύος και ευελιξίας θα γίνουν μια τυπική λειτουργία της αγοράς στο μέλλον».

Ο Δρ. Άλεξ Παπαλεξόπουλος, αρχιτέκτονας του Target Model* στην Ελλάδα, είναι Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της ECCOInternational, με έδρα το Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας. Έχει σχεδιάσει αγορές ηλεκτρικής ενέργειας σε περισσότερες από 15 χώρες στη Βόρεια, Κεντρική και Νότια Αμερική, τη Δυτική και Ανατολική Ευρώπη και την Ασία κατά τα τελευταία 25 χρόνια.

*TargetModel: Το ενιαίο μοντέλο χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που εφαρμόζεται σε όλες της χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.