Γνωστός έως το 1832 ως Αγχεσμός, είναι ένα από τα πιο ρομαντικά μέρη που διαθέτει η Αθήνα. Υπάρχουν αρκετές εκδοχές για τη σημασία του ονόματος του λόφου, ορατού λόγω ύψους (277μ) από κάθε σχεδόν σημείο της πόλης. Σύμφωνα με μία, οφείλεται σε προελληνική λέξη που σημαίνει μαστοειδές ύψωμα. Σύμφωνα με μία άλλη προέρχεται από τους λύκους που τριγύριζαν στην περιοχή, ή το φυτό «λύκος» που υπήρχε εκεί εν αφθονία. Ενδιαφέρουσα είναι και αυτή που εντοπίζει την ετυμολογία του στις λέξεις «λύκη» (=φως) και «βαίνω», δηλώνοντας την εμφάνιση του ήλιου από εκεί. Από τον Λυκαβηττό κατέβαινε ορμητικός χείμαρρος ο Βοϊδοπνίκτης, ο οποίος κατέληγε, μέσω των (σημερινών) οδών Κοραή και Σταδίου στην οδό Πειραιώς. Οι πρώτες προσπάθειες δενδροφύτευσης στέφθηκαν με απόλυτη αποτυχία λόγω των κατσικιών που έβοσκαν στους πρόποδες του λόφου, στα «Κατσικάδικα» (γύρω από την Δεξαμενή) και τα δενδράκια αποτελούσαν λουκούλλειο γεύμα γι’ αυτά.
Οι λάτρεις της φύσης και οι δεινοί περπατητές μπορούν να φτάσουν την κορυφή απολαμβάνοντας μία πανέμορφη διαδρομή ανάμεσα στα πευκοσκέπαστα μονοπάτια με τηn πλούσια βλάστηση, οι υπόλοιποι έχουν την επιλογή του Τελεφερίκ ή του δρόμου. Με όποιο τρόπο και αν βρεθεί όμως κανείς εκεί πάνω μαγεύεται το ίδιο από την υπέροχη θέα. Αν και τα πεζούλια, μπροστά στο κατάλευκο εκκλησάκι του Αγ. Γεωργίου που θυμίζει Κυκλάδες, είναι συνήθως γεμάτα κόσμο και τα κλικ των μηχανών παίρνουν φωτιά, την ώρα της δύσης απλώνεται μία παράξενη ησυχία και γαλήνη.
Χαμηλός σχετικά λόφος που βρίσκεται πάνω από τη γειτονιά των Εξαρχείων και αποτελεί μαζί με το μικρό αδελφάκι του, τον Λυκαβηττό, έναν πράσινο πόλο αναφοράς της Αθήνας. Οφείλει το όνομά του στην ιδιοκτησία της οικογένειας Στρέφη από τα τέλη της οθωνικής περιόδου, η οποία το 1963 τον δώρισε στον Δήμο Αθηναίων. Από το 1840 μέχρι τη δεκαετία του 1920 εκεί λειτουργούσε ένα λατομείο πηλού. Η μία πλευρά του λόφου λεγόταν «Πιθαράδικα», επειδή εκεί υπήρχαν συγκεντρωμένα εργαστήρια, που κατασκεύαζαν πιθάρια και η άλλη «Πινακωτά» από τις πήλινες πινακωτές που έβαζαν τα ψωμιά στον φούρνο.
Η παρουσία της γυναίκας έντονη και εδώ. Αλλά δεν «βρίσκεται πίσω από έναν μεγάλο άνδρα», όπως λένε, αλλά πίσω από αυτό τον λόφο. Λέγεται, ότι ο χώρος μετατράπηκε από λατομείο σε χώρο πρασίνου λόγω της νοικοκυροσύνης και της κρεβατομουρμούρας της κας Στρέφη (κουνιάδα του ιδιοκτήτη του λόφου) η οποία δεν άντεχε να βλέπει τη μπουγάδα της να γίνεται κόκκινη από τις σκόνες του λατομείου. Έπεισε τον αξιωματικό σύζυγό της να βρει μία λύση. Και η λύση ήταν η αναστολή της λειτουργίας του λατομείου. Αμέσως μετά άρχισε η δενδροφύτευση και η ανάπλαση του τοπίου δημιουργώντας έναν όμορφο πράσινο χώρο με ανηφορικά μονοπάτια, στα προάστια της τότε πόλης. Για τον λόγο αυτό η Εμμανουήλ Μπενάκη λεγότανε τότε οδός Προαστίου.
Η πρόσβαση στον λόφο είναι εύκολη από τα σκαλάκια που βρίσκονται στο τέλος της οδού Μπενάκη. Η 360 μοιρών θέα στην Αθήνα, από το Αττικό Άλσος στη βόρεια πλευρά μέχρι την Ακρόπολη, τον Πειραιά και την Ελευσίνα στο βάθος, βάζει δικαίως τον λόφο στη λίστα με τα όμορφα μέρη που μπορεί ν’ απολαύσει κάποιος ένα ηλιοβασίλεμα μέσα στην αγαπημένη τσιμεντούπολη που λέγεται Αθήνα.
Δύσκολα μπορεί ο οδηγός ή ο πεζός που βρίσκεται μπροστά από τον λόφο του Αρδηττού και το Παναθηναϊκό Στάδιο, κατά μήκος της σημερινής Λεωφ. Βας. Κωνσταντίνου, να φανταστεί ότι εκεί κυλούσε κάποτε ο ποταμός Ιλισσός. Το όνομά του το οφείλει στον ήρωα Αρδήττη, ο οποίος είχε το χάρισμα να διαλύει τις διχόνοιες και τις φιλονικίες των Αθηναίων. Εκεί ορκίζονταν οι 6000 δικαστές της Ηλιαίας πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους. Στις πλαγιές του πευκόφυτου αυτού λόφου, άγνωστου ή αδιάφορου στον πολύ κόσμο, βρίσκονται ερείπια από σημαντικά μνημεία, όπως ο τάφος του Ηρώδη Αττικού ή το Ιερό της Τύχης ενώ στα έγκατά του είναι κρυμμένα μυστικά για σήραγγες και υπόγειες στοές που λέγεται ότι οδηγούν σε διάφορα σημεία της πόλης. Δεξιά της εισόδου του Σταδίου διακρίνεται η πόρτα του βασιλικού καταφυγίου το οποίο είχαν χρησιμοποιήσει οι γερμανοί σαν αποθήκη πυρομαχικών και ανατίναξαν αποχωρώντας.
Η πρόσβαση στον λόφο είναι εύκολη από την είσοδο της οδού Αρχιμήδους (κοντά στην Πλατεία Πλαστήρα) στο Παγκράτι. Από τα πρώτα κιόλας μέτρα ανάβασης, η θέα του Καλλιμάρμαρου μαγνητίζει το βλέμμα απομονώνοντας ταυτόχρονα τους ήχους της πόλης που ακούγονται στο βάθος. Προχωρώντας περιμετρικά η Ακρόπολη προβάλλεται μπροστά καθώς και ένα μεγάλο κομμάτι του ιστορικού κέντρου. Η δύση του ηλίου είναι υπέροχη και από το ψηλότερο ακριανό μέρος του Σταδίου. Δεν χρειάζεται να χρησιμοποιήσει κάποιος τη κεντρική είσοδο ώστε να βρεθεί εκεί για ν’ απολαύσει το κρυφτό του ήλιου ανάμεσα στην Ακρόπολη και το μνημείο του Φιλοπάππου. Μπορεί να μπει από τον «καρβουνιάρη», όπως λέγεται το στρωμένο με ειδικό χώμα πέταλο πάνω από το στάδιο, αγαπημένος τόπος τρεξίματος των αθλούμενων κατοίκων της περιοχής και όχι μόνο. Και αφού εξαντλήσετε τα όρια του ρομαντισμού σας δοκιμάσετε τα όρια της αντοχής σας μετρώντας πόσες φορές μπορείτε να περπατήσετε από την μία άκρη του πετάλου στην άλλη. Η κάθε διαδρομή είναι 500 περίπου μέτρα. Και αν είστε μόνος ή μόνη δεν πειράζει. Η θέα της φωτισμένης Ακρόπολης, μέσα στο λυκόφως είναι η καλύτερη συντροφιά.
Ο λόφος του Φιλοπάππου ή των Μουσών
Ο περίπατος στην Διονυσίου Αρεοπαγίτου είναι μία εξαιρετική επιλογή για να αποδράσει κάποιος από τη πόλη και να περιπλανηθεί σ' ένα υπαίθριο μουσείο όπου τα μνημεία της αρχαιότητας καταλαμβάνουν μία περίοπτη θέση σ' ένα σκηνικό των νεώτερων χρόνων και της σύγχρονης εποχής. Η απόληξη του δρόμου οδηγεί, στον καταπράσινο λόφο του Φιλοπάππου. Ανεβαίνοντας το πλακόστρωτο βγαίνουμε αριστερά και σε λίγα μέτρα θα συναντήσουμε το σημείο που λέγεται ότι ήταν η φυλακή του Σωκράτη ή τουλάχιστον έτσι έχει επικρατήσει. Στην κορφή του λόφου δεσπόζει το μαρμάρινο ταφικό μνημείο του Σύριου πρίγκιπα Γάιου Ιούλιου Αντίοχου Φιλόπαππου, λάτρη, ευεργέτη και Ύπατου της Αθήνας. Ο λόφος ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων άμεσα συνδεδεμένος με την άμυνα της πόλης, καθώς και αγαπημένος τόπος επίδοξων κατακτητών της Ακρόπολης, όπως ο Μοροζίνι.
Σήμερα ο λόφος προσφέρεται για όμορφες βόλτες στα διαμορφωμένα από τον αρχιτέκτονα Δ. Πικιώνη λιθόστρωτα ή χωμάτινα μονοπάτια και η αποζημίωση για την ίσως λίγο κουραστική ανάβαση είναι το μοναδικό θέαμα με την Ακρόπολη και το Ηρώδειο στο ίδιο πλάνο καθώς και η περιμετρική θέα της Αττικής. Την ώρα του δειλινού ο Σαρωνικός, τα βουνά, οι λόφοι, τα μνημεία καθώς και τα κατασκευάσματα του αστικού ιστού βάφονται με όλες τις δυνατές αποχρώσεις του κόκκινου και του πορτοκαλί και θυμίζουν πίνακα ζωγραφικής. Το σούρουπο από εκεί είναι μία εμπειρία που ο κάθε Αθηναίος θα πρέπει ν’ αποκτήσει.
«Πάγος» σημαίνει βράχος, ενώ το επίθετο «Αρειος» πιθανότητα συνδέεται ή με τον Άρη, τον Θεό του πολέμου ή τις Αρές - Ερινύες θεότητες της τιμωρίας και της εκδίκησης. Μαγικό μέρος. Οι αρχαίοι ήξεραν και διάλεγαν τα καλύτερα σημεία, ακόμη και αν τα προόριζαν για δίκες φόνων και εμπρησμών, όπως ήταν το συγκεκριμένο. Ο λίθος «της ύβρεως», το βήμα του κατηγορούμενου και ο λίθος «της αναίδειας», το βήμα του κατήγορου συνέθεταν το σκηνικό των συνεδριάσεων του τότε δικαστικού σώματος. Ο βράχος του Αρείου Πάγου συνδέθηκε και με τη διάδοση του Χριστιανισμού στην Ελλάδα, καθώς κατά μία εκδοχή, ο Απόστολος Παύλος δίδαξε από εκεί τις αρχές της νέας θρησκείας.
Σήμερα, τα «βραχάκια» βορειοδυτικά της Ακρόπολης είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς τόπους όπου ντόπιοι και τουρίστες συναντώνται για ν’ απολαύσουν την καταπληκτική θέα και τη τελευταία βουτιά του ήλιου πίσω από το Αιγάλεω. Η πρόσβαση είναι πολύ εύκολη, είτε από το Μοναστηράκι, είτε από τον πεζόδρομο του Θησείου με κατεύθυνση προς Ακρόπολη. Τακούνια ή ψηλά παπούτσια απαγορευμένη επιλογή, λόγω της ολισθηρότητας των βράχων. Την ώρα της δύσης Ακρόπολη, Αρχαία Αγορά, Στοά του Αττάλου, Ναός του Ηφαίστου, Μνημείο Φιλοπάππου, Αστεροσκοπείο, Λυκαβηττός λούζονται από το πορτοκαλί φως και αποτελούν θέμα για υπέροχες φωτογραφίες. Μία σπάνια στιγμή είναι όταν έχει πανσέληνο και ο κατακόκκινος ήλιος προσφέρει ιπποτικά τη θέση του στη σελήνη που ανατέλλει δειλά δειλά από το απέναντι βουνό, τον Υμηττό.
Kαι αν το σκαρφάλωμα φαντάζει δύσκολο ή αδύνατον αρκεί να βγούμε έξω, ή ν’ ανεβούμε σε μία ταράτσα ή σ’ ένα roof garden ξενοδοχείου και να κοιτάξουμε ψηλά με το βλέμμα στραμμένο προς τη δύση. Ακόμη και μέσα από τα κτίρια και τις κεραίες η ώρα της δύσης είναι μαγική.
