12 σπίτια σπουδαίων Αθηναίων

Για περίπου δύο χρόνια ανεβαίνω ασθμαίνοντας τα σκαλάκια της οδού Άγρας ακριβώς πίσω από το Καλλιμάρμαρο για να φτάσω αποφεύγοντας την κίνηση της Ερατοσθένους γρηγορότερα σε ένα σπίτι στην καρδιά του Παγκρατίου. Στην κορυφή των σκαλιών ξεπροβάλει ένα σπίτι τόσο αταίριαστο με τις υπόλοιπες κατοικίες της περιοχής, μοιάζει να ανήκει σε νησιώτικο τοπίο. Λευκό και μπλε βάσει της κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής και μάντρα με λιθοδομή. Ενώ πάντα με εντυπωσιάζει και μοιάζει «σαν να είναι κάτι» που λέμε, δηλαδή όχι απαραίτητα σπίτι, ποτέ δεν κοντοστέκομαι παραπάνω. Δεν ήταν πριν λίγο καιρό που είδα σε μία τηλεοπτική εκπομπή ότι πρόκειται για το σπίτι του νομπελίστα ποιητή, Γιώργου Σεφέρη. 

Πόσα σπίτια σημαντικών προσωπικοτήτων της Αθήνας ενδέχεται να προσπερνάμε καθημερινά στο διάβα μας, μέσα στη φρενίτιδα να τα προλάβουμε όλα; Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένες από τις οικίες σημαντικών Αθηναίων, ίσως οι λιγότερο γνωστές. Άλλες σε άρτια κατάσταση και επισκέψιμες, άλλες ερειπωμένες που αφήνονται να σαπίζουν, μερικές με πλακέτες στην πρόσοψη που ενημερώνουν για εκείνον που τις κατοίκησε και κάποιες που η μόνη επιγραφή που φέρουν είναι οι άπειρες ταγκιές με τις οποίες έχουν βεβηλωθεί.

Οικία Σεφέρη – Άγρας 20, Μετς

Η πλακέτα έξω από το κυκλαδίτικο σπίτι του Μετς γράφει «Σε αυτό το σπίτι έζησαν ο Γιώργος Σεφέρης και η σύζυγός του Μάρω Σεφέρη από το 1960 έως το τέλος της ζωής τους» και προστέθηκε στην πέτρινη μάντρα μόλις την τελευταία τριετία.



Η κόρη της Μάρως Σεφέρη από τον πρώτο της γάμο, Άννα Λόντου, κληρονόμος της κατοικίας, φρόντισε να την ανακαινίσει και να διατηρήσει όσο είναι δυνατόν τα περισσότερα αρχικά στοιχεία, έτσι ώστε να αποκτήσει ιστορική αξία. Σε αυτό το σπίτι ο Σεφέρης γιόρτασε τη βράβευσή του με βραβείο Νόμπελ και εκεί υποδέχτηκε τον Έζρα Πάουντ κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα.

Το σπίτι του Ανδρέα Εμπειρίκου στην Βικτώρια - Γεωργίου Αινιάνος 8

Το σπίτι του Ανδρέα Εμπειρίκου στο μικρό στενό της Αινιανός στη Βικτώρια αποτέλεσε για πολλά χρόνια ένα από τα εξέχοντα λογοτεχνικά σαλόνια της πόλης. Στο διάστημα της Κατοχής καθιερώθηκαν οι συγκεντρώσεις της Πέμπτης όπου ποιητές και διανοούμενοι της γενιάς του ’30 συναντιόντουσαν εκεί τα βράδια για αναγνώσεις και συζητήσεις. Ανάμεσα στους εκλεκτούς καλεσμένους του Εμπειρίκου ήταν οι Νίκος Γκάτσος, Νάνος Βαλαωρίτης,  Νίκος Εγγονόπουλος και Οδυσσέας Ελύτης. Σήμερα η μεσοπολεμική πολυκατοικία στεγάζει στην πλειονότητα της γραφεία.

Οικία Ναπολέοντα Λαπαθιώτη - Κουντουριώτου & Οικονόμου, Εξάρχεια

Θλιβερή η εικόνα της οικίας Λαπαθιώτη, η οποία μάλιστα έχει κηρυχθεί ήδη από το 1984  διατηρητέο ιστορικό και αρχιτεκτονικό μνημείο των νεότερων χρόνων από το Υπουργείο Πολιτισμού. Άρτιο δείγμα νεοκλασικής κατοικίας με αετώματα, φουρούσια, παραστάδες κορινθιακού ρυθμού, εσωτερική αυλή και χαγιάτι με εξωτερική σκάλα στέκεται σαν κουφάρι στη συμβολή των οδών Οικονόμου και Κουντουριώτου στα Εξάρχεια.

Την πρόσοψή του καλύπτουν σκαλωσιές, καθώς και το χαρακτηριστικό στην πόλη μας πράσινο δικτυωτό πανί που προστατεύει τους διερχόμενους από μπάζα που πέφτουν, ενώ είναι περιφραγμένο με λαμαρίνες. Από κάποιες σχισμές μπορεί να διακρίνει κανείς την κακή κατάσταση στην οποία βρίσκεται το εσωτερικό του, ενώ τα μπολάκια με το νερό προδίδουν ότι η οικεία του αισθητιστή ποιητή ανήκει πλέον στις γάτες της περιοχής. Εκτός από τα graffiti που έχουν γεμίσει τις λαμαρίνες που την περιβάλουν, εντόπισα και δύο αφίσες που απεικονίζουν τον Λαπαθιώτη και αναγράφουν “I’ll Be Back”, καθώς και την λέξη athinaila / Αθηναϊλα, αλλά είναι άγνωστο ακόμη αν πρόκειται για κάποια εικαστική παρέμβαση. 

Το μαγαζόσπιτο του Νικόλα Άσιμου - Καλλιδρομίου 55, Εξάρχεια

Έμεινε στην ιστορία ως «Χώρος Προετοιμασίας», αλλά και το μέρος όπου ο Νικόλας Άσιμος έβαλε τέλος στη ζωή του. Μετακόμισε εκεί από το υπόγειο στην Αραχώβης το 1983. Σε αυτό το αυτοσχέδιο σπίτι – μαγαζί σκάρωνε τα διάφορα happening που έκανε ως καλλιτέχνης δρόμου, έγραφε, συνέθετε τα τραγούδια του και πωλούσε διάφορα χειροποίητα αντικείμενα, βιβλία και δικές του κασέτες. Μετά από δύο ανεπιτυχείς απόπειρες αυτοκτονίας, βρέθηκε εκεί απαγχονισμένος στις 17 Μαρτίου του 1988.

«Εδώ έζησε τα στερνά του χρόνια και πέθανε ο Γιαννούλης Ι. Χαλεπάς», λέει η επιγραφή στο 35 της οδού Δαφνομήλη, Κολωνάκι

Η ζωή του Γιαννούλη Χαλεπά, του κορυφαίου σύγχρονου Έλληνα γλύπτη είναι δυσανάλογη του ταλέντου του. Ξεκίνα τα πρώτα του βήματα στην ιδιαίτερη πατρίδα του την Τήνο και το 1876 ανοίγει το δικό του εργαστήριο στην Αθήνα. Την επόμενη χρονιά ξεκινά να φιλοτεχνεί το διασημότερο έργο του την «Κοιμωμένη», ωστόσο είναι η ίδια χρονιά που αρχίζει να καταρρέει ψυχολογικά εξαιτίας της απρόσκοπτης εργασίας, της τελειομανίας του αλλά και ενός ατυχούς έρωτα. Το 1888 βρίσκεται πλέον έγκλειστος στο Δημόσιο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας διαγνωσμένος με άνοια.

Στο Ίδρυμα του απαγορεύεται κάθε απασχόληση με την τέχνη, ενώ και όταν η μητέρα του τον παίρνει κοντά της στον Πύργο της Τήνου μετά το θάνατο του συζύγου της το 1902 συνεχίζει την ίδια τακτική καταστρέφοντας ό,τι ο γιός της δημιουργεί. Όταν εκείνη πεθαίνει, ο Γιαννούλης λυτρώνεται και αποτινάσσοντας το στίγμα του τρελού γλύπτη κατεβαίνει στην Αθήνα και ζει πλάι στην ανιψιά του Ειρήνη Β. Χαλεπά στο σπίτι της στην οδό Δαφνομήλη 35.

Το σπίτι της Έλλης Λαμπέτη – Δελφών 2, Κολωνάκι

Σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Κρίστιαν Χάνσεν είναι το σπίτι της οδού Δελφών στο οποίο διέμενε η ηθοποιός μέχρι και τη δεκαετία του ‘70. Η προτομή της στην αρχή του πεζοδρόμου προδίδει την κάτοικο της επιβλητικής κατοικίας με τη μαρμάρινη πρόσοψη που αυτή την εποχή στολίζουν οι νεραντζιές με τους καρπούς της. Η Λαμπέτη εγκαταστάθηκε στο νεοκλασικό αυτό οίκημα το1928  όταν η οικογένειά μετακόμισε στην Αθήνα από τα Βίλια Αττικής.

Σχολή και Οικία Καρόλου Κουν – Ζωοδόχου Πηγής 9, Εξάρχεια

Στη συμβολή των οδών Ζωοδόχου Πηγής και Σόλωνος ο Κάρολος Κουν ίδρυσε την σχολή Θεάτρου Τέχνης, όπως ενημερώνει η πλακέτα στο εξωτερικό του κτιρίου, που δυστυχώς είναι βαμμένη με μαύρο σπρέι, «Το 1942 κατοικούσε και ίδρυσε την πρώτη σχολή θεάτρου ο Κάρολος Κουν». 

Στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής μέσα στο σπίτι που ο ίδιος ζει γίνονται μαθήματα και πρόβες. Το 2015 η οικία Κουν αναγεννήθηκε. Οι ιδρυτές του γραφείου Schema architecture & engineering Μαριάννα Αθανασιάδου και Χρήστος Σταυρογιάννης έδωσαν μία νέα πνοή στην κατοικία, πάντα με σεβασμό στην ιστορία της.

Στην περιοχή Κυπριάδου στα Πατήσια βρίσκονται τα σπίτια του λογοτέχνη και ζωγράφου Φώτη Κόντογλου (Βιζυηνού 16) και του πρωτεργάτη της γλωσσοεκπαιδευτικής μεταρρύθμισης Δημήτρη Γλυνού (Πολυλά 29), με του τελευταίου μάλιστα να είναι επισκέψιμο. Στην όμορφη Κυψέλη και συγκεκριμένα στον αριθμό 31 της οδού Ιθάκης έζησε ο ποιητής του Αιγαίου Οδυσσέας Ελύτης από το 1940-1957. Από το 1936 μέχρι το θάνατό του 1943, στην πλακιώτικη νεοκλασική κατοικία, έζησε ο Κωστής Παλαμάς, στην οδό Περιάνδρου 5. Στο Παγκράτι έζησε τα τελευταία 17 χρόνια της ζωής του ο ποιητής Κώστας Βάρναλης, στον αριθμό 27 της Σπύρου Μερκούρη.

Τολμήστε να οργανώσετε έναν μεσημεριανό περίπατο με βάση τις κατοικίες των σημαινόντων Αθηναίων που θα θέλατε να δείτε, έστω και εξωτερικά. Θα σας αποζημιώσει και πιθανότατα θα σας οδηγήσει να επισκεφτείτε γωνιές της πόλης που αγνοούσατε μέχρι σήμερα.