Rutas invisibles, invisible routes, αόρατες διαδρομές. Σε όποια γλώσσα και να τη μεταφράσεις, το πραγματικό νόημα αυτής της φράσης παραμένει άγνωστο. Όμως κάποιοι ξένοι φοιτητές, που βρίσκονται στην Αθήνα μέσω του προγράμματος ανταλλαγής φοιτητών Erasmus, μπορούν να εξηγήσουν περί τίνος πρόκειται. Ένα Σάββατο πρωί, οι φοιτητές αυτοί βρέθηκαν στο σταθμό «Μεταξουργείο», σημείο εκκίνησης για μια διαδρομή στο κέντρο της Αθήνας, μια διαδρομή διαφορετική από τις συνηθισμένες. Την πρωτοβουλία είχε o «ESN Athens», ένας εθελοντικός οργανισμός στον οποίο συμμετέχουν Έλληνες φοιτητές από πανεπιστήμια της Αθήνας και βοηθούν τους ξένους φοιτητές να εγκατασταθούν, να κοινωνικοποιηθούν και να γνωρίσουν όλες τις πλευρές της ζωής στο κέντρο μέσα από τη διοργάνωση εκδηλώσεων και φιλανθρωπικών δράσεων. Η διαδρομή που ακολούθησαν είχε ως στάσεις περιοχές του κέντρου που δεν προτείνονται σε ταξιδιωτικούς οδηγούς: πλατεία Βάθης, οδός Σωκράτους, Πειραιώς, Μενάνδρου, Ζήνωνος, Δεληγιώργη, Σοφοκλέους και Αθηνάς. Κάθε στάση μια διαφορετική ιστορία επιβίωσης, κάθε σκεπασμένο σημείο μια στέγη. Όλες οι διαδρομές καταλήγουν στο Μοναστηράκι σε ένα από τα καφέ που είναι ενταγµένα στο δίκτυο του «καφέ που περιμένει». Εκεί, υπάρχει η δυνατότητα για έναν καφέ, περισσότερη κουβέντα, αλλά και για έναν καφέ που θα... περιμένει.
Οδηγοί τους ήταν η Μαρία και ο Γιάννης, οι οποίοι ήταν άστεγοι στο παρελθόν και τώρα, με περισσότερη αυτοπεποίθηση, αναλαμβάνουν να μεταδώσουν τις εμπειρίες τους. Τα βλέμματα των ξένων φοιτητών προδίδουν την έκπληξή τους καθώς η Αθήνα της ιστορίας, των αξιοθέατων και της ξέφρενης διασκέδασης, δίνει τη θέση της σε μια Αθήνα πιο μυστική, σχεδόν κρυμμένη, με εμφανίσεις μόνο στα ΜΜΕ του εξωτερικού ως χαρακτηριστική εικόνα της ελληνικής κρίσης. Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των αστέγων της Αθήνας έχει αυξηθεί σημαντικά και αιτία για αυτό είναι και οι προσφυγικές ροές του 2015.
Ο Γιάννης, οδηγός στις «Αόρατες Διαδρομές», λέει πως
«Δρόμος για μένα σημαίνει χρόνια δύσκολα και μάλλον μίζερα. Στην άκρη του δρόμου, όμως, πάντα υπάρχει ελπίδα. Για αυτό πιστεύω ακόμη στους ανθρώπους. Γιατί και οι άνθρωποι κομμάτι του δρόμου είναι»
Οι «Αόρατες διαδρομές» αποτελούν πρωτοβουλία του περιοδικού δρόμου «Σχεδία» και πραγματοποιούνται κάθε εβδομάδα στα πρότυπα ανάλογων περιηγήσεων που διοργανώνονται σε διάφορες πόλεις του εξωτερικού όπως το Μόναχο, το Λονδίνο, η Βαρκελώνη κ.ά. Σε αυτή την πορεία παρουσιάζονται κάποιες από τις σημαντικότερες κοινωνικές δομές του κέντρου της Αθήνας αλλά κυρίως δίνεται η δυνατότητα στους οδηγούς να διηγηθούν τις προσωπικές τους ιστορίες και αγώνες από τη ζωή στον δρόμο. Έτσι, αυτοί οι άνθρωποι ενεργοποιούνται και αισθάνονται και πάλι κομμάτι της κοινωνίας που, επηρεαζόμενη από την πολλαπλή κρίση, τους περιθωριοποίησε. Παράλληλα, οι ξένοι φοιτητές που συμμετείχαν στις «αόρατες διαδρομές» είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με την Αθήνα στο σύνολο της, τις καλές της στιγμές, αλλά και με φαινόμενα που αποτελούσαν μόνο τίτλους ειδήσεων, ειδικά σε χώρες με αναπτυγμένο κοινωνικό κράτος.
Κάθε πόλη και κοινωνία έχει τα δικά της μελανά σημεία
Η Rachel, 21χρονη φοιτήτρια Νομικής από τη Γερμανία που παρακολουθεί μαθήματα για αυτό το εξάμηνο στη Nομική Αθηνών, έχει μια ιδιαίτερη σχέση με την Ελλάδα καθώς έχει ελληνική καταγωγή και έρχεται στην Αθήνα σχεδόν κάθε δυο χρόνια για διακοπές. Η εικόνα που συνάντησε στο κέντρο της πόλης ήταν αυτή που λίγο-πολύ γνώριζε και η ίδια: «Μια αρκετά βρώμικη πόλη με μικρούς πράσινους παραδείσους, ιδιαίτερα γκράφιτι, φλεγόμενους κάδους». Επίσης, ο Maiken από την Ολλανδία, φοιτητής για το εξάμηνο αυτό στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, πιστεύει ότι «είναι πολύ χειρότερη η εικόνα σε σχέση με αυτό που είχε διαβάσει και περίμενε», έκπληξη που ενισχύεται από τη λιγότερο έντονη παρουσία αστέγων στο Άμστερνταμ.
Αντίθετα, για τους φοιτητές από τη νότια Ευρώπη, η κατάσταση στο κέντρο της Αθήνας δεν τους ξενίζει και τόσο. Πιο συγκεκριμένα, o Erico από την Ισπανία είναι εθελοντής στον αντίστοιχο οργανισμό ESN στη Βαλένθια και οργανώνει φιλανθρωπικές δράσεις για τους αστέγους της πόλης του, όπου τα φαινόμενα είναι αρκετά παρόμοια και τέτοιες πρωτοβουλίες είναι απαραίτητες. Ενώ μιλούσα με τον Erico μάς πλησίασε ο Mauro, Ιταλός φοιτητής για αυτό το εξάμηνο στο Πάντειο, και μοιράστηκε την εμπειρία του: «Περίμενα να είναι έτσι η εικόνα της πόλης από ό,τι είχα διαβάσει. Όμως είναι τελείως διαφορετικό να το ζεις περπατώντας ο ίδιος στους δρόμους και μιλώντας με αυτούς τους ανθρώπους. Ήταν μια ξεχωριστή εμπειρία καθώς πολλοί μπορεί να αγνοούν τη κατάσταση. Προσπαθώ όσο μπορώ, και λόγω του αντικειμένου των σπουδών μου, να ενημερώνομαι για τη ζωή στις πόλεις του κόσμου και για την Αθήνα οι περιγραφές ήταν ποικίλες. Χαίρομαι που είδα ο ίδιος πώς είναι η πραγματικότητα. Στο νότιο τμήμα της Ιταλίας, απ' όπου κατάγομαι, υπάρχουν περιοχές με παρόμοια προβλήματα. Κάθε χώρα έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τέτοια φαινόμενα υπάρχουν παντού. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να είμαστε ενημερωμένοι μέσω τέτοιων δραστηριοτήτων».
Κάθε πόλη και κοινωνία, ακόμα και οι πιο προηγμένες ευρωπαϊκές, έχει τα δικά της μελανά σημεία. Όποιος συμμετάσχει στις «Αόρατες διαδρομές» έχει την ευκαιρία να συνειδητοποιήσει κάτι που οι περισσότεροι έχουμε μάθει να προσπερνούμε γιατί στη πραγματικότητα δεν έχουμε μάθει να «βλέπουμε», αλλά μόνο να κοιτάμε.
Μπορείτε να δείτε περισσότερα για τις «Αόρατες Διαδρομές» εδώ
