Μουσείο Μαρία Κάλλας: Το νέο μουσείο του Δήμου Αθηναίων στο διατηρητέο κτίριο της οδού Μητροπόλεως 44 και η συλλογή του
Με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας, που έχει ενταχθεί στον κατάλογο επετείων της UNESCO για το 2023, η Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων παρέδωσε το Μουσείο Μαρία Κάλλας. Το μουσείο στεγάζεται σε ένα 3όροφο νεοκλασικό κτίριο 1.070 τ.μ., ιδιοκτησίας του Δήμου Αθηναίων, επί της οδού Μητροπόλεως 44. Πρόκειται για το πρώτο μουσείο στον κόσμο αφιερωμένο στη εμβληματική λυρική καλλιτέχνιδα και έχει σαν βασική αποστολή να κάνει γνωστή την καλλιτεχνική προσωπικότητα και το έργο της σε ευρύτερες ομάδες κοινού και ειδικά σε όσες και όσους δεν είναι εξοικειωμένες/οι με την όπερα.
Η μόνιμη έκθεση του Μουσείου αναπτύσσεται στον Α΄και τον Β΄όροφο και ευνοεί τη βιωματική εμπειρία και τη διαδραστική ανακάλυψη και έχει στόχο να αφυπνίσει την αγάπη των επισκεπτών για τη Μαρία Κάλλας και να τους ωθήσει να ανακαλύψουν τις διαφορετικές πτυχές της καριέρας και της ζωής της. Ο Γ΄ όροφος διαθέτει αίθουσα για περιοδικές εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, masterclasses, μικρές συναυλίες και εκδηλώσεις. Στο ισόγειο του κτιρίου υπάρχει το πωλητήριο και το καφέ/εστιατόριο Ladivina. Τα εκθέματα του μουσείου περιλαμβάνουν ξεχωριστά αντικείμενα που ανήκαν στην πολύπλευρη αυτή καλλιτέχνιδα, η οποία με το μεγάλο εύρος, το μοναδικό ηχόχρωμα της φωνής της και τη σκηνική της παρουσία, κατάφερε να αλλάξει τον κόσμο της όπερας για πάντα.
Ο Δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης, σε δήλωσή του, ανέφερε: «Η Αθήνα όφειλε την τιμή στη θρυλική Divina. Το Μουσείο Μαρία Κάλλας, το πρώτο στον κόσμο, μάς κάνει όλους περήφανους. Ευχαριστώ θερμά τους δωρητές, τους χορηγούς, την ομάδα έργου και όλους όσοι συνέβαλαν για να αποκτήσει η πόλη αυτόν τον ξεχωριστό χώρο πολιτισμού».
Από την πλευρά του ο Πρόεδρος Τεχνόπολης Δήμου Αθηναίων, Κωνσταντίνος Δέδες, τόνισε: «Η δημιουργία ενός μουσείου, του πρώτου μουσείου παγκοσμίως, για την μεγάλη καλλιτέχνιδα Μαρία Κάλλας ήταν ένα απαιτητικό εγχείρημα που ο Δήμος Αθηναίων ανέθεσε στην Τεχνόπολη και με μεγάλη χαρά το εγκαινιάζουμε. Οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της πόλης θα έχουν την ευκαιρία να την γνωρίσουν, να την νιώσουν και να την ακούσουν σε ένα σύγχρονο και προσβάσιμο χώρο στην καρδιά της Αθήνας».
ΟΚωνσταντίνος Μπιτζάνης, Διευθύνων Σύμβουλος Τεχνόπολης Δήμου Αθηναίων και συντονιστής του έργου σημείωσε: «Η δημιουργία του Μουσείου Μαρία Κάλλας είναι ένα έργο που ανέλαβε να υλοποιήσει η Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, που από το 2000 κατέχει και διατηρεί την αρχική συλλογή του Δήμου Αθηναίων με αντικείμενα που ανήκουν στη μεγάλη ντίβα. Η τεχνογνωσία και η οργανωμένη και αποτελεσματική δουλειά έκαναν δυνατό να κατασκευαστεί αυτό το νέο μουσείο σε λιγότερο από έναν χρόνο. Παραδίδεται στο κοινό 100 χρόνια μετά την γέννηση της, ως ένα σύγχρονο και άρτιο μουσείο, αφιερωμένο στην μεγάλη καλλιτέχνιδα που έδωσε μια νέα διάσταση στην όπερα και το λυρικό τραγούδι».
Το Μουσείο Μαρία Κάλλας
Το πρώτο Μουσείο Μαρία Κάλλας στον κόσμο καλεί τους επισκέπτες να ανακαλύψουν τον κόσμο και τη μοναδική ερμηνεία της σε κάποιους από τους πιο εμβληματικούς ρόλους της καριέρας της. Μέσα από κείμενα, αντικείμενα, βίντεο και σπάνια ηχητικά στιγμιότυπα που «χτίζουν» μια συνολική βιωματική εμπειρία για τον επισκέπτη, ξετυλίγεται το νήμα της καριέρας και της ζωής της Μαρίας Κάλλας. Από το ξεκίνημά της, τα χρόνια της στην Ελλάδα, τη διεθνή καριέρα και τους μεγάλους ρόλους, μέχρι την κοσμική της ζωή, την προσωπικότητά της, τους ανθρώπους της ζωής της, αλλά και την κληρονομιά που άφησε.
Το κτίριο στην οδό Μητροπόλεως 44
Το τετραώροφο κτίριο της οδού Μητροπόλεως 44 οικοδομήθηκε κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου (σε παλαιότερο συμβόλαιο αναφέρεται το 1928) και στέγασε για μεγάλο χρονικό διάστημα (ως και τη δεκαετία του '60) το ξενοδοχείο "Royal" Γ' κατηγορίας, με 20 δωμάτια. Το κτίριο κρίθηκε διατηρητέο, βάσει Προεδρικού Διατάγματος (ΦΕΚ 349Δ/85), ενώ είχε τροποποιηθεί γύρω στο 1950. Η αρχική φάση του κτιρίου είναι περισσότερο εμφανής στην όψη της οδού Πετράκη. Τη δεκαετία του 2010 αγοράστηκε από τον Δήμο Αθηναίων, προκειμένου να εγκατασταθούν υπηρεσίες του. Με ενέργειες της σημερινής, αλλά και της προηγούμενης δημοτικής αρχής, αποφασίστηκε το κτίριο να στεγάσει το Μουσείο Μαρία Κάλλας.
Η ομάδα πίσω από τη δημιουργία του Μουσείου Μαρία Κάλλας
Το πρώτο Μουσείο Μαρία Κάλλας είναι αποτέλεσμα πολυετούς έρευνας και εργασίας κορυφαίων επαγγελματιών. Η μελετητική ομάδα αποτελείται από την Ανδρομάχη Γκαζή, Καθηγήτρια Μουσειολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, την Ερατώ Κουτσουδάκη-Γερολύμπου, Αρχιτέκτονα-Μουσειολόγο και τον Αλέξανδρο Χαρκιολάκη, Διευθυντή του Συλλόγου Φίλων της Μουσικής.
Η Τεχνόπολη έχει αναλάβει την υλοποίηση του έργου, την οργάνωση και τον συντονισμό των επιμέρους ομάδων εργασίας (μελετητικές και υλοποίησης) και την διεκπεραίωση όλων των απαραίτητων διαδικασιών και εργασιών για την παράδοσή του. Επίσης θα αναλάβει την διαχείριση της λειτουργίας του νέου Μουσείου για τα επόμενα 5 έτη.
Η ομάδα υλοποίησης του Μουσείου αποτελείται από τον Κωνσταντίνο Μπιτζάνη, Διευθύνοντα Σύμβουλο Τεχνόπολης Δήμου Αθηναίων, τη Μαρία Φλώρου, Υπεύθυνη Τομέα Βιομηχανικού Μουσείου, τον Γρηγόρη Γαϊτανάρο, πολιτικό μηχανικό, τη Δέσποινα Ανδριοπούλου, Πολιτιστική Διαχειρίστρια -Μουσειολόγο και τη Νιόβη Ανδριώτη, Μουσειολόγο - Επικοινωνιολόγο.
Η δημιουργία συλλογής του Δήμου Αθηναίων με αντικείμενα της Μαρίας Κάλλας ξεκίνησε το 2000, όταν ο Δήμος απέκτησε τα πρώτα αντικείμενα συμμετέχοντας σε διεθνή πλειστηριασμό στο Παρίσι. Έκτοτε η συλλογή έχει εμπλουτιστεί με δωρεές αντικειμένων από αρκετούς φορείς και ιδιώτες, όπως ο Ελληνικός Σύλλογος Μαρία Κάλλας και το ζεύγος Κωνσταντίνου και Βικτωρίας Πυλαρινού, με κειμήλια που ανήκαν ή αναφέρονται στη Μαρία Κάλλας, αλλά και με αντικείμενα που προέκυψαν από χρησιδανεισμό, με αποτέλεσμα να αριθμεί σήμερα περί τα 1000 τεκμήρια.
Τον Οκτώβριο του 2022 στη Μουσική Βιβλιοθήκη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, το ζεύγος Κωνσταντίνου και Βικτωρίας Πυλαρινού (Προέδρου και Μέλους αντίστοιχα του Σωματείου Υποτροφιών Μαρία Κάλλας) είχε τιμήσει τον Δήμο Αθηναίων με την εμπιστοσύνη του, δωρίζοντας 50 μοναδικά αντικείμενα της Μαρίας Κάλλας από την προσωπική τους συλλογή.
Τον Σεπτέμβριο του 2023 ο Ελληνικός Σύλλογος Μαρία Κάλλας έδειξε την στήριξή του στο Μουσείο δωρίζοντας στο Δήμο Αθηναίων σημαντικά κειμήλια που είχε στη κατοχή του. Η σύμβαση δωρεάς υπογράφηκε από την πρόεδρο του Ελληνικού Συλλόγου Μαρία Κάλλας, κ. Λιάνα Σκουρλή και τον Δήμαρχο Αθηναίων, Κώστα Μπακογιάννη.
Στη συνέχεια, η συλλογή εμπλουτίστηκε και εξακολουθεί να εμπλουτίζεται με δωρεές ή/και δάνεια από ιδιώτες συλλέκτες, φορείς και ιδρύματα.
Σημαντικό μέρος της συλλογής αποτελούν, επίσης, οι ηχητικές αποτυπώσεις της φωνής της μεγάλης ντίβας σε ηχογραφήσεις, δίσκους, CDs, βιντεοσκοπήσεις, συνεντεύξεις κ.λπ. Τη συλλογή και το Μουσείο διαχειρίζεται για λογαριασμό του Δήμου Αθηναίων η Τεχνόπολη.
Βασικός στόχος της μόνιμης έκθεσης του Μουσείου είναι να αναδείξει τα στοιχεία της τέχνης και της τεχνικής της Κάλλας που την έκαναν μοναδική, να φωτίσει την προσωπικότητά της πέρα από τους μύθους που καλλιεργήθηκαν γι’ αυτήν, να εξηγήσει τι είναι αυτό που την κάνει εξαιρετική και, βεβαίως, να προσφέρει αισθητική απόλαυση και να εμπνεύσει. Έτσι, οι επισκέπτριες και οι επισκέπτες «βυθίζονται» στη φωνή και τις ερμηνείες της Κάλλας και ανακαλύπτουν σταδιακά, και στον ρυθμό ή τον βαθμό που επιθυμούν, τα γεγονότα και τους σταθμούς της ζωής και της καριέρας της, καθώς και τα στοιχεία που συνέθεσαν την προσωπικότητα και το ταλέντο της.
Με αυτόν τον τρόπο, η έκθεση συνδυάζει μια πιο «ουδέτερη» και αποστασιοποιημένη οπτική (χρονολογικός άξονας – τα γεγονότα) με μια πιο «προσωπική» και βιωματική ματιά (ερμηνευτικοί κύκλοι – η γυναίκα, η καλλιτέχνης, η ντίβα, ο μύθος).
Παράλληλα, δίνει στοιχεία για να απαντηθούν ερωτήματα, ευνοεί το στοιχείο της ανακάλυψης και τη διάδραση και αφήνει -εν τέλει- το κοινό να οδηγηθεί στα δικά του συμπεράσματα.
Η προτεινόμενη πορεία ξεκινά με τον ανελκυστήρα προς τον Β΄ όροφο, ο οποίος είναι αφιερωμένος στην «εμπειρία Κάλλας»: οι επισκέπτες/ριες κινούνται διαδοχικά σε τρία δωμάτια που προσομοιάζουν σκηνικά από παραστάσεις εμβληματικών ρόλων που ερμήνευσε η Κάλλας (Norma, Tosca, La Τraviata) και βυθίζονται στη φωνή και την ερμηνεία της, ενώ σε ένα τέταρτο δωμάτιο παρακολουθούν την Κάλλας να διδάσκει στα masterclasses που έδωσε στη Juilliard School της Νέας Υόρκης το 1971-72.
Στον Α' όροφο η αφήγηση αναπτύσσεται μέσα από ενότητες οι οποίες ξετυλίγουν τη ζωή και την καριέρα της Κάλλας χρονολογικά και θεματικές νησίδες που πραγματεύονται πτυχές της ζωής της σε μη χρονολογική σειρά και μπορούν να ιδωθούν αυτόνομα.
Οι επισκέπτες και οι επισκέπτριες μπορούν να ακούσουν την Κάλλας να ερμηνεύει διάσημες άριες, να δουν προσωπικά της αντικείμενα, να δουν βίντεο με συνεντεύξεις της, να διαβάσουν μαρτυρίες για αυτήν, να φυλλομετρήσουν ντοσιέ με επιπλέον υλικό, να ανακαλύψουν πληροφορίες κρυμμένες σε συρτάρια ή πίσω από ανακλινόμενες επιφάνειες, να φυλλομετρήσουν αποκόμματα Τύπου σε tablets και πολλά άλλα.
Ωράριο λειτουργίας: 1η Απριλίου – 31η Οκτωβρίου / Τρίτη – Κυριακή: 10.00-20.00 / Παρασκευή: 10.00-22.00 / 1η Νοεμβρίου – 31η Μαρτίου / Τρίτη – Κυριακή: 10.00-18.00 / Παρασκευή: 10.00-21.00 / Κλειστά τις Δευτέρες, 25 & 26/12, 1 /1 / Κλειστά Κυριακή & Δευτέρα του Πάσχα
Δωρεάν είσοδος στις 2/12, στις 18/05 και στις 25/09, Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Εισιτήρια στο more.com και στα ταμείο του Μουσείου.
*Το Μουσείο είναι προσβάσιμο σε ΑμεΑ.
Τιμή εισιτηρίου: Γενική είσοδος: 10€, μειωμένη: 7€, 3€, οικογενειακό: 2 ενήλικες + 2 παιδιά (άνω των 6 ετών) 22€, ομαδικά: 8€/άτομο για 10+ άτομα κράτηση στο 210 44 04 204
Ελεύθερη είσοδος: Παιδιά έως 6 ετών, ΑμεΑ + συνοδός, Μέλη του ICOM, Πρόσφυγες, Χορηγοί, Δωρητές.
Ξενάγηση: +4 €/άτομο απαραίτητη κράτηση στο 210 44 04 204
Μεταξύ 26-29 Οκτωβρίου, το Μουσείο Μαρία Κάλλας θα λειτουργεί με ελεύθερη είσοδο με απαραίτητη κράτηση μέσω του more.com και επίδειξη του μηδενικού εισιτηρίου στο χώρο του Μουσείου για επικύρωση. Τα εισιτήρια θα είναι διαθέσιμα ηλεκτρονικά, από σήμερα, Τετάρτη 25 Οκτωβρίου
12°
